Πάνε κάμποσοι μήνες που δέχθηκα πρόσκληση να μπω στο «Τμήμα Προσωπικού Δράματος», το γκρουπ στο Facebook απ’ όπου έχω αλιεύσει τις παραπάνω μαρτυρίες από το μέτωπο της αγοράς εργασίας στην Ελλάδα. Αν δεν απατώμαι, τα μέλη του σε αυτό το διάστημα έχουν τριπλασιαστεί, πλησιάζοντας αισίως τις 150.000, τα δε ποσταρίσματα αναρτώνται με ρυθμό ώς και 150(!) την ημέρα. Τον τελευταίο καιρό, το προσωπικό μου ενδιαφέρον για τις «βινιέτες» επαγγελματικού βίου που καταθέτουν οι μετέχοντες σε αυτό το υπερδραστήριο φόρουμ (άλλες εξωφρενικές, εξοργιστικές ή ξεκαρδιστικές, άλλες γλυκόπικρες, ενίοτε και μερικές αισιόδοξες) έγινε και δημοσιογραφικό. Παρά τις επιφυλάξεις που μπορεί να έχει κάποιος για την ακρίβεια μιας ανάρτησης στα social media, τα περισσότερα «προσωπικά δράματα» βγάζουν μια αλήθεια –θυμίζουν ιστορίες που έχουμε ζήσει γύρω μας ή έχουμε ακούσει και εμείς– και η πλατφόρμα που τα δημοσιοποιεί γίνεται ένα μέσο έκφρασης, επικοινωνίας, δικτύωσης, ακόμα και αναζήτησης νομικών πληροφοριών. Δίνει φωνή σε ανθρώπους που δεν θα ακούγονταν. Οπως η Τ. Κ., ανύπαντρη μητέρα, «μπουφετζού» σε επιχείρηση επισιτισμού με κύρια δραστηριότητα το εμπόριο νωπών προϊόντων. «Από τις 18 Μαρτίου είμαι σε ρεπό διαρκείας, εγώ και πολλοί άλλοι συνάδελφοι. Προχθές, ο προϊστάμενος μας ανακοίνωσε πως δεν δικαιούμαστε το επίδομα των 800 ευρώ γιατί η επιχείρηση δεν ανήκει στους ΚΑΔ που πλήττονται. Σε επικοινωνία μου με την επιθεώρηση εργασίας έμαθα ότι εφόσον η επιχείρηση δεν πλήττεται, οφείλει να μας απασχολεί όπως και πριν. Τι μπορούμε να κάνουμε για να κατοχυρωθούμε;».
«Δυστυχώς αυτή την περίοδο γίνεται… πάρτι, με την κακή έννοια βεβαίως, στο γκρουπ», λέει ο εμπνευστής του Δημήτρης Κανέλλης, ένας νέος ελεύθερος επαγγελματίας, που σπούδασε Πληροφορική στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών και εργάζεται ως επικεφαλής δημιουργικού τα τελευταία τρία χρόνια. «Είναι η άλλη όψη του νομίσματος σε σχέση με αυτά που βλέπουμε στις ειδήσεις. Βλέπεις ανθρώπους να χάνουν τις δουλειές τους, να μην ξέρουν πότε θα πληρωθούν, μια αβεβαιότητα και έναν φόβο να αιωρείται. Είδαμε ακόμα και εταιρείες που υποχρέωσαν τους εργαζομένους να υπογράψουν υπεύθυνες δηλώσεις ότι εργάζονται με δικό τους ρίσκο για να πηγαίνουν στο γραφείο».
Ο Δημήτρης το 2017 δημιούργησε πάλι στο Facebook τη σελίδα «Ζωή στο Γραφείο», καταγράφοντας, συχνά με διάθεση χιουμοριστική, αυτό ακριβώς: οικείες καθημερινές καταστάσεις και κακώς κείμενα της αγοράς εργασίας, ανεξαρτήτως κλάδου. Τον Μάρτιο του 2019 έφτιαξε και το «Τμήμα Προσωπικού Δράματος», ώστε «οι χρήστες να μπορούν να μοιράζονται δικές τους εμπειρίες». Από τότε η συμμετοχή ανεβαίνει σταθερά. «Τα “δράματα” που περιγράφονται είναι από όλους τους τομείς. Από δουλειές γραφείου όπως λογιστές και σύμβουλοι επιχειρήσεων μέχρι μεταφορείς, κούριερ και ντελιβεράδες. Πολλοί μοιράζονται ιστορίες με καθημερινά “παθήματα”, ενώ σε άλλους απλά αρέσει να διαβάζουν και να σχολιάζουν».
Τρεις συντονιστές
Εκτός από τον Δημήτρη, το γκρουπ έχει τρεις συντονιστές, τη Σουζάνα Βαρτάνη, τον Γιάννη Ρέσκο και τον Αντώνη Παπαντωνίου, που φροντίζουν να τηρούνται οι κανόνες του Facebook, να μη γίνονται ονομαστικές αναφορές σε εργοδότες και εταιρείες, να μην «περνά» η παραμικρή υπόνοια βίας ή ρατσισμού. Ενίοτε οι συντονιστές μπορεί να δεχθούν και κάποιο υβριστικό σχόλιο ή μήνυμα, γενικά πάντως «ο κόσμος δεν έρχεται εδώ για να τσακωθεί, αλλά όντως για να μάθει τι συμβαίνει στην αγορά εργασίας, σε άλλες δουλειές και εταιρείες».
Στο «κάδρο» των αναρτήσεων, όπως είναι φυσικό, μπαίνει και η συμπεριφορά των πελατών απέναντι σε αυτούς που εργάζονται για την εξυπηρέτησή τους. Διαβάζω για παράδειγμα, από μια ταμία σούπερ μάρκετ, ότι μια κυρία της ζήτησε να μην… αναπνέει όσο στεκόταν στο ταμείο. Διαβάζω όμως και ιστορίες που είναι «ανάσες» ανθρωπιάς. Μια κομμώτρια κατοικιδίων περιγράφει πως η 70χρονη τακτική της πελάτισσα τής έβγαλε το σκυλάκι στον κήπο για να το φροντίσει. «Οσο δούλευα μου έκανε με μηνύματα χίλιες ερωτήσεις για το αν η ίδια και το ζωάκι θα ήταν ασφαλείς… Στο τέλος μου έδωσε 25 ευρώ παραπάνω, λέγοντάς μου “σε ευχαριστώ για την υπομονή σου και την αγάπη σου, αυτή τη στιγμή τα έσοδα σου έχουν μειωθεί σίγουρα, εσύ κάνεις έργο με κίνδυνο της υγείας σου και μεγαλώνεις μόνη σου μικρό παιδί».
«Στην αρχή είχαμε πολύ λίγα ποστ που να μεταδίδουν μια ανθρωπιά, αλλά σιγά σιγά ανεβαίνουν», λέει ο Δημήτρης. «Θεωρώ πως το θετικό του γκρουπ είναι η εκπαίδευση του κόσμου. Εχουν γίνει πολλά ποστ για παράδειγμα από ανθρώπους που δουλεύουν σε καταστήματα λιανικής σχετικά με πελάτες που μπαίνουν να ψωνίσουν όταν κλείνει το μαγαζί. Ενώ πιθανότατα όλοι το έχουμε κάνει κάποια στιγμή, θεωρώ πως οι χρήστες που σχολίαζαν από κάτω και παραδέχονταν πως πρέπει να σταματήσει να γίνεται, δεν θα το ξανακάνουν. Μην κάνουμε και αυτά που κράζουμε!».
Από τις χιλιάδες μαρτυρίες που έχουν αναρτηθεί μέχρι σήμερα, υπάρχει άραγε κάποια που εντυπώθηκε στη μνήμη του; «Το μόνο ποστ που θα θυμάμαι για πάντα, ήταν από έναν εργαζόμενο που περιέγραφε πως το αφεντικό τού έδωσε να καθαρίσει ψάρια στο γραφείο. Μας είχε ανεβάσει και φωτογραφία. Τόσο σουρεάλ σκηνικό, σαν να ήταν βγαλμένο από τη σειρά The Office».
«Ανοίξτε μόνο για εμένα»
Τηλεφώνημα στο κινητό ιδιοκτήτη καταστήματος. «Ο πελάτης λέει ότι είδε στη βιτρίνα κάτι ωραία πράγματα και θέλει να του ανοίξουμε μια μέρα να δει τι άλλα χρώματα έχει, γιατί παντρεύει την κόρη του τον άλλο μήνα. Και να του κάνουμε καλύτερη τιμή, αν και τα είδη ήταν ήδη στο -40%. Του εξηγώ ότι λόγω της κατάστασης δεν μπορούμε να ανοίξουμε και εξυπηρετούμε μόνο μέσα από το ηλεκτρονικό κατάστημα.
– Μπορείτε να δείτε από εκεί ό,τι θέλετε και τα στέλνουμε δωρεάν στον χώρο σας!
– Ναι, αλλά εγώ μένω δύο τετράγωνα πιο κάτω. Μπορείς να μου ανοίξεις να τα δω και να τα πάρω επί τόπου. Και θα μου κάνεις και καλύτερη τιμή.
– Δεν γίνεται, απαγορεύεται λόγω της κατάστασης, όπως σας είπα και πριν…
– Να σε πάρω τηλέφωνο πάλι τον άλλο μήνα που είναι ο γάμος να μου πεις; Αλλά άμα έχουν τελειώσει τα πράγματα;
– Τι να σας πω… Mπορείτε να μπείτε στο Iντερνετ και να τα πάρετε από τώρα.
– Μα γιατί να μπω στο Ιντερνετ, αφού μένω δίπλα!
– Μα σας λέω, λόγω της κατάστασης απαγορεύεται να ανοίξω.
– Καλά θα σε πάρω πάλι τον άλλο μήνα να μου πεις».
ΜΑΡΤΥΡΙΑ 1
«Κόψε κάτι…»
«Να ’μαστε πάλι, εγώ και τα πελατάκια μου τα οποία όλο και περισσότερο φρικάρουν. Σήμερα μια νέα κοπέλα ήρθε, ψώνισε γρήγορα γρήγορα. Λογαριασμός 6 ευρώ, μου δίνει 10 ευρώ, λέγοντας: «Δεν θέλω κέρματα, δεν ξέρω τι θα κάνεις!». Της απαντώ ότι δεν υπάρχουν χάρτινα 2 ευρώ και το συνεχίζει: «Δεν μπορείς να μου κόψεις κάτι;».
ΜΑΡΤΥΡΙΑ 2
Ο καλοθελητής
«Πριν από λίγες ημέρες στη δουλειά, την ώρα του διαλείμματος, ένας συνάδελφος ξερόβηξε γιατί στραβοκατάπιε την ώρα που έτρωγε. Τότε, ένας άλλος καλοθελητής συνάδελφος “φαγώθηκε” να πιάσει προϊσταμένους και διευθυντές για να τον απομακρύνουν με αναγκαστική άδεια. Ελεος. Κάποιοι είναι αλλεργικοί την άνοιξη και φτερνίζονται, κάποιοι έχουν τσιγαρόβηχα, άλλοι στραβοκαταπίνουν. Δεν σημαίνει πως είναι άρρωστοι, ούτε το απλό κρυολόγημα μετατρέπεται από μόνο του σε κορωνοϊό. Ο πανικός είναι ό,τι χειρότερο για τη διαχείριση κρίσεων».
ΜΑΡΤΥΡΙΑ 3
Η ανθρωπιά
«Παιδιά, οι εργοδότες της γυναίκας μου έδωσαν σε εκείνη και στη συνάδελφό της 20% αύξηση για όσο θα κρατήσει αυτή η κατάσταση, γιατί ξέρουν ότι τόσο εγώ όσο και ο άλλος σύζυγος αντιμετωπίζουμε μεγάλο πρόβλημα στις δουλειές μας (ταξί, περίπτερο). Γίνονται και (λίγα) τέτοια πραγματάκια εκεί έξω».