Επτά χρόνια έπειτα από το επεισοδιακό ξέσπασμα λαϊκής αντίστασης απέναντι στο καθεστώς Ερντογάν με αφορμή τα σχέδια για την καταστροφή ενός μικρού πάρκου, το Γκεζί συνεχίζει να αποτελεί έναν φάρο ελπίδας για το αυταρχικό καθεστώς της Τουρκίας. Ένα τουρκικό δικαστήριο εξέπληξε, χθες, την απαισιόδοξη κοινή γνώμη, απαλλάσοντας τελικά εννέα ακτιβιστές που αντιμετώπιζαν από το 2013 κατηγορίες τρομοκρατίας για την εμπλοκή τους στις διαδηλώσεις του Γκεζί στην καρδιά της Κωνσταντινούπολης. Τα 16 άτομα, τα οποία επιλέχθηκαν από τις τουρκικές αρχές ως εμβληματικές φιγούρες στις διαμαρτυρίες, αποτελούνται από αρχιτέκτονες, δικηγόρους, δημοσιογράφους και ηθοποιούς, και αντιμετώπιζαν συνολικά 47,520 χρόνια φυλάκισης.
Αιτία ήταν ο – συχνός στην σημερινή, μεταπραξικοπηματική Τουρκία – ισχυρισμός πως η ομάδα της κοινωνίας των πολιτών προσπάθησε να ανατρέψει τον, τότε πρωθυπουργό, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν και να ρίξει την κυβέρνηση του με τις διαμαρτυρίες της. Η τύχη των επτά επιπλέον κατηγορουμένων, οι οποίοι έχουν διαφύγει στο εξωτερικό και δικάστηκαν ερήμην τους, δεν έχει ακόμα διελευκανθεί, ωστόσο οι αρχές αρνήθηκαν να δημοσιεύσουν εντάλματα σύλληψης, και οι συνήγοροι υπεράσπισης εξέφρασαν την αισιοδοξία τους πως, εν καιρώ, και αυτοί θα αθωωθούν.
Από την μία, η απόφαση αποτελεί σαφώς ένα ορόσημο για την Τουρκική κοινωνία, όπου πολλοί φοβούνται πως η δικαιοσύνη έχει διαβρωθεί ανεπιστρεπτί και κατ’ επέκταση προβαίνουν σε μια αέναη αυτολογοκρισία. Με την έκδοση της απόφασης, το δικαστήριο ξέσπασε σε ασυγκράτητα χειροκροτήματα – μια πραγματικά σπάνια εκτόνωση για την Τουρκική καθημερινότητα.
Την ίδια μέρα, ωστόσο, η Τουρκική κυβέρνηση δημοσίευσε νέο κύμα 695 ενταλμάτων σύλληψης υπόπτων, τους οποίους η Άγκυρα κατηγορεί για συμμετοχή στο δίκτυο του εξόριστου κληρικού Φετουλάχ Γκιουλέν. Παρότι, μάλιστα, οι δικαστικές αρχές προχώρησαν σε αθώωση των κατηγορουμένων, το λαϊκό δικαστήριο της χώρας έχει βγάλει άλλα συμπεράσματα. Το 54% των Τούρκων εξακολουθεί να πιστεύει πως οι διαμαρτυρίες στο Γκεζί ήταν μια διαπλοκή εναντίον των συμφερόντων της χώρας υποστηριζόμενη από ξένες δυνάμεις – παρότι το ένα τρίτο παραδέχεται πως δεν καταλαβαίνει ακριβώς τι σημαίνει η έκφραση “ξένοι συνωμότες” που επαναλαμβάνει συχνά ο Τούρκος Πρόεδρος. Στην συντηρητική γειτονιά του Τοπχανέ, όπου πραγματοποίησα ένα ερευνητικό πρότζεκτ έναν χρόνο μετα τις διαμαρτυρίες του Γκεζί, ο τοπικός πληθυσμός με αντιμετώπιζε πάντοτε με καχυποψία και συχνά με ρωτούσε αν έχω πολλα πάρε-δώσε με νεαρούς “capulcu” – έναν νεολογισμό που υιοθέτησε ο Ερντογάν μετά τα επεισόδια, και που εννοιολογικά βρίσκεται αρκετά κοντά στο ελληνικό “μπαχαλάκηδες”.
Φυσικά, η σημασία του Γκεζί παραμένει κομβική ανεξάρτητα από το πως την αντιλαμβάνεται η συλλογική μνήμη της Τουρκίας. Αποτελεί μέχρι σήμερα την μοναδική κοινωνική αντίδραση μεγάλης κλίμακας στα 17 χρόνια εξουσίας του κυβερνώντος AKP, ενώ παράλληλα σηματοδότησε μια νέα εποχή όσον αφορά την διεθνή προσέγγιση απέναντι στον Ερντογάν – ο οποίος μέχρι το 2013 επαινούταν συχνά από τη Δύση ως δημοκρατικό παράδειγμα προς μίμηση στον μουσουλμανικό κόσμο.
Ωστόσο, αν τελικά το Γκεζί αποτελεί παράδειγμα για κάτι, αυτό είναι η επιτυχημένη διαδικασία δράσης-αντίδρασης που ακολουθεί το καθεστώς Ερντογάν προς οποιοδήποτε ελπιδοφόρο ξέσπασμα υπέρ της δημοκρατίας. Οι ακτιβιστές που δικάστηκαν για παραδειγματισμό μπορεί τελικά να αθωώθηκαν, ωστόσο το κοινωνικό στίγμα παραμένει και ο διχασμός καλά κρατεί. Μια μέρα πριν από την απόφαση του δικαστηρίου, δε, η κυβέρνηση αποφάσισε να αναστείλει την απόφαση του δημάρχου της Κωνσταντινούπολης, Εκρέμ Ιμάμογλου, να δημιουργήσει έναν ανοιχτό δημόσιο χώρο για καλλιτεχνικά δρώμενα στην πλατεία Ταξίμ. “Δεν θέλουμε να διακινδυνεύσουμε να επαναληφθούν τα επεισόδια του 2013” ήταν η αποστομωτική απάντηση της τουρκικής κυβέρνησης…