Πριν από κάμποσα χρόνια, θυμάμαι την Κατερίνα Αγγελάκη-Ρουκ στο σπίτι της κάτω απ’ τον Λυκαβηττό, να μου μιλάει με συγκίνηση μικρού παιδιού για έναν μεταφραστικό Πούσκιν που μόλις είχε βγάλει τότε. Αυθόρμητη και αυθεντική, χαμογελαστή ακόμα κι όταν την τρυπούσε η μοναξιά και η θλίψη, έγραψε μερικά από τα πιο συγκλονιστικά ποιήματα: για τον έρωτα, για την αγωνία, για τη σαγήνη της ύπαρξης. Υπήρξε σπουδαία και αφήνει πίσω της ποίηση σπάνια και ακριβή.
Η.Μ.
Του ΧΑΡΗ ΒΛΑΒΙΑΝΟΥ*
Είναι πολύ δύσκολο να γράψεις για ένα πρόσωπο που μόλις έφυγε από τη ζωή και μάλιστα ένα πρόσωπο που αγαπούσες και εκτιμούσες βαθιά. Να γράψεις δηλαδή σε χρόνο αόριστο, όταν το νιώθεις ακόμη κοντά σου, ότι βρίσκεται εδώ. Οσοι έχουμε χάσει ανθρώπους δικούς μας ξέρουμε ότι περνάει πολύς χρόνος μέχρι να συνειδητοποιήσουμε την απώλειά τους, να ζυγίσουμε το βάρος της απουσίας τους. Το να πω ότι η Κατερίνα Αγγελάκη-Ρουκ είναι μια σπουδαία ποιήτρια είναι κοινοτοπία. Το γνωρίζουν όλοι όσοι διαβάζουν ποίηση. Είχε πει κάποτε ότι «η ποίηση ήταν το φάρμακο που τη βοήθησε να αντέξει την αναπηρία της». Σε άλλα χέρια αυτό το φάρμακο θα είχε δώσει ρηχά, «δακρύβρεχτα» ποιήματα, χωρίς καμία λογοτεχνική αξία. Οχι όμως στα δικά της. Η Ρουκ έγραψε μερικά από τα πιο σπαραχτικά ποιήματα στην ελληνική γλώσσα –είτε το θέμα τους ήταν υπαρξιακό, είτε ερωτικό–, χωρίς ποτέ να ενδώσει σε φτηνούς μελοδραματισμούς, σε λεκτικά παιχνίδια για να εκβιάσει το συναίσθημα του αναγνώστη. Γνώριζε καλά ότι η συναισθηματολογία είναι η αποτυχία του αισθήματος και γι’ αυτό τα ποιήματά της μοιάζουν με πυκνές εξομολογήσεις που η ίδια ψιθύριζε τρυφερά στο αυτί του συνομιλητή της, δημιουργώντας μαζί του μια σχέση συνενοχής. Αυτή η συνενοχή όμως επιτυγχανόταν ακριβώς επειδή δεν υπήρχε τίποτα ψεύτικο σε όσα λέγονταν, τίποτα το υπερβολικό.
Η γλώσσα της Ρουκ ήταν καθαρή, ανεπιτήδευτη, τα ποιήματά της, ακόμη και τα πιο πένθιμα, αποσκοπούσαν πάντοτε στη διαύγεια. Οι λέξεις της είχαν σοφία, τη σοφία του ανθρώπου που υποφέρει, αλλά αντιμετωπίζει τη ζωή με τόλμη και σθένος, ποτέ μεμψίμοιρα. Λέω υποφέρει, αλλά όταν σκέφτομαι τη Ρουκ (ειδικά εκείνα τα αλησμόνητα καλοκαίρια στην Αίγινα, παρέα με τον σύντροφό της Ρόντυ και κοινούς μας φίλους) το πρώτο πράγμα που μου έρχεται στον νου είναι το χαμόγελό της, το παρατεταμένο ηχηρό της γέλιο και φυσικά το χιούμορ της, που πολλές φορές μετατρεπόταν σε ανελέητο αυτοσαρκασμό. Ηταν μια γυναίκα γενναία, αντισυμβατική, φωτεινή, γενναιόδωρη, γεμάτη καλοσύνη, που ήξερε να τιμά τους φίλους της, να στηρίζει τους νέους, και να υπηρετεί την τέχνη της με πάθος και αξιοπρέπεια. Οσοι είχαν την τύχη να τη γνωρίσουν και να δεθούν μαζί της υπήρξαν πολύ τυχεροί. Οι υπόλοιποι ας την ανακαλύψουν μέσα από τα ποιήματά της. Η Κατερίνα μπορεί να μπήκε τώρα «στον ουρανό του τίποτα με ελάχιστα», αλλά μόνο ελάχιστα δεν είναι αυτά που αφήνει πίσω της – σπάνια, πολύτιμα δώρα που χάρισε στην ποίηση, σε εμάς.
* Ο κ. Χάρης Βλαβιανός είναι ποιητής. Η τελευταία του συλλογή, «Αυτοπροσωπογραφία του λευκού», κυκλοφόρησε το 2018 από τις εκδόσεις Πατάκη.