Την αγωνία της επόμενης ημέρας της επιδημίας βιώνουν σε καθημερινή βάση οι υγειονομικές αρχές όλων των χωρών, που βλέπουν τον αριθμό των κρουσμάτων του νέου κορωνοϊού να αυξάνεται διαρκώς. Οι επιστήμονες έχουν ακόμα κενά στην κατανόηση του νέου κορωνοϊού (COVID-19, όπως είναι από την περασμένη Τετάρτη η νέα του ονομασία με ανάδοχο τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας) κυρίως ως προς τη μετάδοσή του, γεγονός που καθιστά επίφοβη οποιαδήποτε εκτίμηση για το πώς τελικά θα εξελιχθεί η επιδημία, η οποία έως το βράδυ της Παρασκευής μετρούσε περισσότερα από 65.000 κρούσματα και είχε στοιχίσει τη ζωή σε περίπου 1.400 ανθρώπους. Ακόμα και το γεγονός ότι βαίνουμε προς το τέλος του χειμώνα, γεγονός που συνήθως προμηνύει την υποχώρηση των ιώσεων, δεν είναι γνωστό πώς θα επηρεάσει αυτή την επιδημία.
Οπως σημειώνει στην «Κ» ο κ. Δημήτρης Παρασκευής, αναπληρωτής καθηγητής Επιδημιολογίας – Προληπτικής Ιατρικής στο Εργαστήριο Υγιεινής Επιδημιολογίας και Ιατρικής Στατιστικής στο ΕΚΠΑ, και οι κλιματικές συνθήκες είναι άγνωστος Χ για τον COVID-19. Και εξηγεί, «για άλλους γνωστούς κορωνοϊούς όπως αυτός που προκαλεί το κοινό κρυολόγημα και για τους ιούς της γρίπης γνωρίζουμε ότι η αύξηση της θερμοκρασίας που συνοδεύεται και με μείωση της υγρασίας βοηθά στη μείωση της μετάδοσής τους. Για τον νέο κορωνοϊό δεν μπορούμε να πούμε με ασφάλεια εάν θα ακολουθήσει το ίδιο μοτίβο».
Σε αυτή τη φάση η Κίνα και ο υπόλοιπος κόσμος κινούνται σε διαφορετικές ταχύτητες ως προς τη διαχείριση της απειλής. Για την Κίνα το ζητούμενο είναι πώς θα ελέγξει και θα περιορίσει την επιδημία στο εσωτερικό της και για τον λόγο αυτό έχει προχωρήσει σε πολύ αυστηρά μέτρα με καραντίνα ολόκληρων περιοχών, απομόνωση ακόμα και με τη βία κρουσμάτων αλλά και αλλαγή των κριτηρίων για τον χαρακτηρισμό ενός κρούσματος. Για την πλειονότητα των υπόλοιπων χωρών το στοίχημα είναι να μην έχουν εισαγόμενο κρούσμα, και στην περίπτωση που υπάρξει, να μην προκαλέσει επιδημία «εντός των πυλών».
Στην Ελλάδα, οι ειδικοί επιστήμονες θεωρούν πολύ πιθανό να εμφανιστεί εισαγόμενο κρούσμα, αν και λαμβάνονται μέτρα ελέγχου στις πύλες εισόδου της χώρας, ενώ από αρχές Μαρτίου αναμένεται να διακοπούν και οι απευθείας πτήσεις από Κίνα προς το αεροδρόμιο «Ελευθέριος Βενιζέλος». Ετσι, το βάρος πέφτει στο πώς εισαγόμενο κρούσμα θα εντοπιστεί εγκαίρως και πώς δεν θα υπάρχει δευτερογενής μετάδοση του COVID-19 στην κοινότητα. Σημαντικό ρόλο σε αυτό διαδραματίζει η άμεση πρόσβαση στην πληροφορία. Από πού και πότε ήρθε στη χώρα ο ασθενής και με ποιους είχε επαφή εντός της χώρας. Αυτοί εν συνεχεία θα ενημερωθούν για να αποφύγουν τις επαφές με άλλους και να αναφέρουν άμεσα συμπτώματα, εφόσον εμφανίσουν.
Στο πλαίσιο της άμεσης πρόσβασης στην πληροφορία, κατά την πρόσφατη έκτακτη σύσκεψη των υπουργών Υγείας της Ε.Ε. ο Ελληνας υπουργός Βασίλης Κικίλιας κατέθεσε πρόταση για τη δημιουργία ειδικής ηλεκτρονικής πλατφόρμας επιστημονικών δεδομένων που θα ανταλλάσσονται μεταξύ των κρατών-μελών για την καλύτερη διαχείριση της κατάστασης. Τα δεδομένα της πλατφόρμας (παλιά και νέα κρούσματα, οι επαφές των ασθενών, ιστορικό ταξιδιού σε περιοχή που είναι σε εξέλιξη η επιδημία, η πορεία της υγείας τους κ.ά.) θα είναι προσβάσιμα μόνο από τις ομάδες διαχείρισης κρίσεων της κάθε χώρας, με διασφάλιση της προστασίας των προσωπικών δεδομένων των ασθενών, και θα βοηθούν στον σχεδιασμό της καλύτερης ανταπόκρισης των συστημάτων, και στην κατανόηση της «διαδρομής» των περιστατικών. Η πρόταση ενσωματώθηκε στο τελικό κείμενο των συμπερασμάτων της σύσκεψης, ενώ εκδηλώθηκε ζωηρό ενδιαφέρον από τους συμμετέχοντες ώστε να προχωρήσει η υλοποίηση της πλατφόρμας, με τις πληροφορίες να αναφέρουν ότι κλιμάκιο του υπουργείου με επικεφαλής τον κ. Κικίλια θα μεταβεί το επόμενο διάστημα στο Βερολίνο για τον λόγο αυτό.
Πάντως, έως σήμερα η εμπειρία προηγούμενων σύγχρονων «παγκόσμιων απειλών» από νεοεμφανιζόμενους ιούς έχει θετικό πρόσημο: Ο SARS το 2003 ελέγχθηκε πριν εξελιχθεί σε πανδημία. Στην Ελλάδα σοβαρός συναγερμός «σήμανε» σε μία περίπτωση εισαγόμενου ύποπτου κρούσματος το οποίο τελικά δεν σχετιζόταν με τον SARS. Οι επιπτώσεις της πανδημίας της γρίπης 2009 ήταν τελικά μικρότερες του αναμενομένου –σύμφωνα με τον ΠΟΥ προκάλεσε λιγότερους θανάτους από την κοινή γρίπη, κάτι που παρατηρήθηκε και στην Ελλάδα– και πλέον ο υπεύθυνος ιός έχει «ενταχθεί» στην εποχική γρίπη. Ο κορωνοϊός MERS του 2012 που προκαλεί το «αναπνευστικό σύνδρομο της Μέσης Ανατολής», περιορίζεται πια στη Σαουδική Αραβία. Στην Ελλάδα υπήρξε ένα επιβεβαιωμένο «εισαγόμενο» κρούσμα του συγκεκριμένου κορωνοϊού, χωρίς δευτερογενή μετάδοση στο εσωτερικό.
«Υπάρχει γνώση»
«Αυτό που έχει δείξει η εμπειρία, τόσο η πρόσφατη όσο και η παλιότερη, είναι ότι πρέπει να μάθουμε να ζούμε με αυτές τις απειλές. Θα πρέπει όμως να γνωρίζουμε όλοι ότι δεν είμαστε εντελώς απροφύλακτοι. Υπάρχει γνώση και υψηλό επίπεδο ετοιμότητας από το υγειονομικό προσωπικό», σημειώνει ο κ. Παρασκευής και συνεχίζει, «η εμπειρία στην Ελλάδα από παλιότερες απειλές έδειξε ότι η αντίδρασή μας είναι ικανοποιητική. Το γεγονός ότι δεν έχουμε απειληθεί σοβαρά από προηγούμενους παγκόσμιους συναγερμούς, οφείλεται στην ικανότητα και στην εμπειρία εμπλεκόμενων στον χώρο της υγείας».
«Στενές επαφές»
Τουλάχιστον 80 κλινικά δείγματα από περιστατικά που χαρακτηρίστηκαν «ύποπτα» για τον νέο κορωνοϊό είχαν εξεταστεί έως και την Παρασκευή από τα ειδικά εργαστήρια αναφοράς της Ελλάδας. Οι ειδοποιήσεις για ψευδο-ύποπτα περιστατικά είναι πολλαπλάσιες, με την επιδημία γρίπης να θολώνει τα νερά, αλλά να «οξύνει» τα αντανακλαστικά ακόμη και απλών πολιτών. Ο Εθνικός Οργανισμός Δημόσιας Υγείας έχει διαχωρίσει σε ποιες περιπτώσεις ένα κρούσμα χαρακτηρίζεται ύποπτο, πιθανό ή επιβεβαιωμένο, αλλά και ποιες είναι οι «στενές επαφές» ενός ασθενούς. Ειδικότερα:
Υποπτο κρούσμα: Ασθενής με οξεία λοίμωξη του αναπνευστικού και είτε «στενή επαφή» με πιθανό ή επιβεβαιωμένο κρούσμα λοίμωξης από τον νέο κορωνοϊό, είτε ιστορικό ταξιδιού σε περιοχές με συνεχιζόμενη μετάδοση του ιού στην κοινότητα, ή εργασία-επίσκεψη σε μονάδα υγείας όπου αντιμετωπίζονται ασθενείς με νέο κορωνοϊό.
Πιθανό κρούσμα: Υποπτο κρούσμα με είτε αδιευκρίνιστο αποτέλεσμα εργαστηριακού ελέγχου για τον νέο κορωνοϊό, ή με θετικό αποτέλεσμα με εργαστηριακή μέθοδο που ανιχνεύει γενικά κορωνοϊούς και όχι ειδικά τον νέο.
Επιβεβαιωμένο κρούσμα: Ατομο με εργαστηριακά επιβεβαιωμένη λοίμωξη από τον νέο κορωνοϊό.
Στενή επαφή: Ατομο που μένει στην ίδια οικία με επιβεβαιωμένο κρούσμα, άτομο που ήρθε πρόσωπο με πρόσωπο με ασθενή, επαγγελματίες υγείας ή άλλο άτομο που παρείχε φροντίδα σε ασθενή, συνταξιδιώτης στο ίδιο αεροσκάφος (σε απόσταση δύο σειρών θέσεων) και μέλη του πληρώματος του αεροσκάφους.