Ελλειψη εμπιστοσύνης στον επίσημο λόγο: βασική τροχοπέδη σε κάθε κίνηση μετριασμού των συνεπειών κάθε δράματος, πολλώ μάλλον του οδυνηρού γόρδιου δεσμού του μεταναστευτικού. Δεν θα πεισθούν εύκολα οι κάτοικοι των πέντε νησιών του Αιγαίου ότι τα νέα κλειστά κέντρα υποδοχής δεν θα μετατραπούν σε νέες Μόριες και αντιδρούν σφοδρά στην επίταξη οικοπέδων και κτιρίων, αλλά και σε κάθε μέτρο με τόπο εφαρμογής τα νησιά· δεν θέλουν να καταδικαστούν σε μια αιώνια εκκρεμότητα, δεν θέλουν άλλο να ζουν στα απόνερα της μη διαχειρίσιμης κρίσης. Κοχλάζον καζάνι πάνω σε μια πυρά που τροφοδοτείται από κάθε ακραίο. Και ολοένα κόβονται οι δίοδοι επικοινωνίας με την κεντρική διοίκηση, η αποστασιοποίηση από αυτήν γίνεται ανοιχτή ρήξη.
Ο βαθμός εμπιστοσύνης προς τις δυνάμεις που οργανώνουν και κινούν την κοινωνική ζωή μετρά πάντα την απόσταση μεταξύ πολιτών και πολιτικών ιθυνόντων, η έλλειψή της κλονίζει πάντα τη δημοκρατία. Από όλους τους δεσμούς που μας κρατούν ενωμένους με τα πράγματα δεν υπάρχει κανείς που να μην καταστρέφεται από τη δυσπιστία, από την πεποίθηση ότι το επικοινωνιακό μέσο του αρμόδιου είναι η ταχυδακτυλουργία του ψεύδους. Και φουσκώνει η δυσφορία, ανεβαίνει ο πυρετός μιας επαπειλούμενης έκρηξης.
Η καχυποψία δεν είναι εν γένει ξένη, υποσκάπτει από καιρό –πλανητικά– το βάθρο όσων σχετίζονται με την καθεστηκυία τάξη, των διαμεσολαβητών μεταξύ κράτους και κοινωνίας, των πολιτικών, οικονομικών, πνευματικών ελίτ. Πρόκειται για μια επιδημία που δυσκολεύει την όποια εξομάλυνση στην πολιτική, την οικονομία, τις εξωτερικές σχέσεις, τις διακρατικές διαβουλεύσεις, τις συνομιλίες για καταπαύσεις του πυρός. Η εμπιστοσύνη λιπαίνει τις μηχανές. Οι καρποί της αναξιοπιστίας κατεδαφίζουν κόσμους. Ο Ούλριχ Μπεκ βάφτισε τους καιρούς μας «πολιτισμό της αμφιβολίας» απέναντι στις εξουσίες και τις αυθεντίες. Οπου το δίδαγμα είναι, «αν εμπιστεύεσαι, καταστρέφεσαι». Ομως χωρίς εμπιστοσύνη, η ζωή είναι ανυπόφορη.
Από όλα τα πεδία το μεταναστευτικό είναι το πλέον ακανθώδες για την αντιστροφή του κλίματος σαρωτικής ανεμπιστοσύνης και οργής, εξαιτίας των υποσχεθέντων που δεν τηρήθηκαν, ακόμη κι αν η πραγματικότητα συχνά υπερέβη σχέδια και προθέσεις. Ποια μπορεί να είναι τα θεσμικά αντίβαρα στο ορμητικό ρεύμα της καχυποψίας; Διότι, τα αντίμετρα, η καταβολή ενοικίου για τους χώρους που θα δεσμευτούν, οι αποζημιώσεις των πληγέντων από το προσφυγικό, καθόλου δεν επαρκούν.