Αρχισα να γράφω στην «Κ» το 2012, ύστερα από προτροπή του Αλέξη Παπαχελά, όταν κάναμε μια εκπομπή στους «Φακέλους». Μαζί μου ήταν ο καθηγητής και καλός φίλος Διομήδης Σπινέλλης. Οταν τελείωσε η εκπομπή ο Αλέξης μας προέτρεψε να γράφουμε για την εφημερίδα. Ετσι ξεκίνησε η συνεργασία μου με την «Κ». Μετά τα πρώτα κείμενα, μου παραχωρήθηκε μια μόνιμη στήλη στις ροζ σελίδες της «ΚτΚ» και ουσιαστικά μου δόθηκε ένα βήμα όπου μπορούσα ελεύθερα να γράφω ό,τι θέλω.
Ενα από τα πλέον συνηθισμένα σχόλια που ακούω από φίλους, γνωστούς αλλά και αγνώστους είναι το ακόλουθο: «Εσύ καλά τα λες, αλλά ποιος σε ακούει»; Πριν απαντήσω στο ερώτημα, θέλω να κάνω μια παρένθεση. Σε ένα από τα κείμενά του ο Κομφούκιος λέει την ακόλουθη παραβολή. Το νερό όταν κυλάει από το βουνό για να πάει στη θάλασσα συναντάει πολλά εμπόδια. Ακόμα και μεγάλους βράχους. Στην περίπτωση αυτή το νερό «γλείφει» τη βάση του βράχου, πάει γύρω γύρω και συνεχίζει την πορεία του. Υστερα από πολλά χρόνια το νερό έχει «φάει» τον βράχο και ανεμπόδιστα πλέον ακολουθεί την πορεία του. Το δίδαγμα της ιστοριούλας είναι απλό: Ο χρόνος και η επιμονή μπορούν να νικήσουν και τα πιο δύσκολα εμπόδια.
Πάμε, λοιπόν, στο ερώτημα: «Ποιος σε ακούει»; Για απάντηση, πρέπει να κάνουμε ένα flashback: Πριν από περίπου επτά χρόνια, στις 2 Δεκεμβρίου 2012, σε τούτη τη στήλη έγραψα ένα άρθρο με τίτλο «Η απάτη και η διαφθορά στον χώρο της υγείας». Στο κείμενο αυτό επισήμανα, με πολύ καυστικό τρόπο, ότι η Ευρώπη διαθέτει μια οργάνωση για την καταπολέμηση της διαφθοράς και της απάτης στην υγεία, στην οποία δυστυχώς η Ελλάδα λάμπει διά της απουσίας της. Αντιγράφω ένα απόσπασμα:
«…Τα ενδιαφέροντα αυτά στοιχεία καθώς και τα παραδείγματα τα βρήκα στο site www.ehfcn.org, της οργάνωσης European Health Fraud and Corruption Network (EHFCN). Η οργάνωση αυτή είναι η μοναδική στην Ευρώπη που αποσκοπεί στην καταπολέμηση της απάτης και της διαφθοράς στον χώρο της υγείας και δημιουργήθηκε το 2005. Σήμερα το δίκτυο αυτό αποτελείται από 18 μέλη προερχόμενα από 13 ευρωπαϊκές χώρες. Σκοπός του δικτύου είναι να περιορίσει τις απώλειες ώστε τα χρήματα που ξοδεύονται για την υγεία να πηγαίνουν σε αυτούς που προορίζονται και όχι στους επιτήδειους. Η EHFCN παρέχει πληροφορίες, εργαλεία, εκπαίδευση και βοήθεια στην καταπολέμηση της απάτης και της διαφθοράς. Επιπλέον αποτελεί ένα forum για την ανταλλαγή πληροφοριών και ιδεών μεταξύ των μελών της. Τέλος είναι μη κερδοσκοπική οργάνωση με μοναδικά έσοδα τις συνδρομές των μελών της.
Τα μέλη της προέρχονται από τις εξής χώρες: Βέλγιο, Γαλλία, Γερμανία, Ηνωμένο Βασίλειο, Ισπανία, Λουξεμβούργο, Νορβηγία, Ολλανδία, Πολωνία, Πορτογαλία, Σλοβενία και Τσεχία. Ναι, σωστά διαβάσατε, η Ελλάδα λάμπει διά της απουσίας της. Εμείς, σαν ο εξυπνότερος λαός του κόσμου δεν έχουμε ανάγκη από κανένα. Ως συνήθως, τα γνωρίζουμε όλα, ξέρουμε πώς να τα αντιμετωπίσουμε και άσε τους κουτόφραγκους να ασχολούνται με τη θεωρία. Δηλαδή, τι παραπάνω θα κερδίζαμε αν μετείχαμε στο πρόσφατο παγκόσμιο συνέδριό τους (Global Summit 25-26 Οκτωβρίου 2012), όπου μετείχαν και οργανώσεις από τις ΗΠΑ, τον Καναδά και τη Νότιο Αφρική και συζήτησαν τόσο βαρετά θέματα όπως:
“Μοντέλα για την πρόβλεψη της απάτης στην Υγεία”, “Ερευνητική δημοσιογραφία και η δύναμη των μέσων”, “Η χρήση της πληροφορίας στην καταπολέμηση της απάτης στην υγεία”, “Η χρήση ανεπτυγμένων αναλυτικών τεχνικών για την πρόληψη της απάτης” και άλλες πολλές παρουσιάσεις, από επαγγελματίες του χώρου με σημαντική εμπειρία στις χώρες τους…».
Το κείμενο αυτό λειτούργησε σαν ξυπνητήρι. Ολα άρχισαν όταν κάποιος διευθυντής του ΕΟΠΥΥ διάβασε το παραπάνω κείμενό μου και ξεκίνησε τις ενέργειες προκειμένου ο ΕΟΠΥΥ να γίνει μέλος του EHFCN. Μάλιστα, είχε και την ευγενή καλοσύνη να μου γράψει ένα ευχαριστήριο γράμμα και να με καλέσουν στο ετήσιο Διεθνές Συνέδριο του EHFCN, που έγινε στην Ελλάδα στις 6-7 Νοεμβρίου 2014, όπου ο ΕΟΠΥΥ με τίμησε για τη συμβολή μου στην προσπάθεια αυτή. Ολα αυτά είναι πλέον ιστορία. Υπάρχουν όμως ευχάριστες εξελίξεις που αποδεικνύουν ότι με καλή θέληση και προσπάθεια μπορούμε να επιτύχουμε πολλά.
Στο 12ο Διεθνές Συνέδριο του EHFCN, που πραγματοποιήθηκε στις 5-6 Οκτωβρίου 2017 στο Παρίσι, η Ελλάδα (μέσω ΕΟΠΥΥ) διακρίθηκε καταλαμβάνοντας τη δεύτερη θέση, με την πρωτότυπη μελέτη που παρουσίασε με τίτλο «Κατηγοριοποίηση, ηλεκτρονική συνταγογράφηση και στατιστική ανάλυση των συνταγών για τα “Σκευάσματα Ειδικής Διατροφής για Ιατρικούς Σκοπούς – ΣΕΔ” (Food for Special Medical Purposes – FSMP), ώστε να περιοριστεί η υπερσυνταγογράφηση και η σπατάλη πόρων». Αξίζει να σημειωθεί ότι η εργασία αυτή συγκέντρωσε 25 βαθμούς, υπολειπόμενη μόλις 2 βαθμούς από τη βελγική μελέτη που ανακηρύχθηκε πρώτη.
Δεν πρόκειται να σας κουράσω με λεπτομέρειες σχετικά με την εργασία. Θα σας δώσω όμως μερικά στοιχεία για να αντιληφθείτε ότι μετά τον περιορισμό της σπατάλης στη συνταγογράφηση φαρμάκων που επιτεύχθηκε με την ηλεκτρονική συνταγογράφηση, «εφευρέθηκαν» άλλες τεχνικές για τη συνέχιση της διασπάθισης του δημοσίου χρήματος. Η δαπάνη του ΕΟΠΥΥ για ΣΕΔ στα έτη 2012 και 2013 ήταν περίπου 15 εκατομμύρια ευρώ ανά έτος. Ξαφνικά το 2014 η δαπάνη αυξήθηκε στα 25 εκατ. ευρώ, το 2015 ανέβηκε στα 28 εκατ. ευρώ και το 2016 εκτοξεύθηκε στα 50 εκατ. ευρώ! Το «καμπανάκι» κτύπησε όταν τον Μάρτιο του 2015, ο ΕΟΠΥΥ διαπίστωσε ότι στην Αλεξανδρούπολη, μια πόλη με 50.000 κατοίκους, συνταγογραφήθηκαν 18.000 σκευάσματα του ιδίου «χυμού» και μάλιστα από τον ίδιο κατασκευαστή.
Αξίζει να σημειωθεί ότι τα σκευάσματα μέχρι τον Οκτώβριο του 2017, δεν είχαν περιορισμούς στην τιμή τους και κατά συνέπεια το περιθώριο κέρδους ήταν ιδιαίτερα υψηλό. Με τη βοήθεια της πληροφορικής τα στελέχη του ΕΟΠΥΥ διαμόρφωσαν τους κατάλληλους αλγορίθμους και εντόπισαν τους πρωταγωνιστές στην καινούργια λαμογιά στον χώρο της υγείας. Εμπλέκονται γιατροί, προμηθευτές, βιομηχανίες και γενικά όλοι οι παράγοντες της αλυσίδας αυτής.
Οι επιτυχίες συνεχίζονται. Στο συνέδριο του EHFCN που πραγματοποιήθηκε στην Ουτρέχτη της Ολλανδίας στις 13-14/6/2019. Ο ΕΟΠΥΥ έθεσε υποψηφιότητα για τη διεκδίκηση «βραβείου νέων μεθόδων και καινοτομίας». Συγκεκριμένα, παρουσιάστηκε η υπόθεση σκευάσματος ειδικής διατροφής για το οποίο αποδείχτηκε ότι παρότι συνταγογραφήθηκε και αποζημιώθηκε σε μεγάλες ποσότητες το 2018 δεν εισήχθη ποτέ στην Ελλάδα. Ο εισαγωγέας διακινούσε άλλα σκευάσματα με χρήση πλαστών παραστατικών και ταινιών γνησιότητας προκαλώντας ζημία στον ΕΟΠΥΥ ύψους 9.500.000 ευρώ. Η παρουσίαση αυτή απέσπασε το 1ο Πανευρωπαϊκό Βραβείο.
Η απάτη, διαφθορά και σπάταλη στην υγεία είναι παγκόσμιο φαινόμενο. Σε όλες τις προηγμένες χώρες έχει γίνει απόλυτα ξεκάθαρο ότι αποτελεί μάστιγα, γιατί ουσιαστικά αφαιρεί πόρους από τη σωστή περίθαλψη που πρέπει να εξασφαλίζει ένα κράτος στους πολίτες του. Γι’ αυτό και η αντιμετώπιση του προβλήματος αποτελεί πρώτη προτεραιότητα σε πολλές χώρες.
Σύμφωνα με ένα άρθρο του Economist (31 Μαΐου 2014) με τίτλο: «Η απάτη των 272 δισεκατομμυρίων δολαρίων – Γιατί οι κλέφτες λατρεύουν το Αμερικανικό Σύστημα Υγείας», η απάτη στην Υγεία (κυρίως στη συνταγογράφηση) είναι πιο αποδοτική από το εμπόριο της κοκαΐνης! Η ανταμοιβή σε σχέση με αναλαμβανόμενο ρίσκο είναι πολύ μεγαλύτερη, τα κέρδη είναι αρκετά υψηλά, η «εργασία» είναι ασφαλέστερη και η τιμωρία ελαφρύτερη! Η εκτίμηση για την απάτη και τη σπάταλη στην Υγεία στις ΗΠΑ κυμαίνεται από 82 δισ. δολάρια που αντιπροσωπεύουν το 3,1% των όσων ξοδεύονται για την Υγεία, μέχρι 272 δισ. δολάρια που είναι η μέγιστη εκτίμηση, και είναι το 10,2% της συνολικής δαπάνης. Λόγω ακριβώς του μεγέθους του προβλήματος έχει δοθεί και η αντίστοιχη προσοχή στην αντιμετώπισή του.
Κλείνοντας, αισθάνομαι πραγματικά ικανοποίηση γιατί με την αρθρογραφία μου έβαλα ένα μικρό λιθαράκι προς τη σωστή κατεύθυνση και σας αφήνω με την επισήμανση του αείμνηστου Σπύρου Δοξιάδη, ο οποίος υπηρέτησε την ιατρική και την πολιτική σαν ευπατρίδης: «Οι μεγαλύτεροι εχθροί για την Υγεία, ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ τα βακτήρια, οι ιοί ή ο καρκίνος, αλλά η φτώχεια, η έλλειψη ενημέρωσης και η εκμετάλλευση του ανθρώπου από κάποιον άλλον άνθρωπο».
* Ο κ. Ανδρέας Δρυμιώτης είναι σύμβουλος επιχειρήσεων.