Τα τελευταία 24ωρα εκδηλώνονται στο εσωτερικό της Ευρωζώνης φαινόμενα αντιπαλότητας, τα οποία ξυπνούν μνήμες από το πρόσφατο παρελθόν. Οι χώρες με αυξημένες οικονομικές δυνατότητες απορρίπτουν το αίτημα των χωρών με περιορισμένο δημοσιονομικό χώρο, για την αμοιβαιοποίηση χρέους μέσω της έκδοσης ευρωομολόγων. Το γεγονός αυτό μεταφράζεται κατά κόρον ως απουσία αλληλεγγύης εν μέσω πανδημίας. Υπάρχει όμως ο κίνδυνος όσοι κατηγορούν τις βόρειες χώρες του ευρώ για δογματισμό να πέσουν στην ίδια παγίδα.
Αν θέλει να καταλάβει κανείς γιατί το Βερολίνο αντιστέκεται στην κοινή έκδοση χρέους, δεν έχει παρά να προσφύγει στην ανάλυση της Bundesbank, του φορέα ο οποίος χαράσσει τον πυρήνα της γερμανικής οικονομικής πολιτικής: «Η Γερμανία έπραξε το απολύτως σωστό με το να σταθεροποιήσει τον προϋπολογισμό της όταν οι οικονομικές συνθήκες ήταν καλές, μια επιλογή η οποία μας άφησε τον χώρο να αντιμετωπίσουμε σήμερα αυτήν τη σοβαρή κρίση. Έτσι ξεκινάμε από μια ευνοϊκή θέση». Στην πραγματικότητα, ο διοικητής της κεντρικής τράπεζας της Γερμανίας Γενς Βάιντμαν παρομοιάζει τη χώρα του με τον μέρμηγκα ο οποίος, σε αντίθεση με τον τζίτζικα, το καλοκαίρι εργαζόταν για να είναι αυτάρκης τον χειμώνα. Στο ίδιο μήκος κύματος κινείται και το οικονομικό επιτελείο της Ολλανδίας δια στόματος της πρέσβειρας στην Αθήνα, η οποία αποκαλύπτει την κόκκινη γραμμή της Χάγης: να διατηρεί την ταχύτητα που επιθυμεί στην οικονομία της μέσω της εθνικής κυριαρχίας στον κρατικό προϋπολογισμό της.
Το πρόβλημα λοιπόν είναι ότι στο ξέσπασμα μιας κρίσης το κοντέρ δεν δείχνει μηδέν. Έχει ήδη γράψει χιλιόμετρα, λιγότερα ή περισσότερα, ανάλογα με τις επιδόσεις και την προσπάθεια στην εκάστοτε χώρα. Ως εκ τούτου, οι χώρες με προσεγμένα δημοσιονομικά δεν διατίθενται να εκδώσουν κοινό ομόλογο με τις υπόλοιπες. Πρώτον, ώστε να μην επηρεάσουν αρνητικά στις αγορές το προφίλ του χρέους τους. Δεύτερον, ώστε να μην αφαιρέσουν κίνητρα από τους εταίρους τους να «νοικοκυρέψουν» τους προϋπολογισμούς τους.
Στον αντίποδα, οι χώρες που μέχρι σήμερα δεν τα έχουν καταφέρει τόσο καλά με τις οικονομίες τους, επικαλούνται τις εξαιρετικά έκτακτες συνθήκες που πλήττουν οριζόντια τα κράτη – μέλη της Ευρωζώνης, τονίζοντας ότι τα ελλείμματα που θα προκύψουν ήταν απρογραμμάτιστα και αντιστοιχούν αφενός στην προσωρινή παύση της δραστηριότητας λόγω της καραντίνας, αφετέρου στις αυξημένες δαπάνες για την ενίσχυση των εθνικών συστημάτων υγείας μπροστά στην απειλή του κορωνοϊού.
Το ευτυχές είναι ότι στην ίδια παραδοχή προβαίνει και η άλλη πλευρά. Εξάλλου, κανένα κράτος – μέλος του ευρώ δεν επιθυμεί να χρεοκοπήσει, για παράδειγμα, η Ιταλία. Για την ακρίβεια, ισχύει ακριβώς το αντίθετο, δεδομένης και της καθόλου αμελητέας έκθεσης χωρών, όπως η Γερμανία και η Γαλλία, σε ιταλικό χρέος. Η διαφωνία έγκειται αποκλειστικά στη μορφή που θα πάρουν τα απαραίτητα εργαλεία. Οι υπουργοί Οικονομικών της Ε.Ε. ενεργοποίησαν τη γενική ρήτρα διαφυγής από το Σύμφωνο Σταθερότητας και Ανάπτυξης, γεγονός που επιτρέπει σε όλα τα κράτη – μέλη να προχωρήσουν σε όσες δαπάνες κρίνουν απαραίτητες για την αντιμετώπιση της υγειονομικής κρίσης, και το σύνολο των ευρωπαϊκών θεσμών λαμβάνει μέτρα για τη στήριξη των ευρωπαϊκών οικονομιών την επόμενη ημέρα. Μέτρα τα οποία δεν θα φανταζόταν κανείς εύκολα υπό κανονικές συνθήκες, μεταξύ των οποίων -όπως όλα δείχνουν- η δυνατότητα πιστωτικών γραμμών από τον ESM χωρίς αυστηρούς όρους.
Το ευρωομόλογο προφανώς θα είχε θετικό αντίκτυπο στις οικονομίες που υποφέρουν περισσότερο. Από την άλλη πλευρά, όπως άλλωστε και η λύση του ESM, θα συνεπάγεται την αύξηση χρέους, την οποία -σε αυτήν την περίπτωση- οι ήδη υπερχρεωμένες χώρες θα βρουν μπροστά τους. Γι’ αυτό και οικονομολόγοι στο εσωτερικό και στο εξωτερικό προκρίνουν τελικά την προσφορά «νέου χρήματος», το οποίο θα στηρίξει άμεσα τα εισοδήματα χωρίς να αυξήσει το χρέος, δηλαδή χωρίς να ναρκοθετήσει την μακροπρόθεσμη προοπτική ευάλωτων οικονομιών.
Στο δια ταύτα, το βασικό σενάριο είναι ότι και οι δύο πλευρές θα χαμηλώσουν τους τόνους και θα προβούν στις αναγκαίες υποχωρήσεις καταλήγοντας σε έναν λειτουργικό συμβιβασμό. Κι ας βρίσκουν ορισμένοι την ευκαιρία να προαναγγέλλουν ακόμη μια φορά τη «διάλυση της Ευρωζώνης», επειδή η Γερμανία δεν θα εκδώσει κοινό χρέος με την Ιταλία και την Ελλάδα. Σημασία έχει το άθροισμα από το συνολικό πακέτο μέτρων που θα στηρίξουν την Ευρωζώνη την επόμενη μέρα. Στις ΗΠΑ ανέρχεται μέχρι στιγμής στο 10% του ΑΕΠ – θα ήταν ένα πρώτο ορόσημο και για την Ευρώπη.