Μπορεί κάποιος, άραγε, να αγοράσει την εξουσία σε μια δημοκρατική χώρα; Γίνεται; Όχι βέβαια. Οι δημοκρατικοί θεσμοί στηρίζονται σε στιβαρά δημοκρατικά Συντάγματα, σε πανίσχυρες δημοκρατικές αξίες και, κυρίως, στην ελεύθερη βούληση των κυρίαρχων λαών. Ή, τουλάχιστο, έτσι θέλουμε να πιστεύουμε. Αυτή τη στιγμή, στην άλλη άκρη του Ατλαντικού, διεξάγεται ένα μεγάλο πείραμα που ενδέχεται να μας διαψεύσει.
Δεν εννοώ των (θεωρητικά) δισεκατομμυριούχο που αυτή τη στιγμή βρίσκεται στο Λευκό Οίκο. Ο Ντόναλντ Τραμπ έχει γίνει Πρόεδρος για να βγάλει λεφτά, όχι για να χάσει. Γι’ αυτό χρεώνει 650 δολάρια τη βραδιά τους αστυνομικούς της ασφάλειάς του όποτε πηγαίνει για να παίξει γκολφ (στα δικά του ξενοδοχεία). Από τα 650 εκατομμύρια δολάρια που δαπάνησε η καμπάνια του πριν από τις εκλογές του 2016, ο ίδιος έβαλε από την τσέπη του μόνο το 1/10, και μάλιστα μέρος αυτών χρησιμοποιήθηκαν για να πληρώσει δικές του εταιρείες, για λόγους που μπορεί να μαντέψει κανείς. Εκτιμάται ότι έκτοτε ο ίδιος και η οικογένεια του έχουν βγάλει πολλαπλάσια κάνοντας δουλίτσες εκμεταλλευόμενοι τη θέση του. Μιλάμε, άλλωστε, για τον άνθρωπο που κάποτε είχε χρησιμοποιήσει χρήματα από φιλανθρωπικές εισφορές για να αγοράσει ένα πορτρέτο του εαυτού του. Σε εκείνες τις εκλογές, δε, η καμπάνια του είχε δαπανήσει περίπου τα μισά από όσα είχε δαπανήσει η καμπάνια της Χίλαρι Κλίντον. Οπότε κανείς δεν μπορεί να πει ότι ο Τραμπ “αγόρασε” την Προεδρία.
Αυτή τη στιγμή, όμως, ένας από τους διεκδικητές του χρίσματος των Δημοκρατικών για να αντιμετωπίσει τον Τραμπ τον ερχόμενο Νοέμβριο, ακολουθεί εντελώς διαφορετική μέθοδο. Την ώρα που ο Σάντερς, η Γουόρεν, ο Μπούτιτζετζ κι ο Μπάιντεν αφιερώνουν ως και το 40% του χρόνου τους για να μαζέψουν χρήματα από δωρητές, όπως γίνεται παραδοσιακά στις πολιτικές καμπάνιες, ένας συνυποψήφιός τους δεν ασχολείται με τέτοια τετριμμένα και πεζά. Ούτε καν κατεβαίνει στις εσωκομματικές εκλογικές διαδικασίες που έχουν αρχίσει να γίνονται στις διάφορες Πολιτείες της χώρας. Ο επιχειρηματίας Μάικλ Μπλούμπεργκ κάνει κάτι άλλο: ξοδεύει λεφτά. Πολλά λεφτά.
Αυτή τη στιγμή στις ΗΠΑ όποια οθόνη κι αν ανοίξει κανείς θα δει διαφημίσεις του Μάικλ Μπλούμπεργκ. Είτε κοιτάζετε την τηλεόραση, είτε Instagram stories από γνωστούς influencers, ο πρώην δήμαρχος της Νέας Υόρκης είναι παντού, αγοράζοντας διαφημιστικό χρόνο και views με μυθικά ποσά, τα οποία βάζει από την τσέπη του. Και δεν κάνει μόνο αυτό. Προσλαμβάνει στρατιές από στελέχη που εργάζονται σε άλλες καμπάνιες, προσφέροντας μυθικούς μισθούς. Μου μεταφέρθηκε η ιστορία νεαρού και άπειρου μεταπτυχιακού φοιτητή που προσελήφθη στην πολυμελή ομάδα με μισθό 6.000 δολάρια και την πρώτη ημέρα παρέλαβε και ένα Macbook και ένα ολοκαίρουργιο iPhone. Σε όλες τις προεκλογικές του συγκεντρώσεις υπάρχει υπηρεσία κέιτερινγκ -σε κάποιες σερβίρεται και αλκοόλ. Εν τω μεταξύ, ο Μπλούμπεργκ είναι ένας από τους μεγαλύτερους δωρητές σε πολιτικές καμπάνιες στη χώρα. Έδωσε 110 εκατομμύρια σε υποψηφίους για το Kονγκρέσο στις εκλογές του 2018. 24 από αυτούς είναι τώρα εκλεγμένοι και, φυσικά, τον στηρίζουν. Ο φιλανθρωπικός του οργανισμός έχει βοηθήσει δεκάδες δημάρχους που τώρα, ο ένας μετά τον άλλον, του παρέχουν στήριξη. Δεδομένου ότι το χρήμα αγγίζει κάθε πτυχή της δραστηριότητας στην κοινωνική και την πολιτική πραγματικότητα της χώρας, ο βαθμός της επιρροής που αγοράζει με όλους αυτούς τους τρόπους, και με πολλούς ακόμα, είναι αδιανόητος. Εκτιμάται ότι έχει ήδη δαπανήσει 300 εκατομμύρια, σχεδόν τα μισά από όσα δαπάνησε ολόκληρη η καμπάνια του Τραμπ το 2016, και δεν έχει καν πάρει ακόμα το χρίσμα.
Το φαινόμενων πλούσιων επιχειρηματιών που μπαίνουν στην πολιτική και διεκδικούν την εξουσία δεν είναι καινούργιο, βεβαίως. Ο (ευρωβουλευτής, πλέον) Σίλβιο Μπερλουσκόνι κυβέρνησε την Ιταλία για εννέα χρόνια. Σήμερα η Χιλή και Τσεχία κυβερνώνται επίσης από δισεκατομμυριούχους.
Η περίπτωση του Μπλούμπεργκ, όμως, είναι εντελώς άλλης κατηγορίας. Αφενός επειδή αυτός φιλοδοξεί να κυβερνήσει την ισχυρότερη δημοκρατία και ταυτόχρονα την μεγαλύτερη οικονομική και στρατιωτική δύναμη που γνώρισε ποτέ ο κόσμος. Αφετέρου επειδή αυτός είναι πολύ, πολύ πιο πλούσιος από όλους τους υπόλοιπους μαζί. Σύμφωνα με τη λίστα του περιοδικού Forbes, είναι ο 9ος πλουσιότερος άνθρωπος του κόσμου, με περιουσία που πλέον υπολογίζεται κοντά στα 62 δισεκατομμύρια δολάρια, δηλαδή μια από τις μεγαλύτερες ατομικές περιουσίες που έχουν δημιουργηθεί ποτέ στην ιστορία της ανθρωπότητας, ένα ποσό ίσο τα ετήσια έξοδα του ελληνικού κράτους συν 2,5 ΕΝΦΙΑ. Ο Μπλούμπεργκ μπορεί να δαπανήσει για την καμπάνια του όσα δαπάνησαν οι καμπάνιες της Κλίντον και του Τραμπ το 2016 μαζί και να μην καταλάβει απολύτως τίποτε καθότι θα πρόκειται για το 3% της περιουσίας του. Ο Μιτ Ρόμνεϊ έχασε τις εκλογές από τον Μπαράκ Ομπάμα το 2012 εν μέρει επειδή πολλοί τον θεώρησαν απόμακρο εκπρόσωπο της πλουτοκρατίας. Ο Μάικλ Μπλούμπεργκ είναι 310 φορές πλουσιότερος από το Μιτ Ρόμνεϊ.
Να πούμε εδώ το εξής σημαντικό: αν εκλεγεί, ο Μπλούμπεργκ πιθανότατα θα είναι καλός πρόεδρος. Αν και υπάρχουν σημαντικά σκοτεινά σημεία στην καριέρα του αλλά και στη δημόσια θητεία του, είναι ένας αληθινά επιτυχημένος αυτοδημιούργητος επιχειρηματίας (καμία σχέση με τυχοδιώκτες όπως ο Τραμπ) και θεωρήθηκε σε γενικές γραμμές και επιτυχημένος δήμαρχος. Οι ικανότητες του στη διοίκηση είναι αδιαμφισβήτητες, και οι προτεραιότητες που αναδεικνύονται από το πλούσιο φιλανθρωπικό του έργο (υγεία, εκπαίδευση και, πάνω απ’ όλα, κλιματική αλλαγή) είναι σωστές και επίκαιρες. Άλλωστε, μην ξεχνάμε ποιον θα πάει να αντικαταστήσει. Δεν υπάρχει καμία περίπτωση η πιθανή εκλογή του να μην είναι θετική εξέλιξη για τις ΗΠΑ και για τον κόσμο.
Αλλά τι θα σημαίνει μια πιθανή εκλογή του για τη δημοκρατία; Ποιο είναι το μήνυμα που θα βγει αν το πολιτικό σύστημα της ισχυρότερης δημοκρατίας του κόσμου είναι φτιαγμένο έτσι ώστε αυτός που έχει τα περισσότερα λεφτά να κερδίζει;