Όταν ο Αντρέ Ασιμάν ήταν οκτώ χρονών και μεγάλωνε στην Αλεξάνδρεια, υπήρχε στη γειτονιά του ένας πανέμορφος, μεγαλύτερος ηλικιακά, νεαρός άνδρας, η αυτοπεποίθηση του οποίου ήταν τόσο έντονη, που του ασκούσε μια ανεξήγητη γοητεία. Δεν μπορούσε να αντιληφθεί αν η έλξη ήταν σωματική ή πνευματική, πάντως διακαής του πόθος ήταν να κερδίσει τη φιλία του. Δεν του μίλησε ποτέ. Η οικογένειά του, εβραϊκής καταγωγής, αναγκάστηκε να εγκαταλείψει την Αίγυπτο το 1965, επί Νάσερ, και εγκαταστάθηκε στην Ιταλία. Τρία χρόνια αργότερα μετακόμισαν στη Νέα Υόρκη, ο Ασιμάν αποφοίτησε από το Κολέγιο Λέμαν και το Χάρβαρντ, έγινε υπότροφος Γκουγκενχάιμ και κατέληξε διακεκριμένος καθηγητής Θεωρίας της Λογοτεχνίας στο νεοϋορκέζικο Πανεπιστήμιο Σίτι με ειδίκευση στον Προυστ.
Το 2005 επρόκειτο να μετακομίσει με την οικογένειά του στην Ιταλία, σε ένα ονειρεμένο σπίτι, το οποίο εν τέλει δεν κατάφεραν να νοικιάσουν, κι έτσι παρέμειναν στη Νέα Υόρκη. Απογοητευμένος, αποφάσισε να παρηγορηθεί μέσω της γραφής, σκαρώνοντας για πλάκα μια ιστορία για τον έρωτα ενός αγοριού με ένα κορίτσι, σε ένα πανέμορφο σπίτι κάπου στην ιταλική επαρχία. Όταν συνειδητοποίησε ότι μια τέτοια ιστορία είναι χιλιοειπωμένη, ήρθε στη μνήμη του ο ανεξήγητης έλξης άνδρας των παιδικών του αναμνήσεων στην Αίγυπτο. Μια νέα ιστορία είχε μόλις γεννηθεί στο μυαλό του. Το ασυνθηκολόγητο ρομάντζο μεταξύ ενός έφηβου, εσωστρεφούς αγοριού που ανακαλύπτει τον έρωτα και ενός σαγηνευτικού, αινιγματικού νεαρού πήρε σάρκα και οστά και η ιστορία αγάπης του Έλιο και του Όλιβερ κυκλοφόρησε το 2007 με τίτλο «Call me by your name» («Να με φωνάζεις με τ’ όνομά σου»). Το μυθιστόρημα κέρδισε γρήγορα τις εντυπώσεις παγκοσμίως, έγινε αγαπημένο θέμα συζήτησης στους κύκλους των γκέι αναγνωστών και δέκα χρόνια μετά μεταφέρθηκε στη μεγάλη οθόνη από τον Λούκα Γκουαντανίνο σε σενάριο Τζέιμς Άιβορι, με τους Τιμοτέ Σαλαμέ και Άρμι Χάμερ στους κεντρικούς ρόλους.
© Pieter M. van Hattem/Contour by Getty Images/ Ideal Image
Από το σημείο εκείνο και μετά, η ιστορία είναι λίγο πολύ γνωστή. Η ταινία αγαπήθηκε φανατικά, έγινε αβίαστα κομμάτι της ποπ κουλτούρας, έφτασε στα Όσκαρ και επανέφερε τον Ασιμάν στο προσκήνιο, να απολαμβάνει έναν απροσδόκητο θρίαμβο, αντιμετωπίζοντας παράλληλα την πρόκληση να γράψει τη συνέχεια της ερωτικής ιστορίας των δύο ανδρών που είχε τελειώσει άδοξα. Τελικά, το σίκουελ με τίτλο «Find Me» («Έλα να με βρεις») κυκλοφόρησε πριν από λίγους μήνες και ήταν ίσως η μεγαλύτερη λογοτεχνική αναμονή των τελευταίων ετών.
Μιλήσαμε τηλεφωνικά. Εκείνος στη Νέα Υόρκη, εγώ στην Αθήνα. Η οικεία ατμόσφαιρα που δημιούργησε στα πρώτα δευτερόλεπτα γκρέμισε γρήγορα την τεράστια απόσταση που μας χώριζε. Το επικοινωνιακό του χάρισμα, άλλωστε, τροφοδοτεί και το συγγραφικό του ταλέντο. Η ιστορία στο πρώτο κεφάλαιο του «Έλα να με βρεις», λόγου χάρη, όπου ο ηλικιωμένος Σάμι (πατέρας του Έλιο) γοητεύεται από μια νεαρή γυναίκα που συναντά τυχαία σε ένα ταξίδι με τρένο, είναι βιογραφική. Για την ακρίβεια, ήταν η αφορμή για τη συνέχεια του «Να με φωνάζεις με τ’ όνομά σου».
Στη Νέα Υόρκη τώρα είναι 9 το πρωί. Είστε τόσο πρωινός τύπος;
Αρκεί να σας πω ότι έχω γυρίσει μόλις από το γυμναστήριο. Γυμνάζομαι σχεδόν καθημερινά, αν και το κρύο με αποθαρρύνει πολλές φορές. Στην Ελλάδα, φαντάζομαι, δεν έχετε τέτοιο παγετό.
Ευτυχώς, έχουμε το προνόμιο του ήλιου.
Είστε αρκετά προνομιούχος λαός. Έχω επισκεφτεί τη χώρα σας μία φορά. Το αποφεύγω.
Γιατί;
Μεγάλωσα διαβάζοντας για το μεγαλείο της αρχαίας Ελλάδας, για τις αξίες που γεννήθηκαν εκεί. Στα μάτια μου φαντάζει ως μια ιδανική πραγματικότητα, την οποία φοβάμαι να τεστάρω με τη σημερινή εικόνα της χώρας. Η μεγαλύτερή μου απογοήτευση είναι ότι έχω ξεχάσει τα λίγα ελληνικά που ήξερα. Πάντα ήθελα να μάθω τη γλώσσα σας, αλλά ποτέ δεν βρήκα τον απαραίτητο χρόνο.
Αλήθεια, τι εικόνα έχει ένας Αμερικανός για την Ελλάδα;
Φαντάζομαι ότι αγνοεί την ύπαρξή της. Πριν από λίγα χρόνια, ίσως να άκουσαν για εσάς λόγω της οικονομικής κρίσης, αλλά για τους Αμερικανούς υπάρχει μόνο η Αμερική στον χάρτη.
Ο Όλιβερ πάντως, παρότι Αμερικανός, όχι μόνο γνωρίζει την Ελλάδα, αλλά αγαπά τον Καβάφη και μιλάει ελληνικά. Νομίζω ότι οι Έλληνες αναγνώστες θα κολακευτούν πολύ από αυτό το στοιχείο στο «Έλα να με βρεις».
Ξέρετε, ο Καβάφης είναι τεράστιο κομμάτι της ζωής μου. Τον έχω μελετήσει ενδελεχώς στο παρελθόν, και μάλιστα έχω προσπαθήσει να μεταφράσω ένα ποίημά του με τη βοήθεια πολλών λεξικών. Για λίγα χρόνια στο παρελθόν, είχα σπουδάσει αρχαία ελληνικά και κάπως έτσι ήρθα σε επαφή μαζί του. Τον θεωρώ σπουδαίο.
Πώς είναι να ξανασυναντάτε τους ήρωες μετά από τόσα χρόνια; Σας ήταν εύκολο να γράψετε τη συνέχεια μιας τόσο δημοφιλούς ιστορίας;
Αλήθεια, μου ήταν πανεύκολο. Δεν επηρεάζομαι στο παραμικρό από το γεγονός ότι πλέον είναι τόσο διάσημοι και ο καθένας μπορεί να θέλει να τους δει κάπως συγκεκριμένα. Καλώς ή κακώς, οι ήρωες αυτοί ζουν μέσα μου, είναι δικοί μου, τους ξέρω καλά. Σκόπιμα θέλησα να τους δω αρκετά χρόνια μετά. Τον Έλιο στην αρχή των 30 και τον Όλιβερ μετά τα 45. Ήθελα να δω πώς είναι στο πέρασμα του χρόνου, έχοντας ζήσει πολλά πράγματα στη ζωή τους.
Θα είχατε γράψει τη συνέχεια της ιστορίας αν δεν είχε τέτοια επιτυχία η ταινία;
Ναι, είχα αποφασίσει ότι θα γράψω τη συνέχεια πριν βγει η ταινία. Το μόνο πράγμα που δανείστηκα από το φιλμ είναι το όνομα του πατέρα του Έλιο, τον οποίο στο πρώτο βιβλίο δεν είχα ονομάσει.
Η έναρξη του βιβλίου είναι απρόσμενη. Αφιερώνετε ένα ολόκληρο κεφάλαιο στην ιστορία του πατέρα του Έλιο, ενώ κανείς θα περίμενε να ξεκινήσετε με τη συνέχεια της ιστορίας των δύο πρώην εραστών.
Ένιωσα ότι έπρεπε να εξερευνήσω περισσότερο τον χαρακτήρα του πατέρα. Επίσης, σκόπιμα ήθελα το βιβλίο να έχει διαφορετικούς αφηγητές σε κάθε κεφάλαιο, ώστε να δούμε όλες τις διαφορετικές οπτικές γωνίες. Στο «Να με φωνάζεις με τ’ όνομά σου», τα πάντα ήταν ιδωμένα μέσα από τα μάτια του Έλιο.
Στην ταινία υπάρχει μια σκηνή που πλέον θεωρείται εμβληματική. Μιλώ για την εξομολογητική κουβέντα πατέρα και γιου. Εκεί ο σκηνοθέτης άφησε την υποψία ότι ο πρώτος είναι κρυφά ομοφυλόφιλος, κάτι που στο νέο βιβλίο διαπιστώνουμε ότι δεν ισχύει.
Αυτή είναι η μεγαλύτερη ειρωνεία. Όταν έγραφα το βιβλίο, πρόθεσή μου ήταν να φανεί ότι ο πατέρας δεν είχε ποτέ μια αντίστοιχη ομοφυλοφιλική εμπειρία. Μπορεί κάποια στιγμή να ήρθε κοντά στην πιθανότητα, αλλά αυτό δεν συνέβη ποτέ. Ο τρόπος με τον οποίο μεταφέρθηκε η σκηνή στην ταινία γέννησε πράγματι υποψίες, αλλά προσωπικά δεν είχα σκοπό να πάω εκεί την ιστορία.
Μια άλλη σκηνή που έγινε viral είναι εκείνη που ο Έλιο αυνανίζεται με ένα ροδάκινο. Σας άρεσε όπως αποδόθηκε;
Ναι, πολύ. Πιστεύω ότι σωστά στην ταινία δεν υπήρξαν έντονες σκηνές σεξ. Προσωπικά, ως θεατής, δεν αρέσκομαι σε τέτοιες σκηνές. Προτιμώ τον υπαινιγμό του αισθησιασμού παρά την πλήρη περιγραφή της πράξης.
Περιμένατε να γίνει τέτοιος θόρυβος με το ροδάκινο; Αλήθεια, πώς το εμπνευστήκατε;
Ειλικρινά δεν μπορώ να θυμηθώ. Το σχήμα του ροδάκινου μοιάζει με τα οπίσθια, επομένως αυτή μπορεί να είναι μια εξήγηση. Από την άλλη, συνηθίζω να τρώω φρούτα μόνος στο δωμάτιό μου. Ίσως η σκέψη να ήρθε από εκεί και μετά να την εξέλιξα σε κάτι πιο αισθησιακό.
Θα θέλατε να γίνει ταινία το «Έλα να με βρεις»;
Γιατί όχι; Θα μου άρεσε πολύ. Μέχρι στιγμής, πάντως, δεν έχω κάνει καμία επίσημη συζήτηση, κανείς δεν έχει έρθει σε επαφή μαζί μου για κάτι τέτοιο. Δεν ξέρω καν αν ο Λούκα, ο Τιμοτέ και ο Άρμι έχουν διαβάσει το βιβλίο και τι σκέφτονται. Θα είχε ενδιαφέρον πάντως.
Το ενδιαφέρον και στα δύο βιβλία είναι ότι παρουσιάζετε την ομοφυλοφιλία ως κάτι εντελώς φυσιολογικό. Δεν υπάρχει η αίσθηση της βίας, του περιθωρίου και της πάλης για αποδοχή. Σκόπιμα το επιλέξατε;
Ήθελα μόνο να αφηγηθώ μια ερωτική ιστορία και την αντιμετώπισα όσο φυσιολογικά θα αντιμετώπιζα μια ετεροφυλόφιλη σχέση. Δεν είμαι ο τύπος του συγγραφέα που γράφει για να κουνήσει το δάχτυλο, να θίξει μια προβληματική κατάσταση ή να κάνει μια πολιτική δήλωση.
Στο παρελθόν έχετε δηλώσει ότι πιστεύετε στην πανσεξουαλικότητα. Εξακολουθείτε να το λέτε αυτό;
Σίγουρα. Ο άνθρωπος δεν είναι μόνο ένα πράγμα. Σε ένα πλαίσιο απόλυτης ελευθερίας, πιστεύω ότι κανείς είναι πιθανό να νιώσει ερωτική έλξη προς άτομα ανεξαρτήτως φύλου ή ταυτότητας φύλου. Ζούμε σε μια εποχή που γίνεται έντονη συζήτηση σχετικά με τη ρευστότητα των φύλων. Δεν καταλαβαίνω, όμως, την ανάγκη της κατηγοριοποίησης. Απεχθάνομαι τις ταμπέλες, όποιες κι αν είναι αυτές.
Παρατηρώ ότι οι ήρωές σας δεν είναι ποτέ κακοί. Η κακία δεν είναι κομμάτι της ανθρώπινης φύσης;
Έχετε δίκιο, όμως δεν μπορώ να πιστέψω ότι ένας άνθρωπος μπορεί να είναι διαβολικά κακός, εκτός αν συντρέχουν ψυχιατρικοί παράγοντες. Η φυσική μας τάση είναι προς το καλό. Κακοί γινόμαστε μόνο κατά συνθήκη.
Η αγάπη και ο χρόνος είναι βασικές θεματικές στο «Έλα να με βρεις». Οι δύο ήρωες βρίσκονται ξανά έπειτα από πολλά χρόνια και το πάθος τους γίνεται πιο δυνατό. Πιστεύετε ότι ο έρωτας συνεπάγεται τον σωστό συγχρονισμό;
Δεν ξέρω. Προσωπικά, νιώθω πρωταθλητής στον απρογραμμάτιστο τρόπο ζωής. Όλες οι σημαντικές σχέσεις στη ζωή μου προέκυψαν απροσδόκητα, αναπάντεχα, στα πιο παράξενα μέρη, σχεδόν από ατύχημα.
Αφηγείστε τη δυσκολία του Έλιο και του Όλιβερ να αναζωπυρώσουν το σεξουαλικό τους πάθος, παρότι μπορούν πια να το ζήσουν ανεμπόδιστα. Τελικά, ισχύει αυτό που λέει ο πατέρας του Έλιο στην αρχή του βιβλίου, ότι «συνήθως επιθυμούμε εκείνους που δεν μπορούμε να έχουμε»;
Δεν θέλω να είμαι απαισιόδοξος, αλλά πιστεύω πως ναι. Το πάθος επιμένει όταν δεν τροφοδοτείται. Όταν το ταΐσεις, πρέπει να αποδεχτείς την πιθανότητα ότι μπορεί να πεθάνει.
Θα θέλατε να γράψετε και τρίτο βιβλίο ή νιώθετε ότι η ιστορία ολοκληρώνεται με το «Έλα να με βρεις»;
Δεν μπορώ να απαντήσω με απόλυτη σιγουριά σε αυτή την ερώτηση. Θα ήθελα να πω ότι τελείωσε, αλλά υπάρχουν στιγμές που νιώθω ότι μπορεί να υπάρξει συνέχεια. Για την ώρα, αυτή η συνέχεια είναι μόλις τρεις παράγραφοι, επομένως η ιστορία τελειώνει κάπου εδώ. ■