Επιτέλους! Σε μια εποχή κατά την οποία οι ανοησίες κυκλοφορούν ελεύθερα στο Διαδίκτυο και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, ακόμη και από άτομα που χαίρουν υψηλής δημοφιλίας αλλά όχι για το επιστημονικό τους έργο, πανεπιστημιακοί στην Ελλάδα οργανώνουν το Παρατηρητήριο Ψευδοεπιστήμης. Πρόκειται για μία πρωτοβουλία άκρως επίκαιρη, και λόγω της τελευταίας πανδημίας του κορωνοϊού, που πλήττει τον πλανήτη.
«Ζούμε σε μια εποχή κατά την οποία η επιστήμη προοδεύει θεαματικά, τόσο στα μέτωπα της έρευνας όσο και στις πρακτικές εφαρμογές της, χωρίς τις οποίες η ζωή μας θα ήταν αφάνταστα δυσκολότερη. To επίπεδο τεκμηρίωσης και κριτικού διαλόγου σε όλους τους θεσμικούς γνωστικούς τομείς, καθώς και το επίπεδο διεπιστημονικών συνεργασιών, δεν έχουν προηγούμενο στην ανθρώπινη ιστορία. Επίσης, οι δυνατότητες πρόσβασης στη μόρφωση και στην έγκυρη πληροφόρηση δεν ήταν ποτέ τόσο διαδεδομένες και προσιτές.
Παρ’ όλα αυτά, ζούμε ταυτόχρονα σε μια εποχή πρωτοφανούς διάδοσης ψευδών ειδήσεων και ψευδοεπιστημονικών ισχυρισμών με μεγάλη επιρροή και σημαντικές κοινωνικές επιπτώσεις. Απέναντι, ειδικότερα, στην επιδραστικότητα της ψευδοεπιστήμης, η επιστημονική κοινότητα και ο κόσμος της εκπαίδευσης οφείλουν να προσπαθήσουν να προστατεύσουν τους μαθητές και όλους τους πολίτες από την επιρροή ψευδεπίγραφων ιδεών, οι οποίες οδηγούν όχι μόνο σε διανοητικό βάλτωμα, αλλά συχνά και σε λάθος πρακτικές επιλογές ή σε επικίνδυνες ψευδαισθήσεις» αναφέρουν στο κείμενο που υπογράφουν 21 πανεπιστημιακοί, οι οποίοι δημιουργούν το Παρατηρητήριο Ψευδοεπιστήμης στο Ηράκλειο και, γενικότερα, στην Κρήτη, εστιασμένο στα τεκταινόμενα στον δημόσιο χώρο.
«Αποκαλούμε ψευδοεπιστήμη κάθε ισχυρισμό που παρουσιάζεται με επιστημονικοφανή μανδύα, αλλά αρνείται να υποβληθεί σε ανεξάρτητο έλεγχο από την επιστημονική κοινότητα (π.χ. να υποβληθεί σε επιστημονικό περιοδικό με κριτές). Επιπλέον, τέτοιοι ισχυρισμοί περιέχουν κατά κανόνα απόψεις που εμφανώς παραβιάζουν βασικές τεκμηριωμένες γνώσεις του αντίστοιχου γνωστικού τομέα. Αρνούμενες τους καθιερωμένους ελέγχους, οι ψευδοεπιστημονικές θεωρίες βασίζονται σε άλλα μέσα ευρείας διάδοσης και επιρροής, ενώ οι θιασώτες τους έγιναν δεινοί συνωμοσιολόγοι που διατείνονται ότι όλη η επιστημονική κοινότητα συνωμοτεί για να αποκρύψει τις αλήθειες τους. Οπου και αν στρέψουμε το βλέμμα, διαπιστώνουμε ότι η ψευδοεπιστήμη «πουλάει». Πουλάει μεταφορικά, αλλά συχνά και κυριολεκτικά. Το αντιεμβολιαστικό “κίνημα” έχει ήδη επαναφέρει τον κίνδυνο σοβαρών ασθενειών και επιδημιών που μέχρι πρόσφατα θεωρούνταν υπό πλήρη έλεγχο ή εξαφάνιση. Το εμπόριο ελπίδας με εναλλακτικές “θεραπείες” δυνητικά θανατηφόρων ασθενειών έχει οδηγήσει σε (συχνά απεφευκτέες) τραγωδίες, ενώ κατά καιρούς διεγείρει φαινόμενα μαζικής υστερίας» λέει το κείμενο των 21.
Η δράση του Παρατηρητηρίου θα περιλαμβάνει εκδηλώσεις και άρθρα με επίκεντρο την αντιδιαστολή επιστημονικών και μη απόψεων σε ορισμένα θέματα αιχμής. Πέρα από τα συνήθη μέσα δημόσιας επικοινωνίας, θα αξιοποιηθεί για τις διαδικτυακές παρεμβάσεις του Παρατηρητηρίου η, ήδη ενεργή για θέματα ψευδοεπιστήμης, σελίδα του Facebook καθώς και ένα Blog.
Το κείμενο υπογράφουν οι Δέσποινα Αλεξανδράκη- Παν. Κρήτης (Π.Κ.), Θέμης Αρχοντίδης (Π.Κ.), Κώστας Βλασόπουλος (Π.Κ.), Γιάννης Δαλέζιος (Π.Κ.), Πέτρος Δήτσας (Π.Κ.), Ελευθέριος Ζούρος (Π.Κ.), Κρίτων Καλαντίδης (Π.Κ.), Μιχάλης Καραδημητρίου (Π.Κ.), Αρτεμις Καρναβά (Π.Κ.), Γιάννης Κουγιουμουτζάκης (Π.Κ.), Μανόλης Λαδουκάκης (Π.Κ.), Δάφνη Μανουσάκη (Πολυτεχνείο Κρήτης), Νικόλαος Μιχαλόπουλος (Π.Κ.), Γεώργιος Ξυδάκης (Π.Κ.), Ιωσήφ Παπαδάκης (Π.Κ.), Ιωσήφ Παπαματθαιάκης (Π.Κ.), Βασιλική Παυλίδου (Π.Κ.), Παναγιώτης Σαπουντζής (Ιδρυμα Τεχνολογίας Ερευνας του Π.Κ.), Ελπίδα Σκάρλου (Π.Κ.), Γεράσιμος Τζιβράς (Π.Κ.), Στέφανος Τραχανά (Παν. Κρήτης και ΙΤΕ).