Τα ευρωπαϊκά πανεπιστήμια μελετούν τη δημόσια ιστορία. Πρόκειται για μια τάση σχετικά πρόσφατη, η οποία στην Ελλάδα βρήκε την πρώτη έκφραση με το μεταπτυχιακό «Δημόσια Ιστορία», που ιδρύθηκε στο Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο το 2017-2018.
Ειδικότερα, στη δημόσια ιστορία περιλαμβάνεται ό,τι υπάρχει και λέγεται για τα ιστορικά γεγονότα στον δημόσιο χώρο –π.χ. στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, στα ιστορικά μυθιστορήματα, στις τελετές–, δηλαδή έξω από τα πανεπιστήμια και τα ερευνητικά κέντρα. Στην Ευρώπη, το πρώτο μεταπτυχιακό Δημόσιας Ιστορίας ιδρύθηκε πριν από μόλις μία δεκαετία (το 2008-09) στο Ελεύθερο Πανεπιστήμιο του Βερολίνου. Εκτοτε, όλο και περισσότερα πανεπιστήμια ανακαλύπτουν αυτό το νέο πεδίο, έτσι ώστε σήμερα να λειτουργούν 18 μεταπτυχιακά προγράμματα σε εννέα χώρες (από τέσσερα σε Γερμανία και Αγγλία, δύο σε Γαλλία, Ιταλία και Ιρλανδία, από ένα σε Ελλάδα, Ολλανδία, Βέλγιο και Πολωνία). Μάλιστα, από την επόμενη ακαδημαϊκή χρονιά θα λειτουργήσει και στην Οξφόρδη, εξέλιξη που φανερώνει την πλήρη, πλέον, ακαδημαϊκή καταξίωση της δημόσιας ιστορίας.
Στην Ελλάδα, το μεταπτυχιακό «Δημόσια Ιστορία» ιδρύθηκε στο Ανοικτό Πανεπιστήμιο το 2017-18, με πρωτοβουλία μιας ομάδας δέκα ιστορικών που προέρχονται από οκτώ διαφορετικά πανεπιστήμια της χώρας. Εκτός από αυτούς, όμως, διδάσκουν αρκετοί ακόμα – κατά το τρέχον ακαδημαϊκό έτος 33 καθηγητές, πολλοί εξ αυτών νέοι διδάκτορες διαφόρων πανεπιστημίων της Ελλάδας και του εξωτερικού.
Οπως ανέφερε στην «Κ» ο κ. Χάρης Αθανασιάδης, καθηγητής του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων και διευθυντής του μεταπτυχιακού προγράμματος, «η δημόσια ιστορία είναι ένα νέο, αναδυόμενο πεδίο μελέτης και ταυτόχρονα μια παλιά πρακτική, που όμως ανανεώνεται ριζικά. Ως πεδίο μελέτης, η δημόσια ιστορία επικεντρώνεται στην ιστορική κουλτούρα μιας κοινωνίας, στις αναπαραστάσεις για το παρελθόν που κυριαρχούν στις συνειδήσεις των πολιτών. Προνομιακός τόπος για να μελετήσουμε την ιστορική μας κουλτούρα είναι βέβαια οι δημόσιες διαμάχες που αναπτύσσονται εκεί όπου τα διακυβεύματα του παρόντος διαπλέκονται με τους τρόπους που κατανοούμε το παρελθόν. Πέρυσι, με το Μακεδονικό, για παράδειγμα: έπρεπε ή δεν έπρεπε να συναινέσουμε στη συμφωνία των Πρεσπών; Εφέτος, με το μετρό της Θεσσαλονίκης: πρέπει ή δεν πρέπει να μετακινηθούν τα αρχαία; Και ακόμα: προσέβαλαν το έθνος ή όχι οι ακτιβίστριες που διακωμώδησαν τις παρελάσεις; Είναι ορθός ή λάθος ο όρος γενοκτονία στην περίπτωση των Ποντίων; Γιατί κάθε χρόνο ανθίζουν οι διαδικτυακές αντεγκλήσεις για το Πολυτεχνείο; Γιατί ο Εμφύλιος έρχεται και επανέρχεται στο προσκήνιο; Αναλύοντας τον δημόσιο λόγο και τις πρακτικές γύρω από παρόμοιες αντιπαραθέσεις, μικρές και μεγάλες, μπορούμε να εντοπίσουμε τα δομικά στοιχεία της ιστορικής κουλτούρας μας, ώστε να θέσουμε ακολούθως τα ερωτήματα πότε και πώς διαμορφώθηκε, αν και πώς μπορεί να αναμορφωθεί».
Το μεταπτυχιακό πρόγραμμα είναι διετές (αλλά ο κάθε φοιτητής μπορεί, αν θέλει, να το απλώσει περισσότερο προσαρμόζοντάς το στον δικό του ρυθμό) και περιλαμβάνει δίδακτρα (συνολικά 3.600 ευρώ).
Σήμερα, 2,5 χρόνια μετά την ίδρυσή του, στο πρόγραμμα φοιτούν 476 φοιτητές και φοιτήτριες, που καλύπτουν όλο το φάσμα ηλικιών (από 22 έως 63 ετών), ένα ευρύ φάσμα επαγγελμάτων (εκπαιδευτικοί, δημοσιογράφοι, υπάλληλοι μουσείων και ελεύθεροι επαγγελματίες). Οι περισσότεροι έχουν ιστορικές, κοινωνικές ή παιδαγωγικές σπουδές, δίχως όμως να λείπουν οι απόφοιτοι θετικών επιστημών, ενώ υπάρχουν και δύο φοιτητές από στρατιωτικές σχολές.
Την Πέμπτη 16 Ιανουαρίου, ώρα 12 μεσημβρινή, λήγει η προθεσμία για εγγραφές στο μεταπτυχιακό. Όσοι και όσες ενδιαφέρονται, μπορούν να υποβάλουν ηλεκτρονικά την αίτησή τους στο https://dev.eap.gr/student-candidate/public#/form_student_sem_2019b