Η σημασία της εκπαίδευσης για την κυβέρνηση δεν είναι μόνο εκπαιδευτική. Στo Νταβός ο πρωθυπουργός διαφήμισε τη δημιουργία προγράμματος κλασικών σπουδών για ξένους και φαντασιώθηκε τη μετατροπή της Ελλάδας σε «περιφερειακή εκπαιδευτική υπερδύναμη».
Αυτή η πολλαπλή υπερεπένδυση στην Παιδεία, ως αναπτυξιακή κοίτη αλλά και ως όχημα επαναλανσαρίσματος του εθνικού προϊόντος, αντανακλά και στο κυβερνητικό κάστινγκ: Η υπουργός Παιδείας δεν είναι μόνο Παιδείας. Υπερασπίστηκε το τελευταίο της νομοσχέδιο σαν υπουργός Πολέμου – όχι με την ίδια κοινωνική αποδοχή που είχε η κοινοβουλευτική μάχη της για το άσυλο, αλλά με τα ίδια ρεφλέξ.
Η Νίκη Κεραμέως βρέθηκε στο επίκεντρο μιας αντιπαράθεσης που θα ταίριαζε, επίσης, να περιγραφεί με οικονομικούς όρους. Η αντιπολίτευση την κατηγόρησε ότι ενδίδει στο lobbying των κολεγιάδων, αναγνωρίζοντας στους αποφοίτους των ιδιωτικών κέντρων δικαίωμα εισόδου στη δημόσια εκπαίδευση. Εκείνη αμύνθηκε, παρουσιάζοντας τον ΣΥΡΙΖΑ σαν έρμαιο συνδικαλιστικού lobbying, επιστρατεύοντας και το δοκιμασμένο κωλοτουμπόμετρο: Εδειξε ότι και η προηγούμενη κυβέρνηση είχε δεχθεί τη συμμετοχή αποφοίτων ιδιωτικών εκπαιδευτηρίων σε διαγωνισμούς· και μόλις λίγο πριν από τις εκλογές θέσπισε, ψηφοθηρικά, τον αποκλεισμό τους.
Η διαμάχη –στην οποία ο Μητσοτάκης επέλεξε να μην εμπλακεί, παρότι μίλησε στη Βουλή– έφερε στην επιφάνεια μια από καιρό παγιωμένη και ελαφρώς απωθημένη πραγματικότητα: Η απαγόρευση ίδρυσης ιδιωτικών πανεπιστημίων έχει επιτρέψει την άνθηση μιας γκρίζας αγοράς. Γκρίζας, γιατί έχει εγκατασταθεί στο κενό μεταξύ εθνικής και ευρωπαϊκής έννομης τάξης.
Αυτή η αγορά αρδεύεται από την ίδια κουλτούρα που καθοδηγεί και την κρατική ανώτατη εκπαίδευση. Την κουλτούρα ενός εκπαιδευτικού λαϊκισμού, που έχει οδηγήσει σε αθρόα παραγωγή πτυχιούχων από δημόσιες και ιδιωτικές σχολές. Ποιος ευτέλισε πρώτος τα πτυχία; Τα εκπαιδευτήρια ή το ίδιο το κράτος, που γέμισε την επικράτεια πανεπιστήμια – και ΤΕΙ που έγιναν πανεπιστήμια; Ποιος φθήνυνε τους τίτλους, αν όχι εκείνος ο έρπης της –κατά τον καθηγητή Παναγή Παναγιωτόπουλο– «πληθωριστικής πτυχιοποίησης»;
Το οξύμωρο είναι ότι ο ίδιος νόμος, που βαφτίστηκε «νόμος για τα κολέγια», αναχαιτίζει αυτόν τον πληθωρισμό. Ματαιώνει την ίδρυση νέων τμημάτων που η προηγούμενη κυβέρνηση είχε διασπείρει σαν πελατειακά «τυράκια»· και θεσπίζει τη σύνδεση της χρηματοδότησης των ιδρυμάτων με την αξιολόγησή τους από ανεξάρτητη αρχή.
Ο αντιπολιτευτικός θόρυβος σκέπασε το μεταρρυθμιστικό εγχείρημα. Το παράδειγμα είναι ίσως ενδεικτικό για τη συνέχεια. Δεν υπάρχουν πολλές ακόμη εύκολες νίκες στον ορίζοντα για την κυβέρνηση. Αυτά που βαφτίζονται «αυτονόητα» –κυρίως από τους υπουργούς που επείγονται να κατοχυρώσουν μεταρρυθμιστικά διαπιστευτήρια– θα προκαλούν ολοένα και πιο ισχυρές αντιδράσεις. Αυτονόητη είναι μόνο η φθορά.