Επρεπε να ταξιδέψει πίσω στον χρόνο. Να ανακαλέσει φιλιά, αγκαλιές και χειραψίες των τελευταίων πέντε ημερών. Να χαρτογραφήσει τις πιο πρόσφατες κινήσεις του και να θυμηθεί τους ανθρώπους με τους οποίους βρέθηκε στον ίδιο χώρο, σε απόσταση μικρότερη των δύο μέτρων, για πάνω από 15 λεπτά. Την περασμένη Δευτέρα ο Βαγγέλης Χαρατσής έμαθε ότι είχε προσβληθεί από τον νέο κορωνοϊό. Η ιχνηλάτηση των επαφών του μόλις είχε αρχίσει.
Εκτός από τους συναδέλφους του στη δουλειά εντόπισε και ενημέρωσε τηλεφωνικά περίπου άλλα 20 άτομα. Ο χώρος εργασίας του απολυμάνθηκε, το γυμναστήριο που επισκέπτεται έκλεισε προσωρινά, το ίδιο συνέβη και με το σχολείο του παιδιού του. Ηταν προληπτικά βήματα που κρίθηκε απαραίτητο να γίνουν. Ο ίδιος είναι πλέον απύρετος και χωρίς άλλα συμπτώματα που να παραπέμπουν σε λοίμωξη, πρέπει όμως να παραμείνει σε κατ’ οίκον περιορισμό. Βρίσκεται, βάσει ιατρικών οδηγιών, σε απομόνωση στο δωμάτιό του, συντροφιά με την τηλεόραση και το κινητό του. Του σερβίρουν το φαγητό σε χάρτινα σκεύη μιας χρήσης, ένα επιπλέον μέτρο πρόληψης που αποφάσισε να πάρει η οικογένειά του. Η καραντίνα θα κρατήσει μέχρι και τις 20 Μαρτίου. Μια νέα, άχαρη καθημερινότητα, με την οποία καλούνται να συμβιβαστούν όλο και περισσότεροι άνθρωποι στον κόσμο.
«Είμαι συνέχεια στα τηλέφωνα οπότε δεν έχω προλάβει να πλήξω ακόμη», λέει σε τηλεφωνική του συνομιλία με την «Κ» ο 57χρονος Βαγγέλης Χαρατσής. «Δεν χρειάζεται πανικός, αλλά ούτε υποτίμηση. Η ευθύνη που επιφορτίζεται όποιος έχει προσβληθεί από τον ιό είναι μεγάλη. Πρέπει να ενημερώσει τους άλλους, να μη ντραπεί, να βγει και να μιλήσει επώνυμα. Πρέπει να το αντιμετωπίσουμε με υπευθυνότητα και σοβαρότητα».
Ο κ. Χαρατσής από την Αθήνα και μία ακόμη οικογένεια σε καραντίνα από τη Γαστούνη Ηλείας δέχθηκαν να μοιραστούν με την «Κ» τις μαρτυρίες τους, να περιγράψουν το χρονικό από τα πρώτα συμπτώματα μέχρι τη θετική διάγνωση, να μιλήσουν για τη ρουτίνα του αναγκαστικού εγκλεισμού ή τον τρόπο με τον οποίο τους αντιμετώπισε ο περίγυρός τους. Η επικοινωνία μας είχε –αναγκαστικά– περιορισμούς. Δεν μπορούσαμε να τους επισκεφθούμε, να κάτσουμε γύρω από το ίδιο τραπέζι, ή να τους φωτογραφίσουμε μέσα στα σπίτια τους. Ημασταν ένα από τα πολλά τηλεφωνήματα που δέχονται αυτές τις ημέρες.
Το πρωί του Σαββάτου 7 Μαρτίου ο κ. Χαρατσής ανέβασε πυρετό. Το θερμόμετρο έδειχνε 37,6. Είχε πονοκέφαλο και ξηρό βήχα. Είχε περάσει το τριήμερο της Καθαράς Δευτέρας στο Λονδίνο και επέστρεψε στην Αθήνα την Τρίτη. «Είχα λάβει όλα τα απαραίτητα μέτρα προστασίας στο αεροπλάνο: αντισηπτικά, μαντιλάκια, μάσκα», λέει. Με τα πρώτα σημάδια του Σαββάτου πήρε αντιπυρετικά και επικοινώνησε αρχικά με τον γιατρό του και έπειτα με τον Εθνικό Οργανισμό Δημόσιας Υγείας (ΕΟΔΥ). Του είπαν ότι πιθανότατα πρόκειται για μία απλή ίωση. Την επόμενη ημέρα ο πυρετός ανέβηκε στο 38,6. Εκανε ξανά τον ίδιο κύκλο τηλεφωνημάτων, το ιστορικό του όμως με το ταξίδι στην Αγγλία δεν κρίθηκε ανησυχητικό. Τελικά, έπειτα από την παρότρυνση της συζύγου του, μετέβη στο νοσοκομείο «Σωτηρία» και υποβλήθηκε σε όλες τις απαραίτητες εξετάσεις. Τα αποτελέσματα ήταν θετικά στον ιό.
«Τα συμπτώματά μου είχαν ήδη υποχωρήσει. Εάν δεν έκανα το τεστ θα συνέχιζα τη ζωή μου σαν άλλοτε, θα πήγαινα στο γραφείο κανονικά. Εκεί βρίσκεται ο μεγαλύτερος κίνδυνος» λέει, εξηγώντας ότι σε περίπτωση μη διάγνωσης και χωρίς τη λήψη οποιουδήποτε προληπτικού μέτρου θα μπορούσε να συνεχιστεί η πορεία της μετάδοσης, μέχρι ο ιός να έβρισκε στον δρόμο του κάποιον άνθρωπο από τις ευπαθείς ομάδες του πληθυσμού, με ήδη επιβαρυμένη υγεία.
Θρησκευτική εκδρομή
Μία εβδομάδα νωρίτερα, στις 23.15 της 27ης Φεβρουαρίου, χτύπησε το κινητό του Παναγιώτη Κυριαζή, πνευμονολόγου στη Γαστούνη, κωμόπολη της Ηλείας. Ενας φίλος του μόλις είχε επιστρέψει από θρησκευτική εκδρομή στα Ιεροσόλυμα και στο όρος Σινά. «Μου είπε ότι είχε βήχα, πυρετό και ένιωθε άσχημα. Είχε ρινική συμφόρηση, τον άκουγα μπουκωμένο», λέει ο γιατρός. Και άλλοι συνεπιβάτες του στο λεωφορείο που τους μετέφερε από το αεροδρόμιο της Αθήνας στα σπίτια τους στην Πελοπόννησο παραπονέθηκαν για παρόμοια συμπτώματα. Ο κ. Κυριαζής κάλεσε τον ΕΟΔΥ και ενημέρωσε για το περιστατικό. «Οι οδηγίες σε εκείνη τη φάση, οι οποίες ήταν εναρμονισμένες με όσα όριζε και ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας, δεν θεωρούσαν το Ισραήλ ή την Αίγυπτο χώρες υψηλού κινδύνου», λέει. Δεν κρίθηκε ότι υπήρχε λόγος για ειδική εξέταση.
Ολα ανατράπηκαν μόλις νόσησε βαριά ένας 66χρονος ο οποίος συμμετείχε στην εκδρομή. Εισήχθη σε μονάδα αρνητικής πίεσης του Πανεπιστημιακού Νοσοκομείου Πατρών στις 2 Μαρτίου και απεβίωσε δέκα ημέρες αργότερα. Οταν έγινε γνωστό το κρούσμα ακολούθησε ο έλεγχος των συνταξιδιωτών του, καθώς και η εξέταση των πιο στενών επαφών τους. Είχαν μεσολαβήσει όμως τρεις ημέρες κατά τις οποίες κυκλοφορούσαν, ανύποπτοι, στα καφενεία, στην εκκλησία, στο σούπερ μάρκετ.
«Η γυναίκα μου δεν έκανε πυρετό, δεν έχει κάποιο σύμπτωμα αλλά το δείγμα που έδωσε στο νοσοκομείο του Ρίου βρέθηκε τελικά θετικό στον ιό. Μας είπαν ότι δεν χρειάζεται πανικός, αλλά ότι πρέπει να μείνουμε στο σπίτι και να παίρνουμε και εμείς μέτρα προφύλαξης», λέει στην «Κ» 60χρονος αγρότης από τη Γαστούνη ο οποίος βρίσκεται με την οικογένειά του σε κατ’ οίκον περιορισμό. Δέχθηκε να μιλήσει ο ίδιος εκ μέρους της συζύγου του και η «Κ» δεν δημοσιεύει τα ονόματά τους.
Ο 60χρονος και τα δύο παιδιά της οικογένειας ήταν αρνητικοί στις εξετάσεις που υποβλήθηκαν. Ωστόσο, έπρεπε και αυτοί, βάσει των σχετικών οδηγιών, να μπουν σε καραντίνα για 14 ημέρες. Ενα κατάστημα που ανήκει σε μέλος της οικογένειας απολυμάνθηκε.
Οι απολυμάνσεις κτιρίων ανά τη χώρα συνεχίζονται, στο πλαίσιο των προληπτικών μέτρων.
Συνολικά, μόνο από την περίπτωση αυτής της γυναίκας χρειάστηκε να ενημερωθούν τουλάχιστον άλλοι 15 άνθρωποι οι οποίοι την είχαν συναντήσει το προηγούμενο διάστημα. Εάν δεν εμφάνιζαν και εκείνοι κάποιο σύμπτωμα και ανάλογα με τον βαθμό της πιθανής έκθεσής τους, η πιο βασική σύσταση αρχικά ήταν να αποφεύγουν τη συνάθροιση σε κλειστούς χώρους. Βάσει των επίσημων οδηγιών του ΕΟΔΥ, «μεγαλύτερη διάρκεια επαφής συνεπάγεται αυξημένο κίνδυνο μετάδοσης», ενώ επισημαίνεται ότι το όριο των 15 λεπτών έχει επιλεγεί καθαρά για πρακτικούς σκοπούς.
«Ο κόσμος είναι φοβισμένος. Γνωστοί μας έπαιρναν τηλέφωνο για να συμπαρασταθούν. Δεν ήθελε κανένας από αυτούς τους ανθρώπους να φέρει τον ιό στην περιοχή», λέει ο σύζυγος της γυναίκας που συμμετείχε στην προσκυνηματική εκδρομή. «Ηταν μοιραίο να γίνει».
«Οι ώρες μοιάζουν ατελείωτες, μετράμε τις ημέρες»
Η καραντίνα, σε όσους έχει συσταθεί, δεν διατάραξε απλά τις συνήθειες της καθημερινότητας. Σε κάποιες περιπτώσεις επηρέασε και την επαγγελματική τους ζωή. Καταστήματα έκλεισαν, υπάλληλοι αναγκαστικά απέχουν για πολλές ημέρες από την εργασία τους.
Στην περίπτωση του κ. Χαρατσή, όπως εξηγεί ο ίδιος, είχαν ήδη οργανωθεί από νωρίς. «Είχαμε μελετήσει την πιθανότητα να αλλάξουμε τον τρόπο εργασίας από την αρχή του ξεσπάσματος του κορωνοϊού και μπορούσαμε να θέσουμε το πλάνο σε εφαρμογή μόλις ξέφυγε η κατάσταση από την Κίνα και πέρασε στην Ευρώπη», λέει. Οταν διαγνώστηκε ο ίδιος εφαρμόστηκε άμεσα και το σχέδιο τηλεργασίας που είχαν επεξεργαστεί. Σήμερα στην εταιρεία των 40 υπαλλήλων βρίσκεται μόνο μία εργαζόμενη στο τηλεφωνικό κέντρο και ένας ακόμη, σε ξεχωριστό χώρο του κτιρίου, ως υπεύθυνος μηχανογράφησης. Οι υπόλοιποι εξακολουθούν να δουλεύουν από το σπίτι.
Στη Γαστούνη, ο κατ’ οίκον περιορισμός του 60χρονου αγρότη και της οικογένειάς του δεν θα έχει άμεσα οικονομικό αντίκτυπο στα εισοδήματά τους. Αυτή την εποχή ο ίδιος δεν είχε εντατική δουλειά στον κάμπο, ενώ η γυναίκα του δεν εργάζεται. Αυτό που δοκιμάζει την υπομονή τους, όμως, είναι το αργό πέρασμα του χρόνου. «Οι ώρες μοιάζουν ατελείωτες. Καθόμαστε μπροστά στην τηλεόραση και μετράμε τις ημέρες», λέει ο 60χρονος. Κανονικά η δική τους διορία απομόνωσης έληγε την περασμένη Πέμπτη. Αποφάσισαν όμως οικογενειακώς να παρατείνουν τον εγκλεισμό στο σπίτι, παρά την κούραση, για λίγες ακόμη ημέρες. Σκοπεύουν άμεσα να επανεξεταστούν για να διαπιστώσουν ότι έχει τελειώσει η περιπέτειά τους.
Λεπτομερείς οδηγίες
Ακόμη πάντως και για όσους βρίσκονται μακριά από τον υπόλοιπο κόσμο, σε καθεστώς καραντίνας, υπάρχουν συγκεκριμένες οδηγίες που δίνει ο ΕΟΔΥ. Δεν επιτρέπονται οι επισκέψεις στο σπίτι και συνίσταται στα υπόλοιπα μέλης της οικογένειας να μένουν σε διαφορετικό δωμάτιο από τον ασθενή. Εάν είναι εφικτό, βάσει των οδηγιών του ΕΟΔΥ, προτείνεται και η τήρηση απόστασης τουλάχιστον ενός μέτρου από το άτομο που νοσεί. Ο ασθενής καλείται να περιορίσει τις μετακινήσεις του όσο είναι δυνατό μέσα στο σπίτι, ενώ οι κοινόχρηστοι χώροι και το δικό του, ξεχωριστό, δωμάτιο πρέπει να αερίζονται καλά.
Το άτομο που φροντίζει τον ασθενή μπορεί να χρησιμοποιεί απλή χειρουργική μάσκα, την οποία πρέπει να πετά όταν είναι εμφανώς λερωμένη ή βρεγμένη. Προτείνονται ακόμη οι χειροπετσέτες μιας χρήσης για το στέγνωμα, μετά το σχολαστικό πλύσιμο των χεριών.
Τα μολυσματικά υλικά του ασθενούς (όπως γάντια, μάσκες, χαρτομάντιλα) τοποθετούνται σε σακούλα που δένει, μέσα στο δωμάτιο, πριν από την απόρριψή τους μαζί με τα οικιακά απορρίμματα. Οσοι φροντίζουν ασθενείς καλούνται να παρατηρούν την υγεία τους για εμφάνιση συμπτωμάτων και να μετρούν τη θερμοκρασία τους δύο φορές την ημέρα κατά τη διάρκεια των δύο εβδομάδων της καραντίνας.
«Με την καραντίνα γίνεται προσπάθεια περιορισμού της γρήγορης εξάπλωσης του ιού. Σκοπός είναι να τραβήξει όλο αυτό σε χρόνο για να μην έχουμε πολλά κρούσματα σε σύντομο διάστημα και να οργανωθεί το Εθνικό Σύστημα Υγείας. Σε όσους έχει δοθεί σύσταση για καραντίνα θα πρέπει να υπακούουν στις οδηγίες», εξηγεί ο πνευμονολόγος Παναγιώτης Κυριαζής.
Η αντιμετώπιση
Στη Γαστούνη των 7.500 κατοίκων βρίσκονται τα περισσότερα άτομα που νόσησαν από την εκδρομή στους Αγίους Τόπους. Στο ταξίδι συμμετείχαν άτομα από Πύργο, Πάτρα, Αμαλιάδα, Ζάκυνθο και Εύβοια. Ο Ανδρέας Μαρίνος, δήμαρχος Πηνειού, προσπαθεί εδώ και ημέρες να συντονίσει την κωμόπολη της Ηλείας σε μια νέα καθημερινότητα. Διοργάνωσε διαδοχικές, ολιγομελείς συσκέψεις με τοπικούς φορείς, απολύμανε τον ναό Αγίου Νικολάου όπου λειτουργούσαν οι ιερείς της εκδρομής, καθώς και δημόσια κτίρια. Οπως επισημαίνει ο ίδιος στην «Κ», δεν πρέπει να στιγματίζονται οι ασθενείς και οι οικογένειές τους.
«Δαιμονοποιήθηκε η κατάσταση», τονίζει. «Ο κόσμος πρέπει να ακούσει τις οδηγίες και να προσέχει. Οσοι έχουν νοσήσει, να μη βγαίνουν». Οι γιατροί της κωμόπολης δέχονται πολύ συχνά τηλεφωνήματα συμπολιτών τους που ανησυχούν και ρωτούν εάν υπάρχει πιθανότητα να εκτέθηκαν και αυτοί. Εξηγούν ότι στην πλειονότητά τους όσοι προσβληθούν από τον ιό δεν έχουν βαριά συμπτωματολογία. Ο 60χρονος συντοπίτης τους που παραμένει οικογενειακώς σε καραντίνα μετράει πλέον ώρες για την επανεξέταση. «Μια αρρώστια είναι», λέει. «Ας είναι περαστική».