Η τέχνη της βιογραφίας

2' 43" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

PETER ACKROYD

Τσάρλυ Τσάπλιν

μτφρ. Ανδρέας Αποστολίδης

εκδ. Αγρα, σελ. 323

Ο εβδομηντάχρονος Πίτερ Ακρόιντ είναι ένας εμπειρότατος και ερεθιστικός συγγραφέας. Ανάμεσα στα έργα του συγκαταλέγονται οι βιογραφίες του Ελιοτ, του Σαίξπηρ, του Ντίκενς, αλλά και του Τάμεση ή του Λονδίνου. Αναλαμβάνοντας τη βιογραφία του μεγάλου Τσάρλυ Τσάπλιν (1889-1977) διηγείται ταυτόχρονα τη γένεση εμπειριών που για πρώτη φορά έζησε η ανθρωπότητα – πώς από τις ολιγόλεπτες σκηνές της κινηματογραφικής φαρσοκωμωδίας γεννήθηκε σταδιακά η μεγάλη κινηματογραφική αφήγηση με τον χαρακτήρα του έργου τέχνης. Κι ακόμα, εξιστορεί την εμφάνιση της δημοφιλούς προσωπικότητας που με τη βοήθεια του πρωτοφανέρωτου κινηματογράφου έγινε σε μικρό διάστημα πασίγνωστη σε ολόκληρο τον πλανήτη. Τη δεκαετία του 1910, ο αξιαγάπητος Σαρλό προκαλούσε εκρήξεις γέλιου από την Ινδία, την Κίνα, τη Βόρειο και τη Νότιο Αμερική έως τη Νιγηρία, την Γκάνα, την Ευρώπη και την Αυστραλία. Υπολογίστηκε πως είχε πάνω από 300 εκατομμύρια θεατές.

Ηταν ο πρώτος που αποτέλεσε αντικείμενο παγκόσμιας λατρείας, καθώς καθιερώθηκε ως η επιτομή της ανθρώπινης συνθήκης: ατελής, εύθραυστη και αστεία. Ο Λένιν είχε πει γι’ αυτόν: «Ο Τσάπλιν είναι ο μόνος άνθρωπος στον κόσμο που θέλω να γνωρίσω». Καταφεύγοντας σε πρωτογενείς πηγές (ανάμεσα στις οποίες και η εκτενέστατη φιλμογραφία Τσάπλιν) καθώς και σε ογδόντα μαρτυρίες-μονογραφίες, ο Πίτερ Ακρόιντ αναπλάθει τη ζωή του μεγάλου κωμικού – τα σκληρά παιδικά χρόνια στο νότιο Λονδίνο, τα πρώτα βήματα στο πάλκο των μιούζικ χολ, τις περιοδείες στην Αμερική και την είσοδο στη νεοσύστατη κινηματογραφική βιομηχανία, τις διαρκείς καλλιτεχνικές αναζητήσεις, την πολιτική του δίωξη και την εγκατάστασή του στην Ευρώπη. Και ταυτόχρονα προς τις καλλιτεχνικές δραστηριότητες, αναπλάθει την προσωπική ζωή του ενήλικου Τσάπλιν – επιχειρηματικές δραστηριότητες, έρωτες, δεσμοί, σκάνδαλα, σχέσεις με συνεργάτες, φίλους, οικείους.

Μερικές από τις συναρπαστικότερες στιγμές αποτελούν οι σελίδες στις οποίες ο συγγραφέας συνδέει τις κωμικές, κι ωστόσο ιδιαιτέρως σκληρές σκηνές γκαγκ των μικρών ταινιών του Σαρλό, με τα απίστευτης δυστυχίας χρόνια του μικρού Τσάρλυ, ο οποίος ξημεροβραδιαζόταν σε δρόμους, παγκάκια, πτωχοκομεία και φρενοκομεία. Και πώς σταδιακά συγκροτεί απ’ τη φιγούρα του αστείου, αλλά ενίοτε μοχθηρού αλητάκου των πρώτων ταινιών, τη γεμάτη τρυφερότητα, ανθρωπιά και συμπόνια μορφή του πρωταγωνιστή στα μεγάλου μήκους αριστουργήματά του.

Ιδιοφυής αλλά όχι συμπαθής είναι η κεντρική γραμμή που ακολουθεί ο συγγραφέας πλάθοντας την προσωπικότητα του πραγματικού Τσάπλιν. Εσωστρεφής, ολιγομίλητος, ψυχρός, ενίοτε βάναυσος και συχνά τσιγκούνης, ο βιογραφούμενος διεκδικεί, αντιδικεί και διαρκώς ενοχλείται. Υποψιαζόμαστε πως αν είχε ζήσει στη δική μας εποχή, δεν θα ήταν λίγες οι καταγγελίες σεξουαλικής παρενόχλησης που ενδεχομένως θα ασκούσαν εναντίον του οι πρωταγωνίστριές του. Ποιητής και βραβευμένος μυθιστοριογράφος, ο Ακρόυντ επέλεξε να αναδείξει τις στρεβλές πτυχές του χαρακτήρα του για τις οποίες υπάρχουν πάμπολλες μαρτυρίες, και οι οποίες βρίσκονται σε εντυπωσιακή αντίθεση με τη γλυκιά φιγούρα του πρωταγωνιστή των σπουδαίων ταινιών «Το χαμίνι», «Το τσίρκο», «Ο μεγάλος δικτάτορας», «Τα φώτα της ράμπας» και «Τα φώτα της πόλης». Θα μπορούσε, υποθέτω, αν το ήθελε να χρησιμοποιήσει το στοιχείο του αυταρχισμού του Τσάπλιν στο πλατό εντελώς θετικά (για να δείξει πώς γεννιέται μια υποδειγματική ταινία) ή τι ήταν εκείνο που γοήτευσε την κατά τριάντα πέντε χρόνια νεότερη πανέμορφη κόρη του θεατρικού συγγραφέα Ευγένιου Ο’ Νιλ, Ούνα, έτσι ώστε να σταθεί αμετακίνητη τριάντα πέντε χρόνια στο πλευρό του. Οι άνθρωποι είμαστε πολλά πράγματα μαζί. Θα έδειχνε έτσι πως τρέφει και κάποια αγάπη για τον βιογραφούμενο ήρωά του. Αλλά έστω κι έτσι, είναι και ο Ακρόιντ μεγάλος.

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή