Φωτογραφίες του Δημήτρη Χαρισιάδη από την Ελλάδα του 1947-9 και τον αγώνα κατά των επιδημιών. (Photogallery Î)
Οι φωτογραφίες με τα αεροπλάνα να ψεκάζουν την Αθήνα του 1947 είναι εντυπωσιακές. Ήταν η εποχή που το DDT ήταν μια σωτήρια καινοτομία, όταν μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο άρχισε να δοκιμάζεται ευρύτερα για την καταπολέμηση βασικά της ελονοσίας, της μεγάλης μάστιγας. Ξεφυλλίζω τις καρτέλες από το ταξινομημένο αρχείο του φωτογράφου Δημήτρη Χαρισιάδη (1911-1993) στο Φωτογραφικό Αρχείο του Μουσείου Μπενάκη και τα πρώτα χρόνια μετά την Κατοχή, από τον εορτασμό της V Day, στις 8 Μαΐου 1945, έως τις Παιδουπόλεις στη Θεσσαλία και τη Μακεδονία το 1949, και συναντώ γεγονότα που σήμερα φαντάζουν μυθιστορηματικά.
Και να, όμως, που η δική μας πραγματικότητα του 2020 έχει ήδη αποκτήσει διαστάσεις πέραν κάθε φαντασίας και που οι προσπάθειες το 1947 για την προφύλαξη της δημόσιας υγείας γεννούν απρόσμενες ψυχικές συζεύξεις. Η χολέρα στην Αίγυπτο εκείνη τη χρονιά προκαλεί αναστάτωση, καθώς έρχονται στην Ελλάδα πολλοί Αιγυπτιώτες και παίρνονται μέτρα για την προφύλαξη του πληθυσμού από την πιθανή εξάπλωση. Ο Χαρισιάδης αναφέρει, με τα δικά του γράμματα, πως οι αεροψεκασμοί στην Αθήνα στις 22 Οκτωβρίου 1947 έγιναν για την «αιγυπτιακή χολέρα», αλλά άλλες πηγές αναφέρουν ότι γίνονταν συστηματικά για την ελονοσία. Το DDT είχε εξαπλωθεί μετά το 1945-46 χάρη στην UNRRΑ και οι ψεκασμοί γίνονταν από ειδικά αεροσκάφη του αμερικανικού Ναυτικού.
Οι στέγες της Αθήνας του 1947 μοιάζουν σήμερα τόσο ξένες προς τη δική μας καθημερινότητα όσο και οι αεροψεκασμοί για την αντιμετώπιση της ελονοσίας. Ωστόσο, η Ελλάδα εκείνης της εποχής, πριν από 70 και πλέον χρόνια, αγωνιζόταν μέρα με τη μέρα με έναν τρόπο που μπορεί να μην έχει πραγματικές αντιστοιχίες, έχει όμως έδαφος για ψυχική σύγκλιση. Ξεφυλλίζοντας τις καρτέλες του Δημήτρη Χαρισιάδη, πέφτω στις δράσεις των Σουηδών, μελών του Διεθνούς Αντιφυματικού Αγώνα, στα περίχωρα της Άρτας, το 1949, όπου ο βορράς με τον νότο συναντώνται συγκινητικά. Η φυματίωση είχε πλέον εχθρό τη στρεπτομυκίνη. Ο Χαρισιάδης, ακάματος, περιοδεύει σε όλη την Ελλάδα, όπως συνήθιζε, και λίγο μετά φτάνει στην Κόρινθο για να φωτογραφίσει την εκεί αντιφυματική δράση του Ερυθρού Σταυρού της Δανίας, όπου ο ντόπιος πληθυσμός σε κάποιο χωριό της Κορινθίας έχει μαζευτεί σύσσωμος για τον εμβολιασμό παιδιών και ενηλίκων.
Οι συγκινητικές αυτές σκηνές από την πρόσφατη ιστορία, μέσα από τον φακό ενός ανθρωπιστή και ιδιαίτερα καλλιεργημένου φωτογράφου όπως ήταν ο Δημήτρης Χαρισιάδης, μας ανοίγουν ένα παράθυρο. Νιώθουμε την Ελλάδα όπως ήταν και όπως εξελίχθηκε και, το κυριότερο, μας οδηγεί σε έναν δρόμο ταπεινής αυτοσυγκράτησης και στοχασμού. Κρατάμε ως εικόνα την Ελλάδα του 1947 και του 1949 και την αντιπαραβάλλουμε με το σήμερα. ■