Το «Κ» συνάντησε επτά επαγγελματίες που έρχονται ακόμα σε επαφή με το κοινό και συζήτησε μαζί τους για όσα βλέπουν καθημερινά, για τις αγωνίες και τους φόβους τους, τον προβληματισμό τους για τη ζωή σε αυτή τη νέα πραγματικότητα.
Ελευθερία Μαυρομάτη, ταμίας σούπερ μάρκετ
«Νόμιζαν ότι κρύβουμε τα αντισηπτικά»
Η ώρα είναι επτά το πρωί και οι πρώτοι πελάτες περιμένουν ήδη έξω από την πόρτα του σούπερ μάρκετ για τα καθημερινά τους ψώνια. Η Ελευθερία απολυμαίνει τα χέρια της, φοράει γάντια και… το πιο ενθαρρυντικό της χαμόγελο και κάθεται στο ταμείο. Είκοσι χρόνια κάνει αυτή τη δουλειά, γνωρίζει εκατοντάδες πελάτες με το μικρό τους όνομα, και τη γνωρίζουν κι αυτοί. Και τους περιμένει και σήμερα, εν μέσω πανδημίας, γιατί η Ελευθερία δεν μένει σπίτι. «Η δουλειά μου δεν μπορεί να κλείσει, γιατί προμηθεύουμε τρόφιμα. Όσο είναι ανοιχτή η επιχείρηση, θα είμαι εδώ και δεν θα τα παρατήσω γιατί φοβάμαι, δεν το έκανα ποτέ, ούτε σε άλλες περιόδους κρίσης. Φροντίζουμε να φοράμε γάντια, απολυμαίνουμε το κατάστημα συνεχώς, το ταμείο και το μηχάνημα POS έπειτα από κάθε συναλλαγή, αλλάζουμε γάντια. Οι περισσότεροι δεν φοράμε μάσκα, γιατί δεν θέλουμε να μας βλέπουν οι πελάτες και να φοβούνται ότι ίσως είμαστε άρρωστοι. Αισθάνομαι όμως λίγο αδικημένη. Η πολιτεία, αντί να μας προστατεύσει, επεξέτεινε το ωράριό μας, και πολλοί πελάτες μάς αντιμετωπίζουν σαν την τελευταία τρύπα της φλογέρας, χωρίς κανέναν σεβασμό», λέει με παράπονο. «Έχουν υπάρξει περιπτώσεις που πελάτες νόμιζαν ότι κρύβουμε τα αντισηπτικά, για να τα πάρουμε εμείς και οι φίλοι μας. Δουλεύω σε σούπερ μάρκετ και στο σπίτι μου έχω μόνο τέσσερα πακέτα μαντιλάκια. Δεν έχω κι εγώ δικαίωμα να πάρω ένα αντισηπτικό ή απολυμαντικό; Έρχομαι σε επαφή με 3.000 ανθρώπους την ημέρα, ρισκάρω κι εγώ. Έχω δύο μικρά παιδιά, οι γονείς μου είναι άνω των 60 ετών».
Μαίρη Λιάπη, φαρμακοποιός
«Αισθάνομαι ότι ζω σε άλλη χώρα»
Η εικόνα της πίσω από το πλέξιγκλας που έχει τοποθετήσει στον πάγκο του φαρμακείου είναι ασυνήθιστη. Με γαντοφορεμένα χέρια τοποθετεί κουτιά με φάρμακα στη σακούλα. Έξω από το φαρμακείο περιμένει μια ηλικιωμένη κυρία που της ζήτησε ευγενικά να μην μπει στο εσωτερικό, γιατί η υγεία της είναι εύθραυστη. Εγκαταλείπει τον πάγκο και της πηγαίνει την τσάντα με τα φάρμακα. «Αυτό που με αγχώνει περισσότερο», λέει η Μαίρη Λιάπη, «είναι μήπως μεταφέρω εγώ τον ιό σε κάποιον, γιατί πολλοί πελάτες του φαρμακείου ανήκουν στις ομάδες υψηλού κινδύνου, είναι ηλικιωμένοι, άνθρωποι με χρόνια νοσήματα. Προσπαθώ να μην ανησυχώ για τον εαυτό μου, γιατί ο φόβος δεν θα με άφηνε να δουλέψω σωστά. Φροντίζω να απολυμαίνω συχνά τον χώρο με χλωρίνη και κάθε δύο ώρες τον πάγκο, χρησιμοποιώ και εγώ και η πολύτιμη βοηθός μου, Κυριακή, συχνά αντισηπτικό και φοράμε συνεχώς γάντια». Τις πρώτες ημέρες της πανδημίας η πίεση ήταν αφόρητη, οι πελάτες έμπαιναν σε λίστα αναμονής για μάσκες και αντισηπτικά, της επετίθεντο λεκτικά όταν προσπαθούσε να τους εξηγήσει ότι είχαν τελειώσει και απειλούσαν να την καταγγείλουν. «Τώρα αισθάνομαι ότι ζω σε μια άλλη χώρα», λέει με ικανοποίηση. «Οι πελάτες είναι ευγενικοί, σέβονται τα μέτρα προφύλαξης, τηρούν απόσταση ασφαλείας, δεν μπαίνουν όταν είναι ήδη δύο άτομα μέσα, ούτε διαπληκτίζονται για τη σειρά». Σε πολλές περιπτώσεις δίνουν τηλεφωνικά την παραγγελία, ώστε να μη μένουν για ώρα στον χώρο του φαρμακείου, και έρχονται αργότερα μόνο για να την παραλάβουν. Εδώ και τρεις εβδομάδες εργάζεται περισσότερο από 12 ώρες την ημέρα, αλλά την αποζημιώνει η συμπεριφορά των πελατών της: «Μας κοιτούν στα μάτια και μας λένε: “Ευχαριστώ που είστε εδώ για μας, γιατί αλλιώς τι θα γινόμασταν’’. Εισπράττω πολλή ευγνωμοσύνη».
Δημήτρης Λογοθετίδης, ιδιοκτήτης αρτοζαχαροπλαστείου
«Η καραντίνα θέλει καλοπέραση»
Οι παραγγελίες πάνω στον πάγκο σχηματίζουν έναν γευστικό σωρό από ψωμί, κουλουράκια, κριτσίνια, γλυκίσματα, τακτικά βαλμένα σε σακούλες. Η παράδοση κατ’ οίκον έχει προστεθεί ως βασική υπηρεσία στην καθημερινότητα του αρτοζαχαροπλαστείου που διατηρούν ο Δημήτρης Λογοθετίδης και η οικογένειά του. Ο ίδιος έχει κάνει σήμερα δεκάδες παραδόσεις, όχι μόνο με προϊόντα από το κατάστημά του, αλλά και από το γειτονικό ψαράδικο, μανάβικο και κρεοπωλείο. Αυτό, βέβαια, δεν σημαίνει ότι έχουν μειωθεί οι πελάτες που ψωνίζουν αυτοπροσώπως. «Η κίνηση είναι αυξημένη, ενώ οι πελάτες προμηθεύονται μεγαλύτερες ποσότητες, παρότι τους καθησυχάζουμε ότι έχουμε πρώτες ύλες και οι προμηθευτές μας λειτουργούν κανονικά. Έχουν όμως τρομοκρατηθεί και στοκάρουν είδη που έχουν μακρά ημερομηνία λήξης ή μπορούν να διατηρηθούν στο ψυγείο, όπως ψωμί, ψωμί του τοστ, βουτήματα κ.λπ. Βέβαια συνεχίζουν να αγοράζουν και γλυκά τώρα που μένουν σπίτι. Εκτός από τη φτώχεια, λοιπόν, και η καραντίνα θέλει καλοπέραση», λέει ο κ. Λογοθετίδης. Για την προστασία όλων έχει τοποθετηθεί αντισηπτικό στην είσοδο, δίνονται γάντια στους πελάτες, αν δεν έχουν, οι εργαζόμενοι φροντίζουν να τηρούνται οι αποστάσεις ασφαλείας. Το ταμείο χειρίζεται μόνο ένας άνθρωπος που δεν πλησιάζει τα προϊόντα και φυσικά όλο το προσωπικό φοράει γάντια. Η ανησυχία όμως υπάρχει. «Στο κατάστημα μπαίνουν καθημερινά περίπου 1.000 άνθρωποι, οπότε συχνά μας περνάει από το μυαλό ότι ίσως κάποιος είναι άρρωστος ή φέρει τον ιό, ακόμα και αν δεν έχει συμπτώματα. Γι’ αυτό τηρούμε ευλαβικά τα μέτρα πρόληψης. Είναι σοβαρά τα πράγματα και πρέπει να τα αντιμετωπίζουμε με υπευθυνότητα».
Δημήτρης Πάκος, οδηγός λεωφορείου
«Υπάρχουν πάντα κάποιοι που πιάνουν την κουβέντα»
Προχθές το βράδυ ήταν νυχτερινή βάρδια. Κάθισε στη θέση του οδηγού σε δεκαπέντε διαφορετικά λεωφορεία που είχε αναλάβει να τα πάει για ανεφοδιασμό σε καύσιμα, για πλύσιμο, για επιθεώρηση. Δεν θυμάται πόσα αντισηπτικά μαντιλάκια χρησιμοποίησε για να καθαρίσει τιμόνι, λεβιέ, χερούλια. Όταν γύρισε σπίτι του, έβγαλε μπουφάν, παπούτσια, ρούχα στην είσοδο και μπήκε στο μπάνιο χωρίς να έρθει σε επαφή με την οικογένειά του. Σήμερα ο Δημήτρης Πάκος θα είναι στο τιμόνι ενός λεωφορείου που κάνει δρομολόγιο στην περιοχή του Χολαργού, μεταφέροντας δεκάδες άτομα. «Ευτυχώς οι περισσότεροι σέβονται τη διαχωριστική αλυσίδα με την προειδοποίηση να μην πλησιάζουν κοντά στον οδηγό», λέει. «Φυσικά υπάρχουν πάντα και αυτοί που συνηθίζουν να πιάνουν την κουβέντα και να λένε τα εσώψυχά τους, ενώ δεν λείπουν και όσοι –κυρίως άνθρωποι μεγάλης ηλικίας– κάνουν καθημερινά βόλτα με το λεωφορείο, παίρνοντας και περισσότερα από ένα δρομολόγια. Μαθαίνω από συναδέλφους ότι τις πρωινές ώρες, σε μεγάλες γραμμές, έχει ακόμα πολύ κόσμο που αναγκαστικά πηγαίνει στη δουλειά του. Τις υπόλοιπες ώρες οι επιβάτες είναι μειωμένοι». Πολλοί επιβάτες χρησιμοποιούν γάντια και μάσκες, φυσικά, ενώ οι συζητήσεις όλων, αναπόφευκτα, αφορούν την πανδημία, τα μέτρα, τους φόβους τους. «Εγώ δεν φοβάμαι τόσο για μένα», λέει ο κ. Πάκος, «έχω όμως συναδέλφους οδηγούς που έχουν προβλήματα υγείας, καρδιολογικά, διαβήτη, πνευμονολογικά, τους οποίους δεν σκέφτεται κανείς και οι οποίοι δεν μπορούν να προφυλαχθούν σε δουλειά γραφείου, γιατί η ειδικότητά τους είναι οδηγοί. Όλοι εμείς θα ήμαστε πολύ πιο προφυλαγμένοι αν στα οχήματα υπήρχε κλειστή καμπίνα για τον οδηγό, όπως ζητάμε εδώ και χρόνια».
Περικλής Πνευματικός, οδηγός ταξί
«Παίρνω μόνο τρεις τέσσερις κούρσες την ημέρα»
Στην πιάτσα όπου περιμένει, καθαρίζει με επιμέλεια τις χειρολαβές στις πόρτες, το ταμπλό, τα καθίσματα, το τιμόνι. Βάζει αντισηπτικό στα χέρια του και συνεχίζει τη συζήτηση με τους συναδέλφους. Οι πελάτες έχουν μειωθεί πολύ. «Έκανα δεκαέξι έως δεκαεπτά διαδρομές το δωδεκάωρο και τώρα παίρνω τρεις τέσσερις κούρσες την ημέρα», λέει ο Περικλής Πνευματικός. Κυρίως εξυπηρετεί σταθερούς πελάτες μέσω της υπηρεσίας ραδιοταξί, ανθρώπους που δεν διαθέτουν μεταφορικό μέσο, αλλά πρέπει να είναι συνεπείς στις καθημερινές τους υποχρεώσεις. Αναλαμβάνει βέβαια και μικρά τοπικά δρομολόγια, μεταφέροντας ανθρώπους που έχουν βγει για να προμηθευτούν είδη πρώτης ανάγκης από σούπερ μάρκετ, καταστήματα της γειτονιάς, φαρμακεία. «Είναι πολλοί οι πελάτες που φορούν μάσκες και γάντια, υπάρχουν όμως και αρκετοί που δεν χρησιμοποιούν κάποιο μέσο προστασίας. Αυτοί είναι απλώς προσεκτικοί να μην αγγίξουν κάτι. Μόλις αφήνω τον πελάτη, καθαρίζω με αντισηπτικό το εσωτερικό του οχήματος. Φοράω φυσικά γάντια, κυρίως επειδή κάποιοι πληρώνουν με μετρητά. Δυστυχώς, μάσκες δεν υπάρχουν». Όλες οι συζητήσεις στη διάρκεια της διαδρομής περιστρέφονται γύρω από το θέμα του κορονοϊού, όλοι ανησυχούν, πιθανολογούν για το τι θα συμβεί. Παρότι ανησυχεί για την υγεία του, δεν έχει τη δυνατότητα να αποσυρθεί γι’ αυτό το διάστημα, λόγω των οικονομικών του υποχρεώσεων. Τουλάχιστον δεν έχει πια το άγχος της κίνησης, λέει. «Οι δρόμοι είναι άδειοι, η χαρά του ταξιτζή».
Χρήστος Στούμπος, ιδιοκτήτης εστιατορίου, διανομέας
«Λιγότερες παραγγελίες, μεγαλύτερες ποσότητες»
«Παρακαλώ αφήστε το πακέτο στην είσοδο», «Θα ήθελα ο διανομέας να φοράει γάντια», «Θα πληρώσω με κάρτα». Είναι μόνο μερικά αλλά ενδεικτικά σχόλια από τις παραγγελίες που λαμβάνει εδώ και μέρες ο Χρήστος Στούμπος, ιδιοκτήτης εστιατορίου και διανομέας ο ίδιος, από σταθερούς και νέους πελάτες, ανθρώπους που πλέον μένουν σπίτι και έχουν αντικαταστήσει την έξοδο για φαγητό με το ντελίβερι. «Οι παραγγελίες βέβαια είναι λιγότερες», παραδέχεται. «Είναι όμως πιο μεγάλες οι ποσότητες που παραγγέλνουν, άρα καταλαβαίνω ότι τρώνε περισσότερα άτομα πια στο σπίτι, άνθρωποι που πριν μείνουν μέσα ήταν στη δουλειά ή έτρωγαν έξω. Επίσης, κάποιοι παραγγέλνουν πολλά φαγητά και τα βάζουν στο ψυγείο, γιατί φοβούνται μήπως κλείσουμε ή προσπαθούν να μειώσουν την επαφή έστω με τους διανομείς». Ο ίδιος και οι συνεργάτες του που κάνουν διανομή φορούν πάντα γάντια και μάσκα, αλλά και οι πελάτες είναι πολύ προσεκτικοί∙ οι περισσότεροι χρησιμοποιούν κάρτα και όσοι πληρώνουν με μετρητά τα βάζουν σε φάκελο, συχνά στο χαλάκι της πόρτας, και δεν ανοίγουν την πόρτα πριν φύγει ο διανομέας. «Επίσης, πολύ συχνά μας ρωτούν αν έχουμε κάνει απολύμανση στο εστιατόριο και αν τηρούμε τους κανόνες ατομικής προστασίας. Χρησιμοποιούμε συνέχεια αντισηπτικά και απολυμαίνουμε τους χώρους. Και δεν προσέχουμε μόνο για τους πελάτες, αλλά και για εμάς τους ίδιους. Κι εμείς έχουμε μπαμπά, μαμά, παππού, γιαγιά και οφείλουμε να τους προστατεύσουμε».
Χρήστος Κολεζάκης, ιδιοκτήτης περιπτέρου
«Στο περίπτερο για τον καθημερινό περίπατο»
Υπολογίζει την απόσταση που τον χωρίζει από τους πελάτες του σε περίπου ένα μέτρο∙ ανάμεσά τους παρεμβάλλονται οι τσίχλες και οι καραμέλες, έχει βάλει και την καρέκλα του λίγο πιο πίσω, να μειώσει τον κίνδυνο της επαφής. Μάσκα δεν φοράει, δυσκολεύει την επικοινωνία, που πρέπει να είναι άμεση και γρήγορη, περίπτερο γαρ. «Το μεγαλύτερο πρόβλημα», εξηγεί ο Χρήστος Κολεζάκης, «είναι τα χρήματα∙ πολλοί πληρώνουν με μετρητά, γι’ αυτό και φοράω πάντα γάντια, τα αλλάζω συχνά και φροντίζω να μην αγγίζω το πρόσωπό μου». Τις τελευταίες ημέρες η πελατεία έχει μειωθεί αισθητά, κυρίως οι περίοικοι επισκέπτονται το περίπτερό του για να προμηθευτούν εφημερίδες και τσιγάρα∙ είναι το 90% των πωλήσεών του. «Αυτό που μου κάνει εντύπωση είναι ότι πολλοί πελάτες, αρκετοί ηλικιωμένοι ανάμεσά τους, δεν φορούν είδη ατομικής προστασίας. Κάποιοι έρχονται καθημερινά για να πάρουν τα τσιγάρα τους αντί να πάρουν μερικά πακέτα. Φαίνεται ότι η διαδρομή μέχρι το περίπτερο έχει αντικαταστήσει τον καθημερινό τους περίπατο». Προβληματίζεται για το κατά πόσο η απόφασή του να κρατήσει το περίπτερο ανοιχτό είναι σωστή: «Έχω τρία παιδιά και η σύζυγός μου ανήκει στις ευπαθείς ομάδες, έχω τον νου μου μήπως εμφανίσω κάποιο σύμπτωμα. Δεν είναι όμως τόσο απλό να το κλείσω. Είναι και οι πελάτες που εξυπηρετώ, οι εφημερίδες που πουλάω. Πάντως σκέφτομαι και αν αξίζει οικονομικά, γιατί η αυξημένη χρήση καρτών σε συνδυασμό με τα χαμηλά ποσοστά πωλήσεων μειώνει ακόμη περισσότερο το κέρδος. Σίγουρα αυτό που δεν με προβληματίζει είναι τι θα κάνω αν μείνω σπίτι. Δεν έρχομαι στο περίπτερο για να πάρω τον αέρα μου». ■