Δέκα χρόνια μετά το σαρωτικό ξέσπασμα της χρηματοπιστωτικής κρίσης, η πολιτική ωρολογιακή βόμβα εξερράγη – και εκείνοι που την τοποθέτησαν στην ιρλανδική πολιτική σκηνή είχαν μια ορισμένη εμπειρία και από πραγματικές βόμβες. Το Σιν Φέιν, η πολιτική πτέρυγα του Ιρλανδικού Ρεπουμπλικανικού Στρατού (IRA), αναδείχθηκε πρώτο κόμμα στις βουλευτικές εκλογές του περασμένου Σαββάτου, κλονίζοντας συθέμελα το οικοδόμημα του ιρλανδικού δικομματισμού, που χρονολογείται από την ίδρυση του ιρλανδικού κράτους, πριν από έναν αιώνα.
Η νίκη του Σιν Φέιν εξέπληξε τους πάντες, περιλαμβανομένου του ιδίου του κόμματος, που δεν είχε κατεβάσει επαρκή αριθμό υποψήφιων, με αποτέλεσμα να αποσπάσει λιγότερες έδρες από όσες θα μπορούσε με βάση τα ποσοστά του.
Το τελικό αποτέλεσμα (Σιν Φέιν 24,5%, Φιάνα Φάιλ 22,2%, Φάιν Γκέιλ 20,9%) δεν ισοδυναμεί με κυβερνητική εντολή για το Σιν Φέιν. Αντιθέτως, οι δύο κατεστημένες πολιτικές δυνάμεις, παρά το ιστορικά χαμηλό άθροισμα δυνάμεων, μπορούν να επιλέξουν να συνεχίσουν να συγκυβερνούν, με τη βοήθεια κάποιου μικρότερου κόμματος. Η νέα συγκυβέρνηση Φιάνα Φάιλ και Φάιν Γκέιλ μπορεί να προκύψει ακόμη και αν σε λίγες ημέρες λάβει εντολή σχηματισμού κυβέρνησης η Μέρι Λου Μακντόναλντ, επικεφαλής του Σιν Φέιν, δεδομένου ότι το αριστερό εθνικιστικό κόμμα θα δυσκολευθεί να βρει επαρκή στήριξη στη Βουλή.
Ομως η δυναμική των πραγμάτων είναι απόλυτα σαφής, υποχρεώνοντας τα κατεστημένα κόμματα να σταματήσουν, όπως είπε ο απερχόμενος πρωθυπουργός Λίο Βαράντκαρ, να κρύβονται πίσω από το δάχτυλό τους. Στο μυαλό των παλαιότερων, το Σιν Φέιν ήταν ταυτισμένο με ένα κύριο αίτημα, τον τερματισμό της βρετανικής κυριαρχίας στη Βόρεια Ιρλανδία και την ενοποίηση του νησιού. Το ζήτημα αυτό βέβαια έπαιξε ελάχιστο ρόλο στις φετινές εκλογές, στις οποίες κυριάρχησαν τα έντονα κοινωνικά προβλήματα, που δεν καλύπτονται πλέον από τις στατιστικές της οικονομικής ευημερίας.
Μια σύντομη απάντηση στο ερώτημα «γιατί βγήκε το Σιν Φέιν» είναι «1.800 ευρώ» – αυτό είναι το μέσο ενοίκιο στο Δουβλίνο, ποσό απλησίαστο για πολλές οικογένειες, που έχουν βρεθεί εντελώς αναπάντεχα άστεγες. Το γεγονός ότι η κρίση έχει παρέλθει αλλά τα προβλήματα έμειναν και γίνονται οξύτερα έχει πυροδοτήσει οργή, επεκτείνοντας την πολιτική επιρροή του Σιν Φέιν πολύ μακρύτερα από τα παραδοσιακά του προπύργια.
Το κόμμα προτείνει «πάγωμα» των ενοικίων και πρόγραμμα κατασκευής κοινωνικής κατοικίας, χρηματοδοτούμενο από τα αυξημένα έσοδα που θα προκύψουν από τη φορολόγηση των μεγάλων εταιρειών και των υψηλών εισοδημάτων. Μια εμβληματική περίπτωση τέτοιου είδους εσόδων είναι τα 13 δισεκατομμύρια ευρώ που οφείλει η Apple στην Ιρλανδία, σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Η Επιτροπή έκρινε ότι ο τεχνολογικός κολοσσός έκανε αθέμιτη χρήση φορολογικών ελαφρύνσεων και ζήτησε την καταβολή του ιλιγγιώδους ποσού στα ιρλανδικά δημόσια ταμεία.
Εναντίον του προστίμου έχει προσφύγει όχι μόνον η Apple αλλά και η ιρλανδική κυβέρνηση, επιλογή που επικρίνεται σφοδρά από το Σιν Φέιν. Η κυβέρνηση υποστηρίζει πως αν η Apple χάσει τα φορολογικά της προνόμια θα κινδυνεύσουν κάποιες από τις 6.000 καλοπληρωμένες θέσεις εργασίας που έχει δημιουργήσει στη χώρα. Η υπόθεση αυτή συμπυκνώνει τα διλήμματα στην εποχή του φορολογικού ανταγωνισμού, καθώς το Σιν Φέιν ερωτά πόσες θέσεις εργασίας θα δημιουργηθούν αν αυτά τα 13 δισεκατομμύρια εισρεύσουν στα δημόσια ταμεία και εν συνεχεία επενδυθούν στην πρόσληψη νοσηλευτικού προσωπικού, την κατασκευή επιδοτούμενης κατοικίας και την κάλυψη άλλων κοινωνικών αναγκών.
Η ιστορία του «κέλτικου τίγρη», που λαβώθηκε από την κρίση αλλά ανέκαμψε και έγινε ο «καλύτερος μαθητής» της ευρωπαϊκής οικονομικής ορθοδοξίας, ήταν ένα βολικό πρίσμα αντίληψης της ιρλανδικής πραγματικότητας – μέχρι που ράγισε.
Η Μακντόναλντ
Σημαντικό ρόλο στην επιτυχία του Σιν Φέιν έπαιξε η απόφαση-κλειδί του ιστορικού ηγέτη του, Τζέρι Ανταμς, να αποσυρθεί, παραδίδοντας τα ηνία σε μια πολιτικό απαλλαγμένη από τη σύνδεση με το ταραγμένο παρελθόν. Η 51χρονη Μέρι Λου Μακντόναλντ κατάγεται από μεσοαστική οικογένεια του νότιου Δουβλίνου και αρχικά πολιτευόταν με το κεντροδεξιό Φιάνα Φάιλ, το οποίο όμως εγκατέλειψε λόγω της όλο και μεγαλύτερης ανησυχίας της για την κοινωνική ανισότητα. Οι απαντήσεις της στην τηλεοπτική αναμέτρηση των πολιτικών αρχηγών αποδείχθηκαν ιδιαίτερα δημοφιλείς, με τα ποσοστά του κόμματος να απογειώνονται από την επόμενη ημέρα. Το Σιν Φέιν δεν έχει εγκαταλείψει τα σχέδια για δημοψήφισμα ενοποίησης της Ιρλανδίας, τα οποία θα έρθουν στο προσκήνιο με πολύ μεγαλύτερη ένταση εάν η έξοδος της Βρετανίας από την Ε.Ε. δημιουργήσει προβλήματα στα ιρλανδικά σύνορα. Για την ώρα, έχει γίνει ένα ενδιάμεσο βήμα, με την εκλογή, για πρώτη φορά στην ιστορία, βουλευτών του Σιν Φέιν σε κάθε εκλογική περιφέρεια και από τις δύο πλευρές των συνόρων.