Παράκληση. Να σας ζητήσω εκ των προτέρων να ξεχάσουμε ποιος είναι ο πομπός και να συγκεντρωθούμε μόνο στο μήνυμα. (Θα δείτε, άλλωστε, ποιος είναι ο πομπός και θα καταλάβετε ότι, προσωπικά, κάνω μεγάλη θυσία ζητώντας σας τέτοια χάρη…) Ο υπουργός Μεταναστευτικής Πολιτικής, λοιπόν –ο Νότης Μηταράκης, αυτός είναι, τι να κάνουμε– δήλωσε ότι ο πλωτός φράχτης, για τον οποίον ακούσαμε πρώτη φορά να γίνεται λόγος την περασμένη εβδομάδα, «στέλνει μήνυμα ότι δεν είμαστε ξέφραγο αμπέλι και παίρνουμε κάθε μέτρο για την προστασία των συνόρων».
Παρότι το λέει ο Μηταράκης, έχει δίκιο. Πράγματι, η απόφαση στέλνει ένα μήνυμα, που δεν είναι εύκολο να το αγνοήσεις. Το αποδεικνύει το έντονο ενδιαφέρον των διεθνών ΜΜΕ, αφότου δημοσιεύθηκε η προκήρυξη του διαγωνισμού για την προμήθεια πλωτού φράγματος, μήκους 2,7 χλμ., με σκοπό την προστασία των θαλασσίων συνόρων από τις λεγόμενες μεταναστευτικές ροές. (Αλλος ένας δήθεν τεχνοκρατικός όρος, με τον οποίο σκεπάζουμε μια σκληρή πραγματικότητα, που είναι λογικό να μη θέλουμε να την αντιμετωπίζουμε, κάθε φορά που συζητούμε το θέμα.) Ακόμη και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έδειξε ενδιαφέρον. Εκπρόσωπός της ανέφερε ότι θα έλθουν σε επαφή με την κυβέρνηση, «για να μπορέσουμε να καταλάβουμε καλύτερα τι σχεδιάζουν και ποιοι είναι οι στόχοι της εγκατάστασης ενός φράγματος». (Είναι δύσκολο, αλλά ελπίζω ειλικρινά η επαφή τους με τον αρμόδιο υπουργό να τους διαφωτίσει. Σε κάθε περίπτωση, η εμπειρία θα αξίζει…)
Τι ακριβώς θα είναι αυτός ο πλωτός φράκτης ουδείς γνωρίζει, εξαιρουμένων ίσως κάποιων ειδικών και, βεβαίως, εκείνων που τους κατασκευάζουν. Ενδεικτικό της άγνοιας είναι ότι τα σχετικά δημοσιεύματα, ορισμένα τουλάχιστον, συνοδεύονταν από άσχετες εικόνες φραγμάτων για τον έλεγχο των πετρελαιοκηλίδων. Το φράγμα που θα εμποδίζει τα πλοιάρια μεταναστών είναι κάτι άγνωστο στον πολύ κόσμο και αυτό εξάπτει εκ των πραγμάτων το ενδιαφέρον και, συνεπώς, τη διεισδυτικότητα του μηνύματος. Γνωστό είναι, πάντως, ότι αυτά τα 2,7 χιλιόμετρα θα κοστίσουν 500.000 ευρώ και ότι το φράγμα θα εξέχει σε ύψος ενός μέτρου από την επιφάνεια της θάλασσας και θα βυθίζεται στο μισό μέτρο.
Ο διεθνής Τύπος, ως επί το πλείστον εκφραστής των φιλελεύθερων αξιών τής μέχρι πρότινος κατεστημένης και πλέον απειλούμενης φιλελεύθερης κανονικότητας, μιλάει για «τείχη στη θάλασσα» και «πλωτά τείχη», ενώ η εγχώρια αντιπολίτευση εξεγείρεται. Ο ΣΥΡΙΖΑ το κάνει επί τη βάσει κυρίως ιδεολογικών αρχών. Το ονομάζει «πολιτική-κόλαφο για τα ανθρώπινα δικαιώματα», «προσβολή για το αίσθημα αλληλεγγύης του λαού μας» και το καταγγέλλει ως παραβίαση των ευρωπαϊκών κανόνων. Εν ολίγοις, διαφωνεί, αλλά από την πλευρά των μεταναστών, χωρίς να μπαίνει σε ιδιαίτερο κόπο να το κρύψει. Το ΠΑΣΟΚΙΝΑΛ διαφωνεί, κυρίως επειδή διαφωνεί και ο ΣΥΡΙΖΑ, τον οποίον ακολουθεί τυφλά, φοβούμενο απώλειες προς τα αριστερά του. Με τη διαφορά ότι επιλέγει διαφορετική προσέγγιση και χλευάζει το μέτρο ως «γελοιότητα».
Η έννοια του πλωτού φράγματος εγείρει ένα σωρό ερωτήματα πρακτικής και ηθικής φύσης – γιατί το θέμα έχει και τις δύο αυτές διαστάσεις, τις οποίες οφείλουμε να σταθμίσουμε συγχρόνως. Κατ’ αρχάς, θα τοποθετηθεί στρατηγικά το φράγμα σε συγκεκριμένα σημεία των θαλασσίων συνόρων και με συγκεκριμένο σκοπό ή θα επεκταθεί σαν πραγματικό πλωτό τείχος; Επειτα, πόσο αποτελεσματικό είναι και πόσο ανθεκτικό στον καιρό; Πώς θα επιτηρείται; Πόσο εύκολη είναι η συντήρησή του και πόσο θα κοστίζει; Αν το πλωτό φράγμα γίνει αιτία δυστυχήματος, τι κάνουμε; (Υποθέτω ότι, αν ένα τέτοιο τείχος πραγματικά δυσκολέψει τη ζωή των διακινητών, τα καθάρματα δεν θα διστάσουν να θυσιάσουν τις ζωές του εμπορεύματός τους…) Πώς αντιμετωπίζουμε τότε την κατακραυγή των διεθνών ΜΜΕ;
Αυτά είναι ερωτήματα που γεννώνται στον καθένα, νομίζω, όταν ακούει για πλωτό φράγμα. Η έγερση ενός τέτοιου φράγματος είναι κάτι από τη φύση του εντυπωσιακό (ακόμη και για την τεχνική πλευρά του θέματος) και αυτό κάνει, πράγματι, εκείνους στους οποίους απευθύνεται το μήνυμα να το προσέξουν. Ακριβώς αυτό, όμως, είναι που κάνει τα επόμενα βήματα αυτού του εγχειρήματος εξαιρετικά δύσκολα. Διότι είναι απαραίτητο να υπάρξει συνέχεια, με τη οποία θα δοθούν σαφή δείγματα της σοβαρότητας των προθέσεών μας, αν δεν θέλουμε το μήνυμα του Νότη να μας επιστρέψει ως διεθνής εξευτελισμός.
Είναι τα πλωτά φράγματα κάτι σαν τους χιλιοτραγουδισμένους εκείνους «S-300», που περίπου θα έλυναν το Κυπριακό και τώρα λιάζονται (με την καλή έννοια) στην Κρήτη; Είναι, δηλαδή, ένα μέσον πίεσης, που το χρησιμοποιούμε για την επίτευξη κάποιου διπλωματικού στόχου ή το εννοούμε; Γιατί, αν το εννοούμε, πρέπει να έχουμε και το στομάχι για να το υποστηρίξουμε…