Είναι από τους σκηνοθέτες που πηγαίνουν καθημερινά στην παράσταση, παρατηρώντας τις αντιδράσεις του κοινού και τη δουλειά των συντελεστών στη σκηνή. «Μια παράσταση εξελίσσεται διαρκώς, μέχρι την τελευταία ημέρα προχωράει και βαθαίνει», λέει η Ιόλη Ανδρεάδη, που τα Δευτερότριτα τρέχει στο Δημοτικό Θέατρο του Πειραιά. Ο λόγος είναι το «Πόλεμος και Ειρήνη» του Τολστόι, το οποίο διασκεύασε για το θέατρο, με τον Αρη Ασπρούλη. Μαζί συνυπογράφουν και τη θεατρική μεταφορά της νουβέλας της Τζέιν Οστεν «Περηφάνια και προκατάληψη», που ανεβαίνει στις 14/2 στο θέατρο «Αλκυονίς».
Το πρώτο είναι ένα έργο επικών διαστάσεων, από τα σημαντικότερα της παγκόσμιας λογοτεχνίας. Στις 1.600 σελίδες του (τέσσερις τόμοι συνολικά) επιχειρεί μια ανατομία της ρωσικής ψυχής, σκιαγραφώντας τις λεπτομέρειες που διαδραματίστηκαν κατά τη διάρκεια της γαλλικής εισβολής στη Ρωσία. Το δεύτερο είναι μια διάσημη ερωτική τρυφερή ιστορία, που ανεβαίνει για πρώτη φορά σε ελληνική σκηνή, φωτίζοντας και τη θέση της γυναίκας κατά τον 18ο αιώνα στη Βρετανία.
«Είναι εντελώς διαφορετικά έργα, αλλά από τα πιο αγαπημένα μου μυθιστορήματα», λέει στην «Κ» η σκηνοθέτις. «Το “Πόλεμος και Ειρήνη” το πρωτοδιάβασα στα 14. Επειτα το ξαναδιάβασα στα 17, στα 21, στα 29 και πρόσφατα, για το ανέβασμα της παράστασης. Μου άρεσε πολύ αυτό το μνημειώδες έργο και υπήρχε μια προσωπική σύνδεση με τους χαρακτήρες του Τολστόι. Τη νουβέλα της Τζέιν Οστεν τη διάβασα σε μεγαλύτερη ηλικία και με επηρέασε πολύ, όπως και η υπέροχη σειρά του BBC με την οποία είχα κολλήσει, την είχα δει πολλές φορές. Αλλη λογοτεχνία, αλλά υψηλής ποιότητας και αυτή, μια γραφή καίρια, που έθεσε βάσεις για τη γυναικεία γραφή μετέπειτα. Φεμινιστική αλλά με γλυκό και βιωμένο τρόπο, χωρίς να είναι διδακτική».
Στις παραστάσεις της ο χώρος υποβάλλει τη σκηνοθεσία. Το είδαμε στην παράσταση «Στη μνήμη ενός μικρού παιδιού», που παρουσιάστηκε στον αύλειο χώρο του Ασύλου Ανιάτων, στην Κυψέλη, και πρόσφατα στην παράσταση που σχεδιάστηκε αποκλειστικά για την εντυπωσιακή, βαθιά σκηνή του Δημοτικού Θεάτρου Πειραιά. «Δεν θα μπορούσε να σταθεί αλλού αυτό το μέγεθος των σκηνικών», λέει. Μεγάλα ξύλινα περιγράμματα τα οποία εμπνεύσθηκε από ένα έκθεμα στο Μουσείο Τολστόι, στη Μόσχα, όπου είχαν πάει για έρευνα. «Εκεί υπάρχει μια ολόκληρη αίθουσα αφιερωμένη αποκλειστικά στο συγκεκριμένο έργο, με ζωγραφιές, απεικονίσεις των χαρακτήρων του μυθιστορήματος, χειρόγραφα, σκίτσα, πίνακες αφιερωμένους στους Ναπολεόντειους Πολέμους, στον Ναπολέοντα και φυσικά στον Κουτούζοφ. Το ταξίδι αυτό μας έδωσε ιδέες για το αισθητικό μέρος της παράστασης. Κυρίως ένα μικρό χάλκινο γλυπτό μέσα σε ένα περίγραμμα μπαλκονόπορτας, που απεικονίζει την ηρωίδα του έργου, Νατάσα Ροστόβα».
Το ανέβασμα της νουβέλας στο θέατρο «Αλκυονίς» χρειάστηκε σκηνοθετική και σκηνογραφική δουλειά… με άλλον τρόπο. «Μια σταθερή εγκατάσταση, που αφηρημένα παραπέμπει στην αγγλική επαρχία, καλύπτοντας ένα κεντρικό μεγάλο κομμάτι της σκηνής όπου έχουμε τις δράσεις. Εδώ έχει κρατηθεί η αστική ευγένεια της εποχής, αλλά με μια μεγαλύτερη γλωσσική ελευθερία. Μπήκαν, για παράδειγμα, ποιήματα του Νερούδα, επίσης του Λόρκα, αλλά και πολλές σύγχρονες φράσεις. Το σκηνικό είναι πιο άχρονο και αφηρημένο, ενώ τα κουστούμια πολύ πιστά. Πιστή είναι και η δουλειά που γίνεται με τους χαρακτήρες του μυθιστορήματος, απλώς στην παρουσίασή του έχει μια πιο σύγχρονη μορφή». Οπως συνηθίζει στις παραστάσεις της, «πρώτα δουλεύω τη μετάφραση, έπειτα τη διασκευή και εν συνεχεία αναλαμβάνει ο Αρης. Δεν δουλεύουμε ταυτόχρονα, αλλά κάνουμε διαφορετικά drafts ο καθένας, σε διαφορετικό χρόνο».
Θυμίζει ότι «το διασημότερο και επιδραστικότερο μυθιστόρημα» της Τζέιν Οστεν γράφτηκε το 1797, όταν η συγγραφέας ήταν 22 ετών, και δημοσιεύθηκε 16 χρόνια αργότερα, καθώς η Βρετανίδα συγγραφέας δεχόταν συνεχώς την απόρριψη των εκδοτικών οίκων της εποχής. Το έργο αποτελεί «κυρίως μια σπουδή της μοίρας της γυναίκας σε μια κοινωνία όπως εκείνη του 18ου αιώνα, που ήταν αδύνατο να αντιμετωπιστεί κοινωνικά με ίσους όρους, δηλαδή ως άνθρωπος με κρίση, απόψεις και επιλογές, χαρακτηριστικά που αποδίδονταν αποκλειστικά στους άνδρες». Η Οστεν αναγκαζόταν να υπογράφει τα περισσότερα μυθιστορήματά της με ανδρικό ψευδώνυμο.
«Μια χρονιά γεμάτη»
Η περίοδος 2019-2020 είναι η χρονιά της Ιόλης Ανδρεάδη. Η παράσταση «Ιων» ανέβηκε στη Νέα Υόρκη, στο θέατρο «The Tank», ενώ το αστυνομικό θρίλερ «Στη μνήμη ενός μικρού παιδιού» παρουσιάστηκε το φθινόπωρο στο University of Roehampton, στο Λονδίνο. «Είναι μια χρονιά γεμάτη από πράγματα που με ενδιαφέρουν πολύ. Τώρα χαίρομαι που βρήκα μια καινούργια θεατρική γειτονιά στην Αθήνα. Το “Αλκυονίς” άνοιξε σε μια γειτονιά όπου πρωταγωνιστεί το “Πορεία” του Δημήτρη Τάρλοου, ένα θέατρο που ανθεί, αλλά και το θέατρο “Πόλη”. Αρα δεν είναι θέμα “δύσκολης” περιοχής, αλλά προσπάθειας ενός θεατρικού χώρου και απήχησης που έχει στο κοινό».
Στο μεταξύ, έκανε και ένα διάλειμμα από τη γεμάτη πρόβες καθημερινότητά της, για να βρεθεί στα αναστενάρια του Λαγκαδά. Παρακολουθεί επί πολλά χρόνια το έθιμο πυροβασίας – άλλωστε και η διδακτορική της διατριβή είναι γύρω από τα αναστενάρια, το θέατρο και την τελετουργία.