Ουδείς θα εξεπλάγη από την κυβερνητική υποχώρηση μπροστά στις απειλές των οπαδών του ΠΑΟΚ – έκπληξη θα προκαλούσε η απαρέγκλιτη τήρηση των κανόνων. Οποιος ισχυρίζεται ότι άλλη κυβέρνηση θα διακινδύνευε χάος λόγω του ποδοσφαίρου ή δεν ζει στην Ελλάδα ή παριστάνει τον ανίδεο. Οταν κανόνας είναι η επιλεκτική τήρηση των νόμων, το αποτέλεσμα είναι να επιβραβεύονται όσοι έχουν τη δύναμη να παρανομούν χωρίς συνέπειες. Και όση περισσότερη δύναμη, τόσο πιο πιθανή η παρανομία. Οι υπόλοιποι μένουν με το παράπονο για την εξόφθαλμη αδικία, με μόνη ελπίδα όχι για δικαιοσύνη αλλά για το ενδεχόμενο να αποκτήσουν και αυτοί το ίδιο προνόμιο κάποτε. Αυτός ο «ηθικός κίνδυνος» δηλητηριάζει την κοινωνία μας εδώ και πολλά χρόνια.
Μπορεί το πρωτάθλημα ποδοσφαίρου να μοιάζει επουσιώδες μπροστά στα προβλήματα που η χώρα αντιμετωπίζει. Είναι, όμως, ζωτικής σημασίας: ενσωματώνει και αναδεικνύει πολλά από τα συμπτώματα της ιδιαίτερης νόσου που προκαλείται από τον «ηθικό κίνδυνο» (moral hazard), από την ενθάρρυνση της κακής συμπεριφοράς. Το ποδόσφαιρο, όπως διαμορφώθηκε εδώ, ενσωματώνει δύο κόσμους που συνυπάρχουν στην Ελλάδα και προκαλούν ρήγματα συνεχώς: από τη μια, είναι «αυτοδιοίκητο», συνδεδεμένο άμεσα με τους ευρωπαϊκούς και διεθνείς θεσμούς (UEFA και FIFA), προϊόν παγκοσμιοποίησης και της υποτιθέμενης (και εμπνευσμένης από τις αρχές του Διαφωτισμού) ισότητας και της ευνομίας· στην ουσία, όμως, το ποδόσφαιρο συχνά είναι πόλεμος με άλλα μέσα και ομαδικό ψυχογράφημα μιας κοινωνίας που ανέχεται «πολέμαρχους» παράγοντες που χρησιμοποιούν τους οπαδούς ως προσωπικό στρατό προς όφελος των οικονομικών και πολιτικών τους συμφερόντων. Οσον αφορά τους οπαδούς, τη μια διαμαρτύρονται για την αδικία εναντίον της ομάδας τους ενώ θέλουν η δική τους ομάδα να καταφέρει να χειραγωγήσει τους θεσμούς υπέρ της. Ετσι, όλοι επιδιώκουν τη νίκη με αθέμιτα μέσα. Και αυτοί που δεν θα ήθελαν να παραβιάσουν τα όρια, αισθάνονται ότι εάν δεν το επιχειρήσουν, εάν δεν το πετύχουν, θα είναι αιωνίως αδικημένοι.
Τα τελευταία γεγονότα είναι αποκαλυπτικά: η κυβέρνηση υπέκυψε στις απειλές των οπαδών του ΠΑΟΚ, επειδή φοβόταν ότι αυτοί θα μπορούσαν να τις πραγματοποιήσουν. Προηγούμενες κυβερνήσεις, όμως, δεν δίστασαν να επιβάλουν ποινή υποβιβασμού σε άλλη ομάδα του Βορρά, τον Ηρακλή, το 2011 και 2017. Προφανώς, οι παράγοντες και οπαδοί του Ηρακλή ήταν πιο πράοι. Σήμερα, η Λέσχη Φίλων του Ηρακλή απαιτεί δικαίωση για τον υποβιβασμό. Αφού ο νόμος άλλαξε αναδρομικά για να βολέψει τον ΠΑΟΚ, γιατί οι άλλες ομάδες να δέχονται τις ποινές τους;
Εάν μια ομάδα παραβιάζει τον κανόνα του οφσάιντ χωρίς να τιμωρείται ή κερδίζει πέναλτι με περισσή ευκολία, εάν φαίνεται ότι διαιτητές και η πολιτεία την ευνοούν, τότε δεν μιλάμε για πρωτάθλημα ποδοσφαίρου αλλά για την ισχύ των μεγαλοϊδιοκτητών και τον αριθμό και μαχητικότητα των οπαδών των ομάδων. Οταν πιστεύουμε ότι κάποιοι κερδίζουν με αθέμιτα μέσα, τότε απορρίπτουμε τις έννοιες της αξιοκρατίας, της εντιμότητας, της Δικαιοσύνης. Η οργή και ο φθόνος ενθαρρύνουν την περαιτέρω αδικία και τη διαφθορά, καθιστώντας ακόμη πιο δύσκολη την επιτυχία με θεμιτά μέσα. Χάνεται κάθε έννοια ομορφιάς από το παιχνίδι, απομένουν είτε η χαρά της ισοπέδωσης των εχθρών είτε η πίκρα της άδικης ήττας. Οι αδικημένοι διψούν για εκδίκηση, μια εκδίκηση που θα υπάρξει μόνο όταν και η δική τους ομάδα αποκτήσει αθέμιτα μέσα.
Οι καρποί του «ηθικού κινδύνου» βρίσκονται παντού: όχι μόνο στην υπερβολική επιρροή που κάποιες ομάδες ασκούν επί της πολιτικής σκηνής όταν οι ιδιοκτήτες τους το θελήσουν, αλλά και στις προσλήψεις σε δημόσιους οργανισμούς, στην άνιση μεταχείριση διαφορετικών ομάδων πολιτών, σε κάθε μικρή και μεγάλη αδικία. Η διαφθορά και η έλλειψη ίσων ευκαιριών που καθηλώνουν την κοινωνία και ξενιτεύουν τους νέους, έχουν ρίζες στην πεποίθησή μας ότι στην Ελλάδα ο αγώνας είναι άνισος, ότι χωρίς ισχυρό προστάτη δεν πετυχαίνουμε τίποτα. Οσο οι σοβαροί οπαδοί απομακρύνονται, παραμένουν οι φανατικοί, οι αδίστακτοι να πολεμούν ο ένας τον άλλον. Χρειάζονται ριζικά μέτρα για να μην ακολουθήσει την ίδια μοίρα και η χώρα.