Από τις πρώτες μέρες που άρχισε ο κατ' οίκον περιορισμός όλοι παγώσαμε. Αισθανόμαστε ότι αυτό που συμβαίνει είναι πρωτόγνωρο, κάτι που ξεπερνά τη φαντασία, παράγεται ένας φόβος που μας ακινητοποιεί.
Σαν να περιμένουμε ένα αόρατο τσουνάμι, μια χιονοστιβάδα από αέρος να μας πλακώσει. Κάθε μέρα μετράμε νοσούντες, τώρα μετράμε και νεκρούς. Και παράλληλα γονατίζουμε μπροστά σε αυτό που συμβαίνει στη γειτονική Ιταλία -όποιος άνθρωπος έχει αγαπήσει την αιώνια ομορφιά δεν μπορεί παρά να αγαπάει την Ιταλία- και στις άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Οι άνθρωποι θέλουν να μιλήσουν για όσα νιώθουν, αλλά ένας δισταγμός τους συγκρατεί: “τι να πούμε τώρα για το πώς νιώθουμε; εδώ πεθαίνουν άνθρωποι”. Είναι εύλογο το ερώτημα, είναι όμως σημαντικό να μην το αποφύγουμε. Γιατί τι σημαίνει “νοσούν άνθρωποι ή πεθαίνουν”; Έχει σημασία το ότι οι άνθρωποι ζορίζονται, κλείνονται μέσα. Όλοι το βιώνουν με τον ίδιο τρόπο; Είναι όλες οι ανάγκες ίδιες; Το ίδιο νιώθει ο ηλικιωμένος χήρος, το ίδιο ζει και μια πολυμελής οικογένεια;
Και οι άνθρωποι που πεθαίνουν; Είναι απλώς οι ηλικίες τους, είναι τα υποκείμενα νοσήματά τους; Είναι άνθρωποι ή αριθμοί;
Όταν οι Γερμανοί Ναζί εκτόπιζαν τους Εβραίους στα στρατόπεδα συγκέντρωσης, τους απογύμνωναν από όλα τα ρούχα και τα προσωπικά τους αντικείμενα, από καθετί δικό τους χαρακτηριστικό, και τους επέβαλαν μια στολή ίδια και απαράλλακτη με έναν αριθμό. Προτού αυτοί οι άνθρωποι πεθάνουν ήταν ήδη νεκροί, μέσα στην απαράλλακτη ομοιότητά τους, μέσα στην εξευτελιστική τους αριθμοποίηση, μέσα στο σβήσιμο του παρελθόντος. Το θυμήθηκα όταν συνειδητοποίησα πώς σκέφτεται για παράδειγμα ο Μπόρις Τζόνσον. Οι Βρετανοί δεν είναι άνθρωποι, είναι αριθμοί.
Σήμερα δεν υπάρχει εξόντωση ανθρώπου από άνθρωπο, υπάρχει όμως μια μαζική θανατηφόρος νόσος. Πιο πολύ από τον θάνατο, υπάρχει ο φόβος. Αυτός τελικά θα μας μείνει και θα καταγραφεί στις ψυχές μας. Και τον φόβο δεν τον νιώθουμε όλοι με τον ίδιο τρόπο. Μέσα στην ομοιότητα της κατάστασης, υπάρχουν άνθρωποι που έχουν μεγαλύτερη ανάγκη από κάποιους άλλους. Υπάρχουν άνθρωποι που φοβούνται περισσότερο. Φοβούνται λόγω των αντικειμενικών συνθηκών της ζωής τους, ότι θα μείνουν μόνοι, ότι θα πεθάνουν μόνοι, ότι θα ξεχαστούν. Φοβούνται γιατί ψυχικά δεν έχουν προετοιμαστεί για κάτι τέτοιο, γιατί έζησαν τη ζωή τους με αρκετά τραύματα, και εσωτερικά κενά. Φοβούνται γιατί πάσχουν. Φοβούνται γιατί παρέμειναν δειλοί, εκτός του στίβου της ζωής. Φοβούνται γιατί δεν τα κατάφεραν να μεγαλώσουν μέσα τους. Γιατί στηρίχθηκαν πολύ στην ύλη και τώρα αυτή καταρρέει. Όπως καταρρέει το σώμα. Φοβούνται με έναν άρρητο φόβο γιατί δεν βρήκαν ποτέ λέξεις να πουν “συγγνώμη”, “σε αγαπώ”.
Μη χάσουμε σε αυτές τις συνθήκες την υποκειμενικότητά μας. Την ανθρωπιά μας. Το ξεχωριστό μας βλέμμα πάνω στα πράγματα. Ας γίνουμε πιο ανοιχτοί και πιο δοτικοί, όχι εγωκεντρικοί μέσα στον απαράλλαχτο μαζικό φόβο.