Οι διεθνείς χρηματιστηριακές αγορές ξεκίνησαν το 2020 με θετική κίνηση τον Ιανουάριο. Η μεταβλητότητα όμως επανήλθε όσο πλησιάζαμε στον Φεβρουάριο, καθώς οι ανησυχίες για το ξέσπασμα του κορωνοϊού μείωσαν την αισιοδοξία που είχε δημιουργηθεί μετά την 1η εμπορική συμφωνία ΗΠΑ – Κίνας και μετά τη γρήγορη αποκλιμάκωση στη γεωπολιτική κρίση στο Ιράν.
Το μεγαλύτερο πλήγμα από τον κορωνοϊό το δέχθηκαν οι αναδυόμενες αγορές με πτώση άνω του 4,5%. Ο αμερικανικός S&P 500 μάλλον λειτούργησε σε δεύτερο χρόνο ως καταφύγιο ασφαλείας και σημείωσε την καλύτερη απόδοση σε σχέση με τους υπόλοιπους διεθνείς δείκτες μετοχών. Τη 10η Φεβρουαρίου ο S&P 500 σημείωσε από την αρχή του χρόνου απόδοση 3,78% με στήριξη και από σειρά θετικών οικονομικών στοιχείων που ανακοινώθηκαν και συνέχιζαν να δείχνουν στοιχεία βελτίωσης.
Παράλληλα, οι κεντρικές τράπεζες έδειξαν να συνεχίζουν την υποστηρικτική πολιτική μειώνοντας τους φόβους για παγκόσμια ύφεση.
Σε αυτή τη μεταβλητότητα ο Ιανουάριος έληξε με νικητές τα καταφύγια ασφαλείας. Τόσο το αμερικανικό δολάριο όσο και το ιαπωνικό γεν ανατιμήθηκαν ενώ τα κρατικά ομόλογα Ευρώπης και ΗΠΑ υψηλής διαβάθμισης υπεραπέδωσαν.
Κίνα. Ο Ιανουάριος βρήκε την Κίνα στο κέντρο της παγκόσμιας ανησυχίας μετά το ξέσπασμα του νέου ιού. Στην Κίνα και στις γύρω χώρες το γεγονός των μέτρων αντιμετώπισης, όπως η παύση εργασιών στη βιομηχανία και στα δίκτυα υποδομών, σε πολλές περιοχές αναμένεται να επηρεάσει την ανάπτυξη τόσο στην Κίνα όσο και παγκόσμια, τουλάχιστον στο 1ο τρίμηνο. Η αρνητική επίδραση της εξάπλωσης του ιού βρίσκει την κινεζική οικονομία σε μια ευαίσθητη φάση σταθεροποίησης με το εκτιμώμενο ΑΕΠ να αναμένεται να διαμορφωθεί κάτω του 6% το 2020 και με πληγές από μήνες πολιτικής/οικονομικής αστάθειας στο Χονγκ Κονγκ.
Η πτώση στη βιομηχανική παραγωγή ήταν φυσικό επακόλουθο και έγινε ιδιαίτερα εμφανής όταν διεθνείς αυτοκινητοβιομηχανίες όπως η Nissan και η Renault απέσυραν από την Κίνα το ξένο προσωπικό, ειδικά στο επίκεντρο της έξαρσης της επιδημίας, τη Γουχάν, που αποτελεί βασικό τόπο αυτοκινητοπαραγωγής και εργοστασίων όπως της GM, της Nissan και της Honda. Ακόμα πιο αισθητές επιδράσεις έγιναν στους τουριστικούς και ταξιδιωτικούς κλάδους. Τα έκτακτα μέτρα παροχής ρευστότητας από την κινεζική κυβέρνηση, σε συνδυασμό με την άδεια για επιστροφή στην παραγωγή πολλών εργαζομένων, αναμένεται να φανούν αν είναι επαρκή για τη συγκράτηση του επενδυτικού κλίματος, ειδικά στους πληγέντες κλάδους όπως τουρισμού, ταξιδίων και λιανικών πωλήσεων.
Οι επόμενοι μήνες αναμένεται να χαρακτηριστούν από μεταβλητότητα στις κινεζικές και στις γείτονες χρηματιστηριακές αγορές, ενώ τυχόν θετική έκβαση στην αντιμετώπιση του ιού θα μπορούσε να προσφέρει ευκαιρία για τοποθετήσεις στους επενδυτές με γρήγορα αντανακλαστικά.
ΗΠΑ. Την πρώτη ημέρα του 2020 οι κύριοι αμερικανικοί δείκτες έγραψαν νέα ιστορικά υψηλά τα οποία στη συνέχεια διαγράφηκαν από φόβους για το ενδεχόμενο εμπόλεμης σύρραξης στη Μ. Ανατολή. Η πρόσφατη υπογραφή της 1ης εμπορικής συμφωνίας μεταξύ ΗΠΑ – Κίνας στα μέσα Ιανουαρίου, η αποφυγή επιβολής νέων δασμών από τις ΗΠΑ και η σταδιακή μείωση δασμών από την πλευρά της Κίνας αποτέλεσαν θετικά νέα και βοήθησαν στην εκτόνωση των ανησυχιών για το παγκόσμιο εμπόριο. Μετά την επιτυχία 2,1% ανάπτυξης σε ετήσια βάση το τελευταίο τρίμηνο του 2019, η προσοχή των επενδυτών στρέφεται στους δείκτες οικονομικής δραστηριότητας (βιομηχανική παραγωγή, επενδυτική εμπιστοσύνη, δείκτες υπηρεσιών κ.λπ.) οι οποίοι παραμένουν ακόμα αδύναμοι, αλλά και στους δείκτες κατανάλωσης-διαθεσίμου εισοδήματος που είναι καθοριστικοί σε μια οικονομία όπου η εγχώρια κατανάλωση αποτελεί περίπου το 70% του ΑΕΠ. Η προσδοκία για ανάπτυξη αναμένεται περιορισμένη στο 2%.
Επίσης, καθοριστικά στοιχεία για την εργασία τον Ιανουάριο έδειξαν ενθαρρυντικά στοιχεία με αύξηση κατά 225.000 θέσεις εργασίας (εκτός αγροτικού κλάδου) και αύξηση των απασχολούμενων ατόμων, με χαμηλότερο όμως ρυθμό στις προσλήψεις. Η αγορά εργασίας παρουσιάζεται ισχυρή με προσθήκη νέων θέσεων εργασίας για 112 συνεχόμενους μήνες. Η οικονομία των ΗΠΑ δείχνει να επιβεβαιώνει την προσδοκία της Fed για χαμηλό ρυθμό ανάπτυξης και ισχυρή αγορά εργασίας, που συμβάλλει στην πολιτική διατήρησης σταθερών επιτοκίων.
Μέχρι την 5η Φεβρουαρίου και με άνω του 50% των εταιρειών του S&P 500 να έχουν ανακοινώσει αποτελέσματα 4ου τριμήνου, τα στοιχεία δείχνουν ότι η ύφεση στην κερδοφορία των εταιρειών τείνει να τερματιστεί καθώς οι εκτιμήσεις κερδοφορίας ξεκίνησαν να αναθεωρούνται σε θετικές από εκτιμήσεις για πτώση 2% στην αρχή της περιόδου των ανακοινώσεων εταιρικών αποτελεσμάτων. Αν τελικά στο τέλος της περιόδου των αποτελεσμάτων ο ρυθμός είναι θετικός, τότε θα έχει τερματιστεί ένα σερί 3 τριμήνων μείωσης στην κερδοφορία.
Η προσοχή των επενδυτών αναμένεται να στραφεί στις ανακοινώσεις οικονομικών στοιχείων που να πιστοποιούν ότι η 1η εμπορική συμφωνία ΗΠΑ – Κίνας αποκατέστησε το επενδυτικό κλίμα και συνέβαλε στην επανέναρξη των επενδυτικών σχεδίων των μεγάλων εταιρειών.
Ευρωζώνη. Τον Ιανουάριο οι κύριες αγορές βρέθηκαν αισθητά χαμηλότερα, με τη γαλλική αγορά να σημειώνει πτώση 2,87%, τη Γερμανία να σημειώνει πτώση 2,02% και το Ην. Βασίλειο -3,51%. Το ευρωπαϊκό νόμισμα βρέθηκε τον Φεβρουάριο κάτω του 1,10 αμερικανικού δολαρίου. Σε σχέση με τις ΗΠΑ, συνεχίστηκε η υποαπόδοση στις ευρωπαϊκές αγορές, οι οποίες χαρακτηρίζονται κατ’ εξοχήν περισσότερο από τους χρηματοοικονομικούς και βιομηχανικούς κλάδους και λιγότερο από τους αγαπημένους των διεθνών επενδυτών τεχνολογικούς κλάδους, και μάλλον λόγω πολιτικών και οικονομικών αβεβαιοτήτων.
Η ανάπτυξη στην Ευρωζώνη θα αποτελέσει σηματοδότη για την κίνηση των ευρωπαϊκών αγορών τους επόμενους μήνες. Ξεκινώντας με 0,1% το τελευταίο τρίμηνο του 2019 λόγω απρόσμενης συρρίκνωσης στις οικονομίες της Γαλλίας και της Ιταλίας και με απογοητευτικά στοιχεία για τη βιομηχανική παραγωγή της Γερμανίας τον Δεκέμβριο, οι οικονομολόγοι παρουσιάζονται διστακτικοί.
Η αλλαγή με νέα επικεφαλής στην Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα την Κριστίν Λαγκάρντ και η αναθεώρηση των αρχικών προθέσεων για μεγαλύτερη νομισματική επέκταση, ειδικά στις ισχυρές οικονομίες, σε συνδυασμό με τη δήλωσή της για ανάγκη μεγαλύτερης δημοσιονομικής επέκτασης που να συμπληρώνει την ΕΚΤ, προβληματίζουν, καθώς τα περιθώρια αποτελεσματικών κινήσεων της κεντρικής τράπεζας παρουσιάζονται πολύ περιορισμένα σε ένα καθεστώς χαμηλών επιτοκίων και πληθωρισμού. Ωστόσο δεν αναμένεται η ΕΚΤ να αναστρέψει το υπάρχον καθεστώς αρνητικών αποδόσεων.
Η Μ. Βρετανία εγκατέλειψε επίσημα την Ε.Ε. την 31 Ιανουαρίου 2020, ενώ αναμένονται οι διαπραγματεύσεις για την ομαλή έξοδο κατά τους επόμενους 10 μεταβατικούς μήνες, με ανοικτό συνεπώς και το ενδεχόμενο μη συμφωνίας, επηρεάζοντας τις προσδοκίες προς το μέσον του έτους.
Καθοριστικές θα είναι οι επόμενες ανακοινώσεις των οικονομικών στοιχείων για τη γερμανική οικονομία, η οποία βρίσκεται σχεδόν στα όρια για να εισέλθει σε φάση ύφεσης. Το ενδεχόμενο ύφεσης στη γερμανική οικονομία ενδέχεται να δημιουργήσει κύμα αποφυγής ρίσκου και διόρθωσης στους ευρωπαϊκούς δείκτες.
Επενδυτικοί προορισμοί. Από τους κλάδους ξεχώρισε και μάλλον θα συνεχίσει να ξεχωρίζει τους επόμενους μήνες ο τεχνολογικός. Αυτός ευνοήθηκε από την αισιοδοξία μετά την 1η εμπορική συμφωνία ΗΠΑ – Κίνας, καθώς η Κίνα αποτελεί σημαντική αγορά και πηγή εσόδων. Στην επιλογή των επενδυτών βοηθούν τόσο τα βελτιωμένα μεγέθη ειδικά των αμερικανικών εταιρείων όσο και η φάση τεχνολογικής εξέλιξης στη βιομηχανία και στις υπηρεσίες (cloud business, επέκταση διαδικτυακής δραστηριότητας, 5G τεχνολογία, τεχνητή νοημοσύνη κ.λπ.). Ο κλάδος επίσης ευνοείται στις ΗΠΑ από τις καλές συνθήκες απασχόλησης, εισοδήματος και τείνει ιστορικά να αποδίδει στην τελευταία φάση του οικονομικού κύκλου.
Ελκυστικοί κλάδοι, λόγω μεγάλης πτώσης τιμών, εφόσον αποκατασταθεί η παγκόσμια ισορροπία στο ζήτημα της εξάπλωσης του ιού, αναμένεται να θεωρηθούν από πολλούς επενδυτές τα πληγέντα βιομηχανικά εμπορεύματα (χαλκός, αλουμίνιο κ.λπ.) όπως επίσης και ο κλάδος ενέργειας (πετρέλαιο), ο οποίος είναι ήδη ευαίσθητος λόγω και της γεωστρατηγικής μεταβλητότητας στη Μέση Ανατολή τουλάχιστον το επόμενο τρίμηνο. Παράλληλα τα πολύτιμα μέταλλα-καταφύγια ασφαλείας θα αποτελούν κομμάτι των επενδυτικών χαρτοφυλακίων.
Τέλος, στον κλάδο της ναυτιλίας τα μέτρα αντιμετώπισης της κρίσης στην Ασία λόγω του κορωνοϊού έχουν ρίξει τις τιμές των ναύλων και έχουν πλήξει τις αποτιμήσεις των σχετικών εταιρειών. Εφόσον αποκατασταθεί η ισορροπία, οι επενδυτές αναμένεται να αναδείξουν πρωταγωνιστές με ισχυρή ανάκαμψη τιμών εκείνες τις εταιρείες που κατάφεραν να διατηρήσουν κεφαλαιακή επάρκεια.
Η αισιοδοξία του τέλους του 2019 και οι επιδόσεις των χρηματιστηρίων με τη βοήθεια των κεντρικών τραπεζών ίσως δεν θα επαναληφθούν το 2020. Οι κίνδυνοι που μέχρι τώρα έχουν εμφανιστεί (κορωνοϊός, Ιράν, εμπορικές διενέξεις) δείχνουν ακόμα να μην απειλούν την προσδοκία για ομαλή ανάπτυξη, αλλά συγκρατούν τις προσδοκίες για τις αποδόσεις στα χρηματιστήρια και αναμένεται να επιβραβεύσουν την ενεργητική διαχείριση και επιλογή μεμονωμένων εταιρειών και ιδεών επένδυσης σε σχέση με τη μέχρι τώρα παθητική επένδυση σε ευρύτερους και κλαδικούς δείκτες.
* Ο κ. Μιλτιάδης Παπαϊωάννου είναι CFA, Τμήμα Διεθνών Αγορών Ελληνοαμερικανική Χρηματιστηριακή ΑΕΠΕΥ και Asset Management.
** Ο Αντώνης Ζαΐρης είναι αναπλ. αντιπρόεδρος ΣΕΛΠΕ, επικ. καθ. Πανεπιστημίου Νeapolis, Πάφος.