Με πρώτη ύλη την Ιστορία

3' 24" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

«Οι τίτλοι των έργων είναι ένα είδος δολώματος για να τραβήξω τον θεατή», είπε ο Αλέκος Λεβίδης στη χθεσινή παρουσίαση της έκθεσης «ΜυθΙστορικά» στο Μουσείο Μπενάκη / Πινακοθήκη Γκίκα. Κοίταξε τους παρευρισκομένους λίγο πονηρά και συμπλήρωσε: «Θέλω να τους διαβάσετε και να προβληματιστείτε. Στη ζωγραφική δεν παίζει τόσο ρόλο τι λέει ο ζωγράφος για το έργο του, αλλά τι βλέπει και τι ανακαλύπτει ο θεατής».

Ας αναφέρουμε μερικούς από τους χαρακτηριστικούς τίτλους στους πίνακες: «1η Αυγούστου 1944», «Παραμονές της συνθηκολόγησης», «Παλαιστές στο λιμάνι, 25 Μαρτίου 1955». Η αινιγματικότητά τους μαζί με έναν τόσο σαφή χρονικό προσδιορισμό προσδίδει στα έργα τον εξομολογητικό χαρακτήρα της καταγραφής σε προσωπικό ημερολόγιο. «Σκοπός μου είναι να φτιάξω μια ζωγραφική που θα διαβάζεται», σχολίασε ο καλλιτέχνης, και το πέτυχε απόλυτα, όχι μόνον χάρη στις επιδέξιες λεζάντες αλλά κυρίως χάρη στον πλούτο, την αφηγηματικότητα και την πολυμορφία του περιεχομένου της δουλειάς του.

Η σειρά των είκοσι τεσσάρων έργων που ζωγραφίστηκαν στη διάρκεια τεσσάρων δεκαετιών (1980-2019) φέρουν έντονα το αυτοβιογραφικό στοιχείο, χωρίς όμως ποτέ να γίνονται αυτοαναφορικά. Το προσωπικό βίωμα πλέκεται με κοινωνικά και πολιτικά γεγονότα που διαμόρφωσαν τη ζωή του ζωγράφου, ενώ το «μέσα» συνδέεται με το «έξω», το «μικρό» με το «μεγάλο» και ο μύθος με την «πραγματικότητα». Μέσα από τις εικόνες, ο Λεβίδης διαχειρίζεται τη σχέση του με την Ιστορία χωρίς νοσταλγία· με τρόπο υπαινικτικό, συχνά αλληγορικό και, πάνω από όλα, συνειρμικό. Δεν προβαίνει σε δηλώσεις ιστορικού ή πολιτικού περιεχομένου. Αντλεί από το παρόν και το παρελθόν για να δημιουργήσει προσωπικές μυθιστορίες δυνάμει ανοιχτές σε εξίσου προσωπικές αναγνώσεις του θεατή.

Με πρώτη ύλη την Ιστορία-1

«Σκοπός μου είναι να φτιάξω μια ζωγραφική που θα διαβάζεται», αναφέρει ο Αλέκος Λεβίδης και ντύνει τους πίνακές του με αινιγματικούς τίτλους και σαφή χρονικό προσδιορισμό. Αριστερά, «1 Αυγούστου 1944», στο μέσον «Ενθύμιον Κέρου – Δήλου» και δεξιά, «Η αμηχανία του Ιουλίου».

«Με ενδιαφέρει η Ιστορία», σχολίασε ο Αλέκος Λεβίδης. «Τόσο η μεγάλη της ανθρωπότητας όσο και η μικρότερη, οι ιστορικές στιγμές που βιώνουμε στη διάρκεια της ζωής μας». Και σημειώνει στο «Προλόγισμά» του στον κατάλογο της έκθεσης (εκδ. Αγρα – «Ιδρυμα η άλλη Αρκαδία»): «Εγώ γεννημένος στο τέλος του Πολέμου, ζυμώθηκα με τα τεκταινόμενα των δεκαετιών του 1950 και 1960 αλλά και με αφηγήσεις για τη ζωή “πριν από τον Πόλεμο” που ζωντανεύουν σε φωτογραφίες οικογενειακές ή ευρύτερα ιστορικές και πολιτικές. Αρκετοί από τους εκπροσώπους της γενιάς του ’30 είχαν την ηλικία των γονιών μου». Προφανώς λοιπόν η Πινακοθήκη Νίκου Χατζηκυριάκου-Γκίκα, το μουσείο-αρχείο της γενιάς του ’30, δεν αποτελεί τυχαία επιλογή εκθεσιακού χώρου για τα «ΜυθΙστορικά». Ο ζωγράφος θυμάται με συγκίνηση τον φίλο του Αγγελο Δεληβορριά να τον ξεναγεί στους χώρους και να του απευθύνει ανοιχτή πρόσκληση για συμμετοχή στις εκδηλώσεις που οραματιζόταν.

Ο Λεβίδης συνδέθηκε οργανικά με τη δημιουργία της περίφημης γενιάς του 1930 όπως και με το διεθνές κίνημα του μοντερνισμού. Στην εφηβεία του διαμορφώθηκε από το πολιτισμικό στερέωμα που οι εκπρόσωποί της –κάποιοι από τους οποίους υπήρξαν και δάσκαλοί του– έστησαν μεταπολεμικά.  Σε όλη την πορεία του δεν σταμάτησε να εμπνέεται από το έργο τους. Επομένως, θεωρεί την κατοικία-εργαστήριο του Χατζηκυριάκου-Γκίκα, περισσότερο από κάθε άλλο χώρο της Αθήνας, και δικό του «σπίτι», αποδίδοντας παράλληλα έναν ύστατο χαιρετισμό στον φίλο του που «έφυγε». Ο μετέωρος χώρος και χρόνος μεταξύ της πραγματικότητας και του ονείρου αποτελεί τον τόπο όπου «συμβαίνει» η ζωγραφική των «ΜυθΙστορικών». Το πλήθος των αναφορών –σε άλλους ζωγράφους, σε άλλες τέχνες, σε άλλες εποχές– ενσωματώνεται με τα βιώματα και το προσωπικό ύφος του καλλιτέχνη δημιουργώντας πολύτιμες σχέσεις και εκλεκτικές συγγένειες. «Ο ίδιος ο ζωγράφος, αναφερόμενος στους λογοτέχνες που τον επηρέασαν βαθιά, ανέφερε τους Σολωμό, Παπαδιαμάντη, Σεφέρη, Κοσμά Πολίτη, Καζαντζάκη, και Κάφκα», γράφει ο ακαδημαϊκός Ευγένιος Δ. Ματθιόπουλος στο κείμενό του «Θραύσματα σκέψεων για την τέχνη του Αλέκου Λεβίδη». Και συνεχίζει παραθέτοντας μια δήλωση του ίδιου του Λεβίδη: «Ζωγραφίζω τόπους που έχω ονειρευτεί, ή που έχουν ονειρευτεί άλλοι και με έχουν περιλάβει στα όνειρά τους». Παράλληλα με την έκθεση προγραμματίζεται εκδήλωση – συζήτηση (30/1, 7 μ.μ.) στην οποία θα συμμετάσχουν η Εφη Αβδελά, καθηγήτρια Σύγχρονης Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο Κρήτης, η Ρέα Γαλανάκη, συγγραφέας, ο Ευγένιος Ματθιόπουλος και ο Αλέκος Λεβίδης. Τη συζήτηση θα συντονίσει ο Κωνσταντίνος Παπαχρίστου, επιμελητής της Πινακοθήκης Γκίκα.

Διάρκεια έκθεσης έως 14/3.

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή