«Το “13033” χτίστηκε μέσα σε 15 ώρες», λέει στην «Κ» ο Κυριάκος Πιερρακάκης. Αναφέρεται στο «κατοστάρι» που έτρεξαν το περασμένο Σαββατοκύριακο ο ίδιος, μαζί με στελέχη και επιστήμονες του υπουργείου Ψηφιακής Διακυβέρνησης για να ολοκληρώσουν το σύστημα παροχής αδειών για να βγαίνουμε από τα σπίτια μας. Πρόκειται για τον αριθμό στον οποίο αποστέλλουμε ένα sms με έναν από τους έξι λόγους εξόδου (φαρμακείο, σούπερ μάρκετ, τράπεζα, βοήθεια σε άλλους, τελετή ή άσκηση). Το κράτος, ανεκτικό προς το παρόν σαν ένας πράος κηδεμόνας, στέλνει αμέσως στο κινητό μας το πάσο, χωρίς αδιάκριτους ελέγχους. «Δεν παρακολουθούμε τους πολίτες, δεν κρατάμε δεδομένα, δεν χτίζουμε αρχεία», λέει ο υπουργός κατηγορηματικά. «Πολλά άλλα κράτη επικεντρώνουν στο surveillance, δηλαδή στην παρακολούθηση της συμπεριφοράς, ενώ εμείς στοχεύουμε μόνο στα services, δηλαδή στην προσφορά υπηρεσιών». Με διαβεβαιώνει ότι αυτή ήταν η εντολή του Κυριάκου Μητσοτάκη.
Ο πρωθυπουργός χαρακτηρίζεται από απροσδόκητη άνεση στη λήψη δρακόντειων περιοριστικών μέτρων, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι έχει εθιστεί στην απόκτηση έκτακτων εξουσιών. Αντίθετα, όπως διαβεβαιώνει ο κ. Πιερρακάκης, έχει αποφασίσει ότι η Ελλάδα δεν παρακολουθεί και δεν χειραγωγεί τους πολίτες. Καθίσταται σαφές ότι τα μέτρα περιορισμού των ελευθεριών θα διαρκέσουν όσο και η απειλή του κορωνοϊού. Βεβαίως, αν εντοπιστεί κατάχρηση του «13033», ίσως η παροχή επιβεβαίωσης δυσκολέψει, (αυτό θα το κρίνει ο κ. Χαρδαλιάς και θα εισηγηθεί αναλόγως) αλλά προς το παρόν δεν εξετάζεται μια τέτοια επιλογή, αφού όλοι έχουμε αποδεχθεί την αναγκαιότητα των περιορισμών. «Θέλαμε να υπάρχει η άδεια εξόδου από το σπίτι σε ψηφιακή μορφή και όχι μόνο σε έγγραφη υλική μορφή», εξηγεί ο υπουργός. Επισημαίνω ότι η εύρυθμη λειτουργία του «13033» απάλυνε την αίσθηση εγκλεισμού που αμέσως απλώθηκε σε όλη την Ελλάδα όταν ανακοινώθηκε η απαγόρευση κυκλοφορίας.
«Το gov.gr είναι το κράτος»
Το αμερικανικό περιοδικό New Yorker έγραψε ότι η Εσθονία, το πιο προηγμένο ψηφιακά κράτος στην Ευρώπη, διακρίνεται από τη μεγαλύτερη ετοιμότητα για να λειτουργεί υπό συνθήκες lockdown που επιβάλλει η πανδημία. Η Ελλάδα τρέχει σήμερα με τη μεγαλύτερη ταχύτητα στην Ευρώπη για να εξασφαλίσει ανάλογη ετοιμότητα. Ο αρχιτέκτονας της ψηφιακής Εσθονίας και πρώην πρόεδρος της χώρας, Τόμας Χέντρικ Ιλβες, είναι φίλος και σύμβουλος του υπουργού. Oμως, η επιτάχυνση ολοκλήρωσης έργων οφείλεται στην πιστή εκτέλεση του χρονοδιαγράμματος που είχε τεθεί ήδη από το καλοκαίρι του 2019. «Ο αρχικός στόχος μας ήταν πολλά έργα να είχαν υλοποιηθεί ώς το Πάσχα, αλλά οι συνθήκες μας επέβαλλαν να επιταχύνουμε. Ο πρωθυπουργός έχει ζητήσει να πραγματοποιήσουμε όσο γίνεται ταχύτερα ολόκληρο το έργο της επόμενης τριετίας». Είναι προφανές ότι ο πρωθυπουργός, ο κ. Πιερρακάκης και οι συνεργάτες τους δεν ήθελαν να αφήσουν την κρίση να πάει χαμένη χωρίς να την αξιοποιήσουν για να επιταχύνουν το σχέδιο του ψηφιακού κράτους, ιδίως όταν το ψηφιακό κράτος είναι η καλύτερη απάντηση στην κρίση. Ο υπουργός είναι φειδωλός στις ανακοινώσεις, αλλά δεν είναι απίθανο να δούμε την ψηφιακή μορφή των νέων ταυτοτήτων να υλοποιείται μέσα στους επόμενους μήνες (η ταυτότητα ως εφαρμογή στο κινητό).
Πέρα από τη λειτουργία του αριθμού «112», που έχει αξιοποιηθεί ακόμα και στην πρόσφατη προσφυγική κρίση, ο κ. Πιερρακάκης έφερε δύο μήνες μπροστά τη λειτουργία της διαδικτυακής πύλης gov.gr. «Το gov.gr είναι το κράτος», λέει. Κράτος σημαίνει υπηρεσίες και υπηρεσίες –507 μέχρι αυτή τη στιγμή– εκτελούνται ψηφιακά, μέσα από την ιστοσελίδα gov.gr. Αυτό κατέστη εφικτό γιατί ο πρωθυπουργός έδωσε στον υπουργό το δικαίωμα να συνενώνει διαφορετικά μητρώα του Δημοσίου. Ετσι ενοποιήθηκαν σε ένα ενιαίο σύστημα οι πολλές αυτόνομες νησίδες του κράτους. «Εντοπίσαμε κι εδώ τον κανόνα 80:20 του Παρέτο», εξηγεί. «Το 20% των υπηρεσιών συγκεντρώνει το 80% της ζήτησης». Οι πρώτες διαδικασίες που ολοκληρώθηκαν ήταν η εξουσιοδότηση και η υπεύθυνη δήλωση με το γνήσιο της υπογραφής. Η Ελλάδα εξέδωσε πρώτη στην Ευρώπη οδηγό για την αποφυγή των ψευδών ειδήσεων στο Διαδίκτυο, προτού η πρόεδρος της Κομισιόν Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν μιλήσει γι’ αυτό, ενώ εγκαθιδρύθηκε το Digital Solidarity (Ψηφιακή Αλληλεγγύη). Ιδιωτικές εταιρείες που δραστηριοποιούνται στο ψηφιακό πεδίο κλήθηκαν να προσφέρουν υπηρεσίες δωρεάν στο κράτος – και ήδη έχουν ανταποκριθεί πάνω από 50.
Τηλεϊατρική
Τα μεγάλα πεδία στα οποία έχει γίνει ουσιαστική δουλειά είναι η υγεία, η διακυβέρνηση και τα γεγονότα ζωής. Η άυλη συνταγογράφηση είναι η αλλαγή των ημερών, αφού ο γιατρός θα αρχίσει να αποστέλλει τη συνταγή με sms στο κινητό και ο φαρμακοποιός θα την εκτελεί. Θα εξυπηρετούνται και οι ασθενείς που δεν διαθέτουν έξυπνα κινητά. Παράλληλα, αναμένεται πολύ σύντομα η έναρξη της τηλεϊατρικής. Στόχος είναι να μπορεί ένας ασθενής, αν διαγνωστεί θετικός στον κορωνοϊό χωρίς να έχει συμπτώματα που να επιβάλουν εισαγωγή στο νοσοκομείο, να εφοδιάζεται με username και password και επιστρέφοντας στο σπίτι του να έχει μία φορά την ημέρα ραντεβού με κάμερα με έναν γιατρό. Κι όλα αυτά ενώ στις πρώτες ημέρες της πλατφόρμας ethelontes.gov.gr πάνω από 5.000 λειτουργοί υγείας έσπευσαν να τεθούν στη διάθεση των νοσοκομείων και του ΕΣΥ.
Τηλεδιασκέψεις
Στο πεδίο της διακυβέρνησης εγκαθιδρύθηκε η δυνατότητα τηλεδιασκέψεων στο Δημόσιο και στην Τοπική Αυτοδιοίκηση μέσα από την κρατική πλατφόρμα – epresence.gov.gr. Η πλατφόρμα υποστηρίζει την ταυτόχρονη διενέργεια 1.000 τηλεδιασκέψεων (ελπίζεται βέβαια η πλήξη του «μένουμε σπίτι» να μην οδηγήσει σε κατάχρηση της συγκεκριμένης υπηρεσίας).
Επιπλέον, μια χαρακτηριστική γραφικότητα του ελληνικού συστήματος διακυβέρνησης έφτασε στο τέλος της χάρη στον κορωνοϊό. Μέχρι πρόσφατα κάθε νόμος επέβαλλε την υπογραφή του από τους συναρμόδιους υπουργούς με φυσική παρουσία. Λιμουζίνες με κλητήρες έσπευδαν σε υπουργεία, αλλά και σε όλη την Ελλάδα με τον νόμο σαν ιερό έγγραφο για να υπογραφεί από τους υπουργούς. Πλέον, κάθε υπουργός υπογράφει τους νόμους στο κινητό του εφαρμόζοντας το απλό σύστημα διπλής ταυτοποίησης. Ετσι υπογράφηκαν οι πρόσφατες Πράξεις Νομοθετικού Περιεχομένου, ενώ εφαρμογή εγκαταστάθηκε και στο κινητό της Προέδρου της Δημοκρατίας Κατερίνας Σακελλαροπούλου για να μπορεί να υπογράφει ψηφιακά τα Προεδρικά Διατάγματα.
Λιγότερα εμπόδια
Τέλος, εκτός από την απλοποίηση της γέννησης, όπου το νεογνό λαμβάνει αμέσως ΑΜΚΑ στο μαιευτήριο, περιορίζοντας δραστικά την ταλαιπωρία των γονέων, προωθείται ταχύτατα η ψηφιακή διεκπεραίωση άλλων οικογενειακών γεγονότων, λιγότερο ή περισσότερο χαρμόσυνων, που δεν θα απαιτούν πλέον την επίσκεψη συγγενούς σε διαδοχικές υπηρεσίες. Πώς έγιναν όλα αυτά; Πιθανολογώ ότι η ταχύτητα των μεταβολών δεν αντανακλά μόνο το πολιτικό ένστικτο του πρωθυπουργού και του υπουργού Ψηφιακής Διακυβέρνησης, αλλά ίσως η κρίση να αφαίρεσε κάποια εμπόδια, αφού ορισμένοι κατανόησαν ότι δεν είναι τώρα η ώρα για προσχήματα και κωλυσιεργία.