Τη δυσκολότερη, ίσως, στην ιστορία τους άσκηση καλούνται, αυτές τις ημέρες, να λύσουν οι εταιρείες διαχείρισης αεροδρομίων, όπως και οι επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στον κλάδο της επίγειας εξυπηρέτησης (handling) αεροσκαφών. Πώς δηλαδή θα καταφέρουν να παραμείνουν βιώσιμες, όταν οι αφίξεις και οι αναχωρήσεις έχουν μειωθεί σε ποσοστό που αγγίζει το 97% λόγω της πανδημίας, χωρίς να χρειαστεί να απολύσουν εργαζομένους. Πρόκειται για δυσεπίλυτη εξίσωση, όπως εξηγεί στην «Κ» έμπειρο στέλεχος του κλάδου, εάν ληφθεί υπόψη ότι στις εταιρείες handling το μισθολογικό κόστος υπερβαίνει το 70%, την ίδια στιγμή που δεν χρειάζονται παρά μερικές δεκάδες εργαζόμενοι για την παροχή υπηρεσιών επιβατών, αεροσκαφών και εμπορευμάτων στο σύνολο των ελληνικών αεροδρομίων.
Αντίστοιχα, οι εταιρείες διαχείρισης αεροδρομίων, η «Διεθνής Αερολιμένας Αθηνών» και η Fraport Greece που διαχειρίζεται τους 14 μεγαλύτερους περιφερειακούς αερολιμένες, καλούνται να επιλύσουν τον δικό τους, εξίσου δύσκολο, γρίφο. Mε τη χαμηλότερη από ποτέ επιβατική κίνηση –την Τρίτη 24 Μαρτίου διαμορφώθηκε στο «Ελ. Βενιζέλος» σε μόλις 1.728 άτομα– θα πρέπει να διατηρούν τα αεροδρόμια σε λειτουργία με αποτέλεσμα το κόστος να καθίσταται ανελαστικό. Υπολογίζεται ότι σε έναν αερολιμένα το 80% των λειτουργικών δαπανών αντιστοιχεί αποκλειστικά στην υποδομή, τη συντήρηση, τη διαχείριση και την εύρυθμη λειτουργία τους. Οπως δηλώνει στην «Κ» ο διευθύνων σύμβουλος της Fraport Greece Αλεξάντερ Τσινέλ (Alexander Zinell), εάν η κρίση, που έχει ήδη οδηγήσει σε κατάρρευση εσόδων, συνεχιστεί επί μακρόν, θα εκδηλωθεί πρόβλημα βιωσιμότητας. Υπολογίζεται ότι ακόμη και σε περίπτωση που υλοποιούνταν το καλό σενάριο, δηλαδή η απαγόρευση πτήσεων να αρθεί τέλος Απριλίου και να ακολουθήσει η σταδιακή ανάκαμψη της ζήτησης, οι ευρωπαϊκοί αερολιμένες θα έχουν χάσει περισσότερους από 700 εκατ. επιβάτες το 2020, μέγεθος που αντιστοιχεί σε πτώση επιβατικής κίνησης 28% και σε απώλεια εσόδων της τάξης των 14 δισ. ευρώ.
Με όλα αυτά τα δεδομένα, το πλάνο διαχείρισης κρίσης των εταιρειών διαχείρισης αεροδρομίων και επίγειας εξυπηρέτησης αποτελεί συνδυασμό της αξιοποίησης υφιστάμενης και νέας ρευστότητας, της υιοθέτησης μοντέλου εκ περιτροπής απασχόλησης και της υπαγωγής στα κυβερνητικά μέτρα στήριξης.
Οπως σημειώνει ο Καλλίνικος Καλλίνικος, εκτελεστικός αντιπρόεδρος του ομίλου Goldair, που παρέχει υπηρεσίες σε 26 αεροδρόμια σε όλη την Ελλάδα και διαθέτει προσωπικό 2.200 ατόμων, η διαχείριση της κρίσης είναι εξαιρετικά δύσκολη για τις εταιρείες επίγειας εξυπηρέτησης, όπου η μισθολογική δαπάνη αντιπροσωπεύει το μεγαλύτερο τμήμα του λειτουργικού κόστους. Για την Goldair κυμαίνεται από 68% έως 72%.
«Για το προσωπικό μας αξιοποιούμε τα εργαλεία που προβλέπει ο νόμος. Ως εκ τούτου, καταλήξαμε, ύστερα από διαβούλευση με το σωματείο της εταιρείας μας, στην υιοθέτηση, κατ’ αρχάς, του μοντέλου της εκ περιτροπής εργασίας με στόχο κανένας από τους εργαζομένους μας να μη μείνει χωρίς εργασία. Σε δεύτερη φάση, για τον Απρίλιο θα κάνουμε χρήση της ρύθμισης για την αναστολή των συμβάσεων εργασίας, διατηρώντας προσωπικό ασφαλείας. Οσον αφορά τους εργαζομένους με συμβάσεις ορισμένου χρόνου, αποφασίσαμε τη διατήρησή τους στην εταιρεία, ώστε να είναι δυνατόν να λάβουν την αποζημίωση των 800 ευρώ. Η Goldair διαθέτει την απαιτούμενη ρευστότητα για να διαχειριστεί την κρίση μέχρι το τέλος της χρονιάς», σημειώνει.
Σε ορισμένες –μεμονωμένες για την ώρα– περιπτώσεις, για τις εταιρείες οι απολύσεις αποτελούν αναγκαίο μέτρο περικοπής κόστους, όπως συνέβη με τις Skyserv και Swissport, όπου 300 συμβάσεις ορισμένου χρόνου δεν ανανεώθηκαν. «Δίνουμε έναν τεράστιο αγώνα για να διαχειριστούμε την κρίση με τον λιγότερο επώδυνο τρόπο, ώστε να μπορέσουμε να διασφαλίσουμε τη λειτουργικότητα της εταιρείας καλύπτοντας όσες ανάγκες υπάρχουν και κυρίως προστατεύοντας σε βάθος χρόνου τις θέσεις εργασίας», σημειώνει ο Γιάννης Ζέρμας, γενικός διευθυντής της Swissport.
Ο διευθύνων σύμβουλος της Skyserv, Γιώργος Βαρσάμης, αναφέρει ότι προτεραιότητα της εταιρείας είναι «να διασφαλιστεί η ομαλή λειτουργία της –ιδίως σε τομείς όπως η εφοδιαστική αλυσίδα και η εξυπηρέτηση των άγονων γραμμών– και φυσικά να διασωθούν οι θέσεις εργασίας με επιμέρους ρυθμίσεις για όσο διαρκεί η κρίση».
Τα ΚΑΕ
Από την πλευρά τους τα «Καταστήματα Φορολογικών Ειδών» (ΚΑΕ), που διαθέτουν ισχυρή παρουσία στα ελληνικά αεροδρόμια, αναφέρουν στην «Κ» ότι θα προχωρήσει στην πλήρη αξιοποίηση των δυνατοτήτων που παρέχουν τα μέτρα στήριξης των επιχειρήσεων, χωρίς να προβούν σε μείωση του μόνιμου προσωπικού. Οπως αναφέρουν πηγές προσκείμενες στη διοίκηση της εταιρείας, το πιθανότερο σενάριο είναι η υιοθέτηση της εκ περιτροπής εργασίας, με μέλημα της ΚΑΕ να είναι η στήριξη των 1.500 εργαζομένων της. Σύμφωνα με πληροφορίες της «Κ», η εταιρεία το 2019 σημείωσε διψήφιο ποσοστό αύξησης του κύκλου εργασιών από τη δραστηριότητα σε αεροδρόμια και λιμάνια, ενώ ο τζίρος το πρώτο δίμηνο της χρονιάς αυξήθηκε κατά 20%, σε σχέση με το αντίστοιχο διάστημα. Τα ΚΑΕ έχουν μηδενικό δανεισμό και υψηλά ταμειακά διαθέσιμα και ευελπιστούν ότι εφόσον η κρίση ολοκληρωθεί το πρώτο εξάμηνο θα μπορέσουν να ανακάμψουν κατά το β΄ εξάμηνο, αναπληρώνοντας μεγάλο μέρος των απωλειών.
Δυσοίωνες οι προβλέψεις
Μιλώντας αποκλειστικά στην «Κ», ο διευθύνων σύμβουλος της Fraport Greece Αλεξάντερ Τσινέλ, που διαχειρίζεται τα 14 μεγαλύτερα περιφερειακά αεροδρόμια της χώρας, δεν αφήνει καμία αμφιβολία ότι η διαχείριση της κρίσης αποτελεί ηράκλειο άθλο όσο κι αν μια εταιρεία έχει επεξεργαστεί τα πλέον δυσμενή σενάρια. Και για πρώτη φορά κρούει, δημόσια, τον κώδωνα του κινδύνου: εάν η κατάσταση παραμείνει εκτός ελέγχου για μακρύ χρονικό διάστημα, οι εταιρείες θα είναι αδύνατον να υπηρετούν τον σκοπό τους και να κρατηθούν όρθιες.
Ο Αλεξάντερ Τσινέλ, διευθύνων σύμβουλος της Fraport Greece.
«Βρισκόμαστε μπροστά σε μια ανείπωτη και ανυπολόγιστη τραγωδία για την ανθρωπότητα, κατά τη διάρκεια της οποίας προτεραιότητα έχει η προστασία της ανθρώπινης ζωής. Η πανδημία επίσης αποτελεί για όλους τους επιχειρηματικούς κλάδους μια τεράστια απειλή, πόσο δε μάλλον για εμάς που στον τομέα των αερομεταφορών είμαστε συγκοινωνούντα δοχεία με τον τουρισμό σε παγκόσμιο επίπεδο. Οσο καλά θωρακισμένη και αν είναι μια εταιρεία, όσο σκληρά και αν έχει δουλέψει πάνω στα χειρότερα σενάρια, οι εξελίξεις δεν μας επιτρέπουν παρά να δούμε τις δυσοίωνες για την οικονομία, τον τουρισμό και την ταξιδιωτική κίνηση προβλέψεις.
Σήμερα, τα αεροδρόμιά μας δοκιμάζονται, καταγράφοντας -95% στην επιβατική κίνηση σε σχέση με την ίδια περίοδο πέρυσι. Η λειτουργία των αεροδρομίων χαρακτηρίζεται κυρίως από ανελαστικά κόστη και αυτό γιατί, καθώς αποτελούν κρίσιμες υποδομές για τη χώρα, πρέπει να λειτουργούν αδιάλειπτα 365 ημέρες τον χρόνο ανεξαρτήτως της επιβατικής κίνησης. Εύκολα μπορεί κάποιος να διαπιστώσει ότι η συνέχιση της κατάστασης που σήμερα έχει διαμορφωθεί, και που έχει ήδη ως αποτέλεσμα την απόλυτη κατάρρευση των εσόδων, θα καταστήσει την προσπάθεια αυτή επιχειρησιακά αδύνατη», σημειώνει.