Δυνατότητα οδήγησης αμέσως μετά την εξέταση, ταχύτερη έκδοση διπλώματος, συνοδευόμενη οδήγηση για άτομα ηλικίας 17 ετών και καταγραφή, οπτική και ακουστική, της διαδικασίας της εξέτασης είναι ορισμένες από τις προβλέψεις που θα περιλαμβάνει το νέο σύστημα εξέτασης υποψηφίων οδηγών. Πληροφορίες αναφέρουν ότι οι υπηρεσίες του υπουργείου Μεταφορών επεξεργάζονται τις αλλαγές του συστήματος εξέτασης και χορήγησης διπλώματος οδήγησης, ώστε να είναι έτοιμο σε λίγους μήνες και να γίνει νόμος του κράτους. Οι προσπάθειες επικεντρώνονται στη δημιουργία ενός συστήματος αδιάβλητου, καθώς, παρά τις έως τώρα διακηρύξεις πολλών κυβερνήσεων των τελευταίων δεκαετιών, παραμένει ψηλά στους δείκτες διαφθοράς η διαδικασία έκδοσης διπλώματος οδήγησης. Ανησυχία προκαλεί, ωστόσο, το γεγονός ότι δεν φαίνεται να επικεντρώνονται οι αλλαγές σε ζητήματα οδικής ασφάλειας που σχετίζονται με τον τρόπο εκπαίδευσης των υποψηφίων οδηγών και τη φύση της πρακτικής εξέτασής τους.
Η οπτικοακουστική καταγραφή του συνόλου της πρακτικής δοκιμασίας των υποψηφίων οδηγών είναι μια ριζοσπαστική και αποτελεσματική κατά τους ειδικούς πρόβλεψη. Ηδη, έχουν προκύψει οι πρώτες διαμαρτυρίες από τους ιδιοκτήτες σχολών οδήγησης, ωστόσο φαίνεται ότι το γεγονός πως θα προβλέπεται στατική καταγραφή (απλώς βιντεοσκόπηση και όχι άμεση αποστολή της εικόνας στο υπουργείο), περιορίζει το κόστος του εξοπλισμού και έχει κατευνάσει κάπως τις αντιδράσεις. Το υπουργείο Μεταφορών, από την πλευρά του, θα προχωρεί σε τυχαίους δειγματοληπτικούς ελέγχους του οπτικού υλικού.
Σημειώνεται ότι ο προηγούμενος νόμος για τα διπλώματα οδήγησης προέβλεπε την ύπαρξη καμερών και μικροφώνων εντός των αιθουσών εξέτασης και των οχημάτων, αλλά και τη δημιουργία κέντρου ελέγχου στο υπουργείο. Ουσιαστικά, προβλεπόταν η θεωρητική και πρακτική εξέταση των υποψηφίων να μεταδίδεται σε πραγματικό χρόνο, να καταγράφεται με τη χρήση οπτικοακουστικών μέσων και το υλικό να μεταφορτώνεται την ημέρα της εξέτασης. Πρακτικά, το σύστημα δεν εφαρμόστηκε ποτέ.
Η επιτροπή που θα εισηγηθεί τις αλλαγές στο σύστημα εκπαίδευσης και εξέτασης έχει ήδη συγκροτηθεί στο υπουργείο Μεταφορών και αναμένεται να παρουσιάσει τις προτάσεις της εντός εξαμήνου. «Θα πρέπει να υπάρχει διαβάθμιση της βαθμολογίας κατά την πρακτική εξέταση, να μην κόβεται ο υποψήφιος με το παραμικρό. Ενα λάθος στο παρκάρισμα δεν μπορεί να κοστίσει τη ζωή κάποιου, ενώ μια παραβίαση STOP είναι ιδιαίτερα επικίνδυνη», εξηγεί στην «Κ» ο Νίκος Γρέντζελος, πρόεδρος του Σωματείου Εκπαιδευτών Οδήγησης και αντιπρόεδρος του Επαγγελματικού Επιμελητηρίου Αθηνών. Ο ίδιος εξηγεί ότι ακόμη και τα βιβλία πάνω στα οποία βασίζεται η θεωρητική εξέταση πρέπει να επικαιροποιηθούν, καθώς από το 2000 που επήλθε η τελευταία αλλαγή, η τεχνολογία των οχημάτων έχει εξελιχθεί σημαντικά. «Θα πρέπει, για λόγους ασφαλείας, να εισαχθούν στην πρακτική εξέταση οδήγηση σε αυτοκινητοδρόμους, οδήγηση τη νύχτα, όπως επίσης και πορεία σε επαρχιακή οδό», προτείνει ο κ. Γρέντζελος, ο οποίος υποστηρίζει ότι η αυστηρότερη αστυνόμευση και ο καταλογισμός πόντων στο point system, πέραν ενός πιθανού προστίμου, μπορεί να λειτουργήσουν προς όφελος της οδικής συμπεριφοράς των οδηγών.
Στο μεταξύ, το Επαγγελματικό Επιμελητήριο Αθηνών έχει ήδη αναλάβει πρωτοβουλία για τη δημιουργία ειδικού προγράμματος για τους κωφαλάλους, τους οποίους το σημερινό σύστημα υποχρεώνει να παρακολουθήσουν το θεωρητικό μάθημα ακόμη και αν δεν έχουν δυνατότητα ακοής. «Το Επιμελητήριο επεξεργάζεται τη δημιουργία ειδικού προγράμματος στη νοηματική γλώσσα, ώστε να μπορούν οι εξετάσεις, αλλά και η ύλη, να διατίθενται σε μορφή συμβατή με τις ανάγκες των ΑμεΑ», εξηγεί ο κ. Γρέντζελος.
Εμφαση αναμένεται να δοθεί στο ζήτημα της ταχύτητας έκδοσης του διπλώματος, καθώς έχουν παρατηρηθεί σημαντικές καθυστερήσεις που φθάνουν ακόμη και τους έξι μήνες. Πληροφορίες αναφέρουν ότι ήδη καταβάλλονται προσπάθειες από το υπουργείο για την επιτάχυνση της έκδοσής τους και πλέον ο χρόνος αγγίζει τους δύο μήνες. Αξίζει να σημειωθεί ότι έχει ήδη νομοθετηθεί το προσωρινό δίπλωμα (ένα έγγραφο που επιτρέπει στον επιτυχόντα να οδηγεί εντός της χώρας από την επομένη της εξέτασης). Στον νόμο, μάλιστα, προβλέπεται ότι η ισχύς του προσωρινού διπλώματος (διατηρείται μέχρι την έκδοση του κανονικού) δεν μπορεί να ξεπεράσει τους τέσσερις μήνες. Πρακτικά, περιορίζει με αυτό τον τρόπο τη διάρκεια έκδοσης του διπλώματος, διάστημα όμως το οποίο εξακολουθεί να θεωρείται πολύ μεγάλο.
Στο όλο πλαίσιο, σημειώνεται ότι τα στατιστικά επιβεβαιώνουν πως οι νέοι είναι επιρρεπείς σε ατυχήματα «χρηστών» του δρόμου. Το γεγονός αποτυπώνεται και στην ασφάλιση των αυτοκινήτων, που χρεώνεται με ένα επασφάλιστρο για τις περιπτώσεις νέων οδηγών. Συνολικά, το 28,8% των τροχαίων δυστυχημάτων αφορά νέους μεταξύ 18 και 35 ετών, με τους μισούς να ανήκουν στην ηλικιακή ομάδα των 18-25 ετών. Καθίσταται σαφές ότι η εμπειρία είναι ο καλύτερος δάσκαλος, ωστόσο η ποιότητα και το περιεχόμενο των πρακτικών μαθημάτων αλλά και όσων ελέγχονται κατά την εξέταση δεν διασφαλίζουν απαραίτητα καλούς οδηγούς. Ενα βασικό κενό που παρατηρείται στο υπό διαμόρφωση σχέδιο νόμου είναι το πώς θα προασπιστεί το νέο σύστημα την οδική ασφάλεια. Το ερώτημα που πρέπει να τεθεί –και λίγους έχει απασχολήσει μέχρι σήμερα– είναι πώς μπορεί ένα σύστημα να εξασφαλίσει καλύτερους οδηγούς. Σαφώς και το αδιάβλητο του συστήματος αποτελεί προϋπόθεση, αλλά δεν είναι η μοναδική. Πάντως, το πρόβλημα δεν αποτελεί ελληνικό φαινόμενο, καθώς απασχολεί τις κυβερνήσεις διεθνώς. Στο πλαίσιο αυτής της φιλοσοφίας έχει θεσμοθετηθεί στο εξωτερικό η συνοδευόμενη οδήγηση για άτομα 17 ετών. Ο νομοθέτης θεωρεί ότι η συνοδευόμενη οδήγηση παρέχει ένα σημαντικό διάστημα πρακτικής εξάσκησης στον νέο, ο οποίος εκπαιδεύεται σε πραγματικές οδικές συνθήκες, συνοδεία πάντα έμπειρου οδηγού.