Υπομονή, ανθεκτικότητα, καρτερία. Μέταλλο της ανθρώπινης ψυχής σπανίζον στο υπέδαφος της καθ’ ημάς Ανατολής, όπου η ορμή του ενθουσιασμού εναλλάσσεται με την παράδοση στην απογοήτευση. Εδώ που τα λέμε, από αρχαιοτάτων χρόνων δεν τα πηγαίναμε πολύ καλά με την υπομονή. Ο Περικλής έχει προειδοποιήσει τους Αθηναίους ότι ο ενθουσιασμός τους πριν ξεκινήσει ο πόλεμος με τη Σπάρτη θα τους εγκαταλείψει όταν βρεθούν αντιμέτωποι με τις αντιξοότητες της διεξαγωγής του και τότε θα αρχίσουν να κατηγορούν ο ένας τον άλλον και όλοι μαζί τον Περικλή. Η υπομονή τους εξαντλείται πολύ γρήγορα, όταν ο σπαρτιατικός στρατός εισβάλλει στην Αττική και οι ίδιοι παρακολουθούν μέσα από τα τείχη τις καταστροφές. Ο Περικλής κρύβεται για να μην τον αναγκάσουν να ενδώσει στην απαίτηση για κατά μέτωπον σύγκρουση με τον σπαρτιατικό στρατό, όπου η Αθήνα δεν θα είχε παρά μόνο μία λύση, να νικήσει. Αν έχανε τη μάχη, δεν θα είχε δυνατότητα να υποχωρήσει. Χρειαζόταν υπομονή, λοιπόν. Και οι Αθηναίοι εξάντλησαν πολύ γρήγορα τα αποθέματά της.
Οι πρώτες εβδομάδες των μέτρων προστασίας, η στρατηγική ευφυΐα της κυβέρνησης που κατάφερε να παρακάμψει μέχρι στιγμής τις αδυναμίες του συστήματος Υγείας, δημιούργησαν τις προϋποθέσεις του συλλογικού ενθουσιασμού. Οι συγκρίσεις με τις υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες εδραίωσαν το αίσθημα της αυτοπεποίθησης. Είχαμε συμβιβασθεί με την ιδέα ότι η θέση μας στις στατιστικές είναι κάπου ανάμεσα στις τελευταίες· δεν μας έκανε εντύπωση πια ο ρόλος του παραδείγματος προς αποφυγήν. Και χειρότερη ακόμη από την εικόνα που μας έστελναν, ήταν η εικόνα που είχαμε φτιάξει εμείς για τον εαυτό μας. Μέχρι πέρυσι η ελληνική κοινωνία ήταν μια κοινωνία που δεν περίμενε τίποτε καλύτερο από τον εαυτό της. Χωρίς εμπιστοσύνη στην πολιτική ηγεσία της, χωρίς εμπιστοσύνη στις καταπονημένες της δυνάμεις, δεν διεκδικούσε τίποτε παραπάνω από την επιβίωσή της. Ωσπου ήρθε η πανδημία και από παράδειγμα προς αποφυγήν γίναμε παράδειγμα προς μίμησιν. Ενεργοποιώντας δυνάμεις που μέχρι προχθές μας φαίνονταν ξένες, όπως η πρόνοια και η πειθαρχία, κατάφερε να αποδείξει ότι μπορεί να κερδίσει τη μάχη για την επιβίωση. Επεται να αποδείξει ότι μπορεί να πετύχει κάτι καλύτερο από την ίδια την επιβίωσή της. Και αυτό θα το καταφέρει μόνον αν κερδίσει τον πόλεμο.
Υπομονή. Είναι έτοιμη να μας εγκαταλείψει; Την υπονομεύει η επερχόμενη καλοκαιρία, κυρίως όμως η βαθιά πολιτισμική απώθηση που μας προκαλούν οι μεγάλες αφηγήσεις. Συμπολίτες μας ψάχνουν προσχήματα για να δικαιολογηθούν ότι «έσπασαν». Η κουτοπονηριά στην υπηρεσία των σπασμένων νεύρων. Ενα πράγμα σκέφτομαι μόνο. Αν κερδίσουμε τη μάχη της υπομονής, θα έχουμε κερδίσει μια μάχη με τον εαυτό μας. Πολύτιμη όσο και οι Θερμοπύλες.