«Δεν υπάρχει καμία παράτυπη διαδικασία στην εξέταση του προστατευόμενου μάρτυρα με την κωδική ονομασία “Μάξιμος Σαράφης”», δήλωσε την Τετάρτη (19.2.2020) ο κυβερνητικός εκπρόσωπος Στέλιος Πέτσας κατά την ενημέρωση των πολιτικών συντακτών. Εχει δίκιο. Φυσικά δεν υπάρχει παρατυπία, διότι δεν υπάρχει τυπική διαδικασία στην εξέταση «προστατευόμενων μαρτύρων», για να υπάρξει και παρατυπία. H προανακριτική επιτροπή παράγει δίκαιο και όσα κάνει δεν ορίζουν μόνο αυτή την υπόθεση, ούτε καν όλες τις επόμενες. Καθορίζει αποφασιστικά και τον θεσμό της «προστασίας μαρτύρων», που με καθυστέρηση εφαρμόζεται στην Ελλάδα.
Ας ξεκινήσουμε από τα βασικά. Οι περισσότεροι Ελληνες έχουν σχηματίσει άποψη για το «μεγαλύτερο σκάνδαλο από συστάσεως του ελληνικού κράτους», άποψη που ενισχύεται από τις αποκαλύψεις δικαστικών λειτουργών που καταθέτουν στην προανακριτική επιτροπή. Αυτό, όμως, επ’ ουδενί δικαιολογεί τη σπουδή της πλειοψηφίας της επιτροπής «να βγουν οι κουκούλες», όπως έχουν πει διάφορα μέλη του Κοινοβουλίου. Και, κακά τα ψέματα, η κατάθεση ενός προστατευόμενου μάρτυρα ενώπιον ενός εισαγγελέα δεν μπορεί –εκ των πραγμάτων– να είναι το ίδιο με την κατάθεση μπροστά σε 25 βουλευτές. Η κοινή λογική λέει πως η διαρροή ενός μυστικού είναι σίγουρη όταν το ξέρουν 25 –οι οποίοι, μάλιστα, ως πολιτικοί, δεν φημίζονται για την εχεμύθειά τους– παρά όταν το ξέρει ένας δικαστικός. Και είναι τυπικούρα εν γενέσει αυτό που επαναλαμβάνουν με κάθε ευκαιρία τα μέλη της πλειοψηφίας, «θέλουμε να τους εξετάσουμε όπως ακριβώς τους εξέτασε ο αντεισαγγελέας του Αρείου Πάγου», δηλαδή χωρίς αλλοίωση των χαρακτηριστικών τους.
Υπάρχει, λοιπόν, «ωμή παραβίαση των διακριτών και συνταγματικά κατοχυρωμένων ορίων ανάμεσα στην εκτελεστική, στη νομοθετική και στη δικαστική εξουσία», όπως έγραψε ο κ. Αλέξης Τσίπρας; (19.2.2020) Υπάρχει, αλλά αυτή δεν αφορά το τελευταίο αίτημα της Προανακριτικής. Από τη σύσταση κάθε τέτοιας επιτροπής μπερδεύονται τα πράγματα, αφού βουλευτές (κάποιοι από τους οποίους μπορεί να είναι φίλοι, σύντροφοι και συμμαχητές όσων οι προστατευόμενοι μάρτυρες –έστω αδίκως– κατηγόρησαν) υποδύονται τους ανακριτές. Εχει γίνει μεγάλη συζήτηση για τον νόμο περί ευθύνης υπουργών, που μεταμορφώνει τους πολιτικούς σε εισαγγελείς, και δεν θα την επαναλάβουμε. Απλώς να επισημάνουμε ότι μιας στρέβλωσης μύριες έπονται, ειδικώς όταν εισάγονται νέοι θεσμοί όπως των «προστατευόμενων μαρτύρων».
Οταν ο Τζορτζ Ουάσιγκτον έγινε πρώτος πρόεδρος των ΗΠΑ δήλωσε ότι θα είναι πολύ προσεκτικός σε κάθε του κίνηση, όχι μόνο γιατί αυτό επιτάσσει το υψηλό αξίωμά του, αλλά διότι η δική του προεδρία θα ορίσει όλες τις επόμενες. Το αυτό ισχύει και για την πρώτη «ειδική κοινοβουλευτική επιτροπή για τη διενέργεια προκαταρκτικής εξέτασης» που εξετάζει προστατευόμενους μάρτυρες.