Οι μύθοι της μετανάστευσης

4' 28" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

Σύμφωνα με έρευνα της διαΝΕΟσις που δημοσιεύτηκε πριν από λίγες ημέρες, το 56% των Ελλήνων πιστεύουν ότι ο αντίκτυπος της ύπαρξης μεταναστών στην ελληνική οικονομία είναι αρνητικός. Το 58% θεωρούν ότι η παρουσία μεταναστών στην Ελλάδα "αποτελεί κίνδυνο αλλοίωσης της εθνικής μας ταυτότητας". Το 53% πιστεύουν ότι η παρουσία τους “αυξάνει την εγκληματικότητα”.

Αυτές οι απόψεις δεν είναι ρηξικέλευθες, ούτε περίεργες, ούτε σπάνιες. Πολλοί άνθρωποι σε πολλές χώρες του κόσμου τα πιστεύουν αυτά τα πράγματα, ειδικά στην εποχή μας, όταν η συζήτηση για τη μετανάστευση γενικώς, με αφορμή τις προσφυγικές ροές του 2015, γίνεται σε συνθήκες πανικού. Κάποιοι συχνά παρερμηνεύουν τα αίτια πίσω από την άρνηση πολλών ανθρώπων να αποδεχτούν τη μετανάστευση ως ένα φυσιολογικό, διαχρονικό φαινόμενο και καταφεύγουν σε εύκολους και, ενίοτε, άδικους χαρακτηρισμούς. Τα αισθήματα φόβου απέναντι στο φαινόμενο είναι σε μεγάλο βαθμό φυσιολογικά -οι περισσότεροι άνθρωποι δεν θέλουν τις αλλαγές και τρομάζουν όταν ο κόσμος τους αλλάζει από παράγοντες που οι ίδιοι δεν ελέγχουν καθόλου. Οι συγκεκριμένες απόψεις, όμως, οι οποίες δεν εκφράζονται μόνο από ακραίους που φοβούνται δήθεν “εισβολές” αλλά και από την πλειοψηφία της κοινωνίας, είναι και κάτι άλλο: είναι λανθασμένες.

Σε εκτενέστατο αφιέρωμά του τον περασμένο Νοέμβριο, ο Economist, μια εφημερίδα που δεν είναι δα και η πιο προοδευτική του κόσμου, τεκμηριώνει με πολλά στοιχεία συμπυκνωμένα σε λίγες σελίδες την άποψη ότι ο κόσμος και η οικονομική ανάπτυξη χρειάζονται περισσότερη μετανάστευση, όχι λιγότερη. Ότι τα οφέλη είναι πολύ μεγαλύτερα από τις (υπάρχουσες) δυσμενείς συνέπειες του φαινομένου. Μια σειρά από μελέτες και βιβλία που έχουν εκδοθεί τα τελευταία χρόνια, εξάλλου, επιβεβαιώνουν ξανά και ξανά τα ίδια ευρήματα και καταρρίπτουν ευρύτατα διαδεδομένους μύθους για το θέμα.

Πρώτα απ’ όλα, το φαινόμενο είναι πολύ πιο περιορισμένο από ό,τι νομίζουν οι περισσότεροι. Σχεδόν όλοι οι άνθρωποι στον κόσμο θέλουν να ζουν τις ζωές τους στις περιοχές στις οποίες γεννήθηκαν και μεγάλωσαν -μόνο μια μικρή μειοψηφία θέλει (ή αναγκάζεται) να φύγει. Σύμφωνα με τον ΟΗΕ, σήμερα 270 εκατομμύρια άνθρωποι ζουν σε άλλη χώρα από αυτή που γεννήθηκαν (το 90% είναι οικονομικοί μετανάστες, οι υπόλοιποι πρόσφυγες), δηλαδή μόνο το 3,5% του παγκόσμιου πληθυσμού. Και δεν είναι ένα ποσοστό που αυξάνεται ιδιαίτερα -ήταν ακριβώς το ίδιο και τη δεκαετία του ’60. Βεβαίως, υπάρχουν ακόμα πολλοί που θέλουν να μεταναστεύσουν αλλά για κάποιους λόγους δεν μπορούν. Σύμφωνα με παγκόσμια έρευνα του ινστιτούτου Gallup, αυτοί που θα ήθελαν να ζήσουν και να δουλέψουν σε άλλη χώρα είναι 750 εκατομμύρια άνθρωποι -σχεδόν το 10% του παγκόσμιου πληθυσμού. Αυτός ο αριθμός αναμένεται να αυξηθεί, μάλιστα, καθώς η κλιματική αλλαγή θα κάνει όλο και περισσότερες περιοχές του πλανήτη αφιλόξενες για τους ανθρώπους. Και τα 750 εκατομμύρια, πάντως, ακούγονται πάρα πολλά. Πολλοί φοβούνται ότι αν όλοι αυτοί πήγαιναν στις πλούσιες χώρες της Δύσης (σχεδόν όλοι εκεί θέλουν να πάνε) κάτι το τρομερό θα συνέβαινε.

Σύμφωνα με τον κ. Μάικλ Κλέμενς, οικονομολόγο του Centre for Global Development, αυτό που θα συνέβαινε είναι ότι το παγκόσμιο ΑΕΠ θα διπλασιαζόταν.

Όταν εργαζόμενοι πηγαίνουν σε μια πλουσιότερη χώρα, γίνονται πιο παραγωγικοί από πριν, βγάζουν περισσότερα λεφτά και παράγουν περισσότερο πλούτο. Σύμφωνα με την Παγκόσμια Τράπεζα, οι μετανάστες που μεταναστεύουν από φτωχές σε πλούσιες χώρες βγάζουν από τρεις ως έξι φορές περισσότερα χρήματα από όσα έβγαζαν στη χώρα προέλευσής τους. Ειδικά εργάτες χαμηλής κατάρτισης μπορούν να βγάζουν ακόμα και δέκα φορές περισσότερα. Κι οι μετανάστες όχι απλά δεν “παίρνουν τις δουλειές” των γηγενών, αλλά δημιουργούν νέες. Ανοίγουν νέες επιχειρήσεις σε μεγαλύτερο ποσοστό από τους γηγενείς, πληρώνουν φόρους, ενώ όπως δείχνουν πρόσφατες έρευνες ακόμα και οι ανεκπαίδευτοι ή χαμηλής κατάρτισης μετανάστες έχουν ελάχιστη ή και ανύπαρκτη επίπτωση στις απολαβές των γηγενών χαμηλής κατάρτισης εργατών.

Συνήθως οι οικονομικοί μετανάστες έχουν δύο ειδών επιπτώσεις σε μια οικονομία: Οι καταρτισμένοι και οι μορφωμένοι έρχονται και δημιουργούν θέσεις εργασίας, ανοίγουν επιχειρήσεις, παράγουν πλούτο. Το παράδειγμα της Σίλικον Βάλεϊ, που απλά δεν θα μπορούσε να λειτουργήσει αν δεν είχε μηχανικούς από όλο τον κόσμο, είναι ίσως το πιο κραυγαλέο, αλλά δεν είναι το μόνο. Το 15% του πληθυσμού των ΗΠΑ είναι μετανάστες, αλλά το 45% των 500 μεγαλύτερων εταιρειών της χώρας έχουν ιδρυθεί από μετανάστες πρώτης ή δεύτερης γενιάς. Οι δε μη-καταρτισμένοι έρχονται και αναλαμβάνουν τις δουλειές που δεν θέλουν να κάνουν οι γηγενείς. Μαζεύουν τις φράουλες και τις ελιές, χτίζουν τις πολυκατοικίες, τους δρόμους και τα αεροδρόμια, φροντίζουν τους ηλικιωμένους και καθαρίζουν τα σπίτια. Εμείς ως χώρα έχουμε καλή εμπειρία από τη δεύτερη κατηγορία. Η ανάπτυξη της δεκαετίας του ’90 και το 2000 στην Ελλάδα “χτίστηκε” με χέρια μεταναστών. Αν δεν μας είχαν έρθει από μόνοι τους, θα έπρεπε να ψάξουμε να τους βρούμε, όταν τα λεφτά των Ευρωπαϊκών ταμείων άρχισαν να ρέουν στην οικονομία μας.

Μήπως όμως “μας αλλοιώνουν την ταυτότητα”; Μήπως “μας κλέβουν/βιάζουν/σκοτώνουν”; Και, αν είναι να δεχτούμε ότι η μετανάστευση είναι τόσο καλό πράγμα, πώς το διαχειριζόμαστε; Τι σόι μετανάστευση θέλουμε για να έχουμε όλη αυτή την ανάπτυξη που λένε όλοι αυτοί, αλλά και να είμαστε και ήσυχοι;  Οι απαντήσεις σε αυτά τα ερωτήματα, οι οποίες δεν είναι τόσο προφανείς όσο φαντάζονται πολλοί, δεν χωράνε σε αυτό το σημείωμα, οπότε θα χρειαστεί να τα συζητήσουμε τα επόμενα Σάββατα. Ως τότε, σας αφήνω με μια δήλωση του οικονομολόγου που σας ανάφερα προηγουμένως, του Μάικλ Κλέμενς, που βοηθάει να δούμε το θέμα στη ρεαλιστική του διάσταση:

“Η μετανάστευση είναι επένδυση”, λέει ο κ. Κλέμενς. “Δεν είναι μόνο κόστος. Όπως κάθε επένδυση, μπορεί να έχει εφάπαξ κόστος στην αρχή. Αλλά όπως κάθε καλή επένδυση, οι μακροπρόθεσμες ωφέλειες το ξεπερνούν σε θεαματικό βαθμό”. 

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή