ΟΙ ΚΟΝΣΕΡΒΕΣ ΤΟΥ ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ
Στις 20 Ιανουαρίου, μπήκα στο internet διάβασα τις ειδήσεις και στη συνέχεια πήγα και αγόρασα κονσέρβες και φάρμακα για τρεις μήνες, πούλησα ό,τι μετοχές είχα, και αγόρασα ταξιδιωτική ασφάλεια για δύο ταξίδια που είχα κανονίσει για Παρίσι και ΗΠΑ το καλοκαίρι.
Ο λόγος ήταν ένας και απλός. Εμπιστεύομαι τους επιστήμονες και αυτοί είχαν μόλις βάλει σε καραντίνα 11 εκατ. ανθρώπους στη Wuhan. Δύο μέρες μετά είχαν επεκτείνει την καραντίνα σε 50 εκ. κόσμο. Μπορεί να ήταν και υπερβολικά τα μέτρα τους, αλλά όπως λένε και οι ιδιοφυείς Yaneer Bar-Yam και Nassim Taleb αυτό που κάνεις σε μια επιδημία είναι να «πανικοβληθείς» νωρίς και χωρίς να έχεις όλα τα στοιχεία. Αν ήσουν υπερβολικός, το κακό θα είναι μικρό, αν όχι και αδρανήσεις η ζημιά θα είναι τεράστια.
Θα ονομάσω την επιδημία C19, όπως την αναφέρουν τις τελευταίες μέρες στο Silicon Valley, γιατί ο χρόνος πιέζει και οι όροι SarsCov2, Covid 19 και κορωνοϊός (με διαλυτικά) μας στερούν κρίσιμα δευτερόλεπτα. Στη μάχη αυτή, που θα είναι η πρώτη του πολέμου, κάθε δευτερόλεπτο είναι σημαντικό.
Στόχος του (κάθε) κράτους, της κυβέρνησης και του κάθε πολίτη χωριστά πρέπει να είναι η αντιμετώπιση του πρώτου κύματος της επιδημίας, ώστε να κερδίσουμε χρόνο και να οργανώσουμε υποδομές νοσοκομείων, τεστ και να περιμένουμε καλύτερα νέα από την φαρμακευτική έρευνα. Αυτή δεν είναι δική μου εκτίμηση, αλλά η πιο πρόσφατη επίσημη ανακοίνωση και προτροπή του ΠΟΥ.
ΓΙΑΤΙ ΠΑΙΡΝΟΥΝ ΤΕΤΟΙΑ ΜΕΤΡΑ ΤΑ ΚΡΑΤΗ
Το πρώτο ερώτημα που πρέπει να απαντηθεί είναι γιατί παίρνουμε αυτά τα μέτρα, τι προσπαθούμε να αποφύγουμε και τι αποτελέσματα περιμένουμε να έχουμε. Έχουμε κάποια πρόβλεψη για το τι πρόκειται να γίνει τους επόμενους μήνες και τι θα συνέβαινε αν δεν κάναμε τίποτα; Αν κάποιος θέλει να κάνει προβλέψεις μόνος του μπορεί να ψάξει με τις κωδικές λέξεις: WHO, Mark Lipsitch Harvard, Thomas Pueyo Medium, Gabriel Leung HKU, Imperial Covid 19 Response Team. Δεν θα συνιστούσα βέβαια να κάνει δικές του προβλέψεις, αλλά να διαβάσει αυτές των ειδικών.
Ένα μαθηματικό μοντέλο που δημοσίευσε πρόσφατα το Imperial College of London κάνει μια πρόβλεψη για κάθε χώρα και την Ελλάδα με βάση διαφορετικά σενάρια αντιμετώπισης της C19. Ο χρονικός ορίζοντας αυτών των σεναρίων είναι οι επόμενοι 7–8 μήνες χωρίς να συνεπάγεται βέβαια ότι πρέπει τα μέτρα να κρατήσουν για τόσο καιρό.
ΠΡΟΒΛΕΨΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑ
Eν συντομία, το μοντέλο του Imperial College προβλέπει ότι θα είχαμε παραπάνω από 40 εκ. θύματα παγκοσμίως αν δεν κάναμε τίποτα, ενώ αν πάρουμε πολύ σκληρά μέτρα νωρίς, όταν τα θύματα δεν ξεπερνούν το 1 ανά 500.000 ανθρώπους (στην περίπτωση της Ελλάδας, 20 θάνατοι, όπως και έκανε η ελληνική κυβέρνηση) τα θύματα θα μπορούσαν να περιοριστούν σε λιγότερα από 2 εκ. παγκοσμίως και σε ελάχιστα στη χώρα μας. Αν πάρουμε τα ίδια αυστηρά μέτρα, αλλά λίγο (δύο βδομάδες) αργότερα θα έχουμε πενταπλάσια θύματα. Το κάθε δευτερόλεπτο σώζει ζωές στην επιδημία C19.
ΠΡΟΒΛΕΨΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ
Για την Ελλάδα το μοντέλο του Ιmperial College περιέχει 5 σενάρια που μπορεί να δει κανείς.
Θα μεταφράσω τα σενάρια για την Ελλάδα ως:
Α: KANENA METΡΟ ΚΡΟΥΣΜΑΤΑ: 8.587.116 ΘΥΜΑΤΑ: 97.231
(Unmitigated response)
Β: ΧΑΛΑΡΑ ΜΕΤΡΑ ΚΡΟΥΣΜΑΤΑ: 5.468.304 ΘΥΜΑΤΑ: 44.783
(Περίπου ότι είχαμε πριν το 13033) (Mitigation Social Distancing of Elderly)
Γ: ΑΥΣΤΗΡΑ ΜΕΤΡΑ > 70 ετών ΚΡΟΥΣΜΑΤΑ: 5.309.649 ΘΥΜΑΤΑ: 34.127
(ίδιο με το Β, αλλά μόνο για ηλικιωμένους > 70 ετών) (social distancing)
Δ: LOCKDOWN ΣΕ 2 ΒΔΟΜΑΔΕΣ ΚΡΟΥΣΜΑΤΑ: 1.842.494 ΘΥΜΑΤΑ: 10.957
(Απαγόρευση κυκλοφορίας όταν οι θάνατοι είναι 1.600 στην Ελλάδα) (Suppression two weeks later)
Ε: ΑΥΣΤΗΡΑ ΜΕΤΡΑ ΑΜΕΣΑ ΚΡΟΥΣΜΑΤΑ: 634.950 ΘΥΜΑΤΑ: 3.451
(Απαγόρευση κυκλοφορίας όταν οι θάνατοι είναι 20 στην Ελλάδα) (Suppression Immediately)
Τα αποτελέσματα είναι δραματικά διαφορετικά ακόμα και μεταξύ των σεναρίων Δ και Ε όπου η μόνη διαφορά είναι οι 2 εβδομάδες.
Κανένα μοντέλο δεν είναι δυνατόν να προβλέψει την πραγματικότητα μια τέτοιας πανδημίας με ακρίβεια, καθώς η εξέλιξή της και η αντιμετώπισή της είναι δυναμική και εξαρτάται από πολλούς παράγοντες. Ελπίζουμε ότι οι προβλέψεις αυτές είναι απαισιόδοξες και τα πράγματα θα εξελιχθούν ακόμα καλύτερα. Οι προβλέψεις δίνουν μια τάξη μεγέθους και είναι χρήσιμες για να καταλάβουμε τις δραματικές διαφορές ανάλογα με τις πράξεις μας και τα μέτρα και όχι για να βάζουμε στοιχήματα πόσα θύματα θα έχουμε.
Αν και τα τελικά νούμερα σε 7–8 μήνες μπορεί να είναι πολύ διαφορετικά, τα στοιχεία με τα οποία η (κάθε) κυβέρνηση έπρεπε να κρίνει και να δράσει τώρα είναι αυτά.
Και τα στοιχεία που έχουμε τώρα λένε:
1. Το lockdown που αποφασίστηκε την Κυριακή είναι ένα μέτρο που θα σώσει χιλιάδες ζωές. Πόσες ακριβώς; Πολλές.
2. Το κάθε δευτερόλεπτο μετράει και το γεγονός ότι πήραμε μέτρα δύο εβδομάδες πριν από την Ιταλία και την Ισπανία θα σώσει χιλιάδες ζωές. Πόσες ακριβώς; Πολλές.
3. Οι πράξεις του καθενός από μας μετρούν. Ο ιός δεν θα κάνει μόνος του ό,τι θέλει, θα κάνει ότι του επιτρέψουμε. Οι πράξεις μας (μένω σπίτι, πηγαίνω ελάχιστα στο super market και όχι κάθε μέρα, ενημερώνω τους ηλικιωμένους, δεν τους αφήνω να βγουν, πλένω τα χέρια μου, μπαίνω μόνος μου σε καραντίνα αν έχω πυρετό) μετρούν. Ο καθένας μας θα σώσει ζωές. Πόσες; Έστω και μια είναι αρκετή.
Στην παραπάνω ανάλυση δεν έχω κάνει καμία αυθαίρετη υπόθεση. Απλά αντιγράφω ό,τι προβλέψεις δίνει το μοντέλο του Imperial College (R0=3).
* O Xρήστος Κασκαβέλης είναι Chief Marketing Officer της Αdvent Technologies, ιδρυτής και διευθυντής εταιριών νέας τεχνολογίας, συγγραφέας, και έχει PhD. στο Manufacturing Engineering (Boston U.), και BSc. Εlectrical Engineering & Business Economics (Brown).