Στο τηλεφωνικό κέντρο του «15900», της γραμμής που απευθύνεται σε γυναίκες θύματα βίας, επικρατεί μια περίεργη ησυχία τις τελευταίες ημέρες. Από τους δύο εργαζόμενους που είχε η γραμμή ανά βάρδια, στο γραφείο βρίσκεται πλέον ένας, για τους γνωστούς λόγους, με τον δεύτερο να απαντά με εκτροπή τις κλήσεις από το σπίτι του. Σε περίπτωση που το σύστημα δεν μπορεί να διαχειριστεί τον όγκο των κλήσεων, θα μπει σε εφαρμογή το plan B: περισσότερες γραμμές και εκτροπή κλήσεων και στα συμβουλευτικά κέντρα της Γενικής Γραμματείας Ισότητας των Φύλων και εάν ούτε και αυτό είναι αρκετό, έχει ήδη ζητηθεί να βρίσκονται σε ετοιμότητα οι κοινωνικές δομές των ΟΤΑ.
Ταυτόχρονα, αναζητείται από τη Γ.Γ. Ισότητας λύση ώστε να εξαλειφθεί η γραφειοκρατία για τις γυναίκες που έχουν ανάγκη φιλοξενίας σε ξενώνα. Καμία γυναίκα υπό τις τρέχουσες συνθήκες δεν μπορεί να συγκεντρώσει τον όγκο των ιατρικών γνωματεύσεων που κανονικά απαιτείται. Ηδη, δεσμεύονται δωμάτια σε ξενοδοχεία για έκτακτα περιστατικά – αν μια γυναίκα καλέσει στις 2 το βράδυ καταγγέλλοντας την κακοποίησή της να μη χρειαστεί να περιμένει ούτε στιγμή. Ομως, δεν χτυπάει το τηλέφωνο. Οχι περισσότερο από άλλες περιόδους.
«Παγωμάρα…»
Το «15900» δέχθηκε τον Φεβρουάριο 390 κλήσεις, ενώ τον Μάρτιο 454 κλήσεις, αύξηση που δεν αποτυπώνει την έκρηξη των κρουσμάτων ενδοοικογενειακής βίας που αναμένεται σε περίοδο εγκλεισμού. Δεν σημαίνει φυσικά ότι δεν είναι εκεί. Και δεν σημαίνει ότι δεν θα αποκαλυφθεί. Οπως και με τον COVID-19, δεν μπορεί να υπάρξει εφησυχασμός – το σύστημα πρέπει να είναι έτοιμο για το χειρότερο σενάριο. «Οι πληροφορίες από όλους τους φορείς δείχνουν προς το παρόν το ίδιο πράγμα, μια “παγωμάρα”» λέει στην «Κ» η Γ.Γ. Ισότητας Μαρία Συρεγγέλα.
Η ησυχία πριν από τη θύελλα; Ισως. «Δεν σημαίνει ότι το πρόβλημα δεν υπάρχει. Στην Ιταλία μόλις τις τελευταίες ημέρες άρχισαν να ανεβαίνουν τα νούμερα». Είναι λογικό, όπως εξηγούν στην «Κ» οι ειδικοί. Με τον βίαιο σύντροφο συνεχώς παρόντα, δεν είναι εύκολο για τις γυναίκες να τηλεφωνήσουν για βοήθεια ή έστω συμβουλή.
Ούτε φυσικά μπορούν να μεταβούν στο πλησιέστερο αστυνομικό τμήμα. Μολονότι έχει σταλεί σήμα σε όλα τα αστυνομικά τμήματα της χώρας να βρίσκονται σε ετοιμότητα, δεν καταγράφεται προς το παρόν αύξηση των περιστατικών. Η απειλή του κορωνοϊού έχει παραλύσει και τα θύματα ενδοοικογενειακής βίας. Μέσω της «Κ» οι αρμόδιοι φορείς ενημερώνουν τις γυναίκες ότι μπορούν να χρησιμοποιήσουν το κινητό τους για να στείλουν mail ([email protected]), ενώ υπενθυμίζουν ότι και η Αμεση Δράση δέχεται γραπτά μηνύματα στο «100». Φυσικά δωρεάν.
Δεν είναι τυχαίο, πάντως, ότι στα social media οι σελίδες που αφορούν την κακοποίηση των γυναικών καταγράφουν αύξηση των εισερχομένων μηνυμάτων το τελευταίο διάστημα. Η Ιλιάδα Κοθρά, ιδρύτρια της καμπάνιας «Don’t Accept It» για την ευαισθητοποίηση απέναντι στη γυναικεία κακοποίηση, παραπέμπει όλες τις γυναίκες που επικοινωνούν με τη σελίδα στο «15900», αλλά όπως λέει στην «Κ» «πολλές φοβούνται να πάρουν τηλέφωνο ή πιστεύουν ότι δεν θα βγει τίποτα. Ακόμα και εκείνες που θέλουν να τηλεφωνήσουν, δεν το κάνουν, γιατί λόγω της καραντίνας είναι συνέχεια ο ένας πάνω στον άλλο, θα τις ακούσουν. Οι γυναίκες βρίσκονται στο σπίτι και νιώθουν ότι δεν μπορούν να ξεφύγουν. Υπάρχουν πολλές εντάσεις. Με τη δικαιολογία του κορωνοϊού πολλοί θεωρούν ότι μπορούν να κάνουν ό,τι θέλουν με τη σύντροφό τους. Είναι απίστευτο αυτό που συμβαίνει».
Λόγω της καμπάνιας, η κ. Κοθρά έχει επικοινωνία με αντίστοιχες πρωτοβουλίες στο εξωτερικό. «Μαθαίνουμε για ακραία γεγονότα. Πέραν τη σωματικής, έντονη είναι και ψυχολογική βία. “Δεν σε αφήνω να βγεις έξω, θα φέρεις τον ιό και θα μολύνεις τα παιδιά”. Γυναίκες παραμένουν εσώκλειστες. Ο χώρος που θα έπρεπε να παρέχει ασφάλεια, το σπίτι, γίνεται ένα κελί. Με τον θύτη μέσα. “Δεν αντέχω άλλο”, λένε “θέλω να φύγω αλλά δεν μπορώ να πάω ούτε στους γονείς μου λόγω κορωνοϊού”. Είναι παγιδευμένες. Μας αφήνουν μηνύματα σε μια προσπάθεια επικοινωνίας. Οτι είμαι κι εγώ εδώ».
Οι μελανιές
Η καραντίνα δυστυχώς παρέχει προστασία στους θύτες. Αυτό που λέει στην «Κ» η ειδική ιατροδικαστική ανθρωπολόγος και πραγματογνώμονας της Εισαγγελίας Πρωτοδικών Αθηνά Εσκίογλου είναι ανατριχιαστικό: «Οι μελανιές στο σώμα κάνουν δύο εβδομάδες να επουλωθούν. Βρισκόμαστε ήδη τρεις εβδομάδες σε καραντίνα.
Καταλαβαίνετε τι εννοώ. Ενας βίαιος άνθρωπος ίσως ήταν λιγότερο βίαιος όσο φοβόταν μη δει κάποιος τα σημάδια στο σώμα. Τώρα δεν νιώθει αυτό τον φόβο. Αντίστοιχα η γυναίκα σε μια κακοποιητική σχέση μπορεί πριν να έκανε πράγματα για να αποφύγει τον σύζυγο, να τον έβλεπε μόνο το βράδυ. Τώρα περπατάει επί 24 ώρες στα αυγά, μην τυχόν κάνει τίποτα που θα πυροδοτήσει πάλι μια βίαιη συμπεριφορά προς την ίδια ή τα παιδιά της».
Οπως λέει, είναι λογικό να μη «φαίνεται» ακόμα στα επίσημα στοιχεία η αύξηση των κρουσμάτων. «Ο κόσμος είναι ακόμα σε κατάσταση σοκ. Εχουν περάσει μόλις λίγες εβδομάδες, δεν είναι αρκετός χρόνος για να αποκαλυφθεί το μέγεθος του προβλήματος. Οι γυναίκες φοβούνται. Να φύγω, να πάω πού; Σε ποια δομή; Δεν κινδυνεύω να κολλήσω; Μπορεί να υπάρχει αύξηση στη βία αλλά δεν υπάρχει αντίδραση στη βία. Υπάρχει ο φόβος του κορωνοϊού». Και είναι παραλυτικός. «Ακούγεται παράξενο, αλλά για τις γυναίκες ο κίνδυνος στο σπίτι είναι γνώριμος. Τον έχουν ζήσει, νομίζουν ότι ξέρουν πώς να τον χειριστούν. Την απειλή του κορωνοϊού δεν ξέρουν πώς να την αντιμετωπίσουν». Οπως λέει η κ. Εσκίογλου, «δεν ξέρουμε πόσα θα είναι τα θύματα του κορωνοϊού στην Ευρώπη, ξέρουμε όμως ότι τρία εκατομμύρια ήταν πέρυσι τα θύματα ενδοοικογενειακής βίας».