Στους διεθνείς κύκλους των φιλότεχνων, μια νέα λέξη είχε δημιουργηθεί τα τελευταία χρόνια: «fairtigue». Ο όρος περιέγραφε την κούραση όσων περιηγούνταν αμέτρητες αίθουσες σε πολυάριθμες εκθέσεις και φουάρ ανά τον κόσμο, και χτυπούσε εκείνους που αναζητούσαν από περίπτερο σε περίπτερο νέα αποκτήματα για προσωπική ευχαρίστηση ή επένδυση. Τώρα, καθώς ο κορωνοϊός έχει παραλύσει τον καλλιτεχνικό χώρο, μπορούν πλέον να ξεκουραστούν.
Δημοπρασίες –ακόμη και οι γίγαντες Christie’s και Sotheby’s–, γκαλερί, εκθέσεις και μεγάλες διοργανώσεις έχουν ανακοινώσει εδώ και ένα μήνα ότι αναστέλλουν προσωρινά τη λειτουργία τους. Και δεν ήταν λίγες οι προγραμματισμένες εκδηλώσεις. Μια πολύ εξειδικευμένη αγορά, αυτή της τέχνης, που το 2019 παρουσίασε απώλεια για πρώτη φορά μέσα στην τριετία –συρρικνώθηκε κατά 5%, ήτοι κατά 64,1 δισ. δολάρια–, υφίσταται μια πρωτόγνωρη επίθεση. Ωστόσο οικονομικοί αναλυτές αναρωτιούνται αν η πανδημία θα αποτελέσει τον καταλύτη για να εξελιχθεί τεχνολογικά μια «βιομηχανία» που έδειχνε ότι χρειαζόταν εκσυγχρονισμό. Μέχρι τώρα τα πάντα στον εικαστικό χώρο βασίζονταν στη φυσική παρουσία: το έργο και το κοινό του βρίσκονταν στην ίδια αίθουσα. Φαίνεται όμως ότι μπορεί να γίνει κι αλλιώς. Το πρώτο μεγάλο εικαστικό γεγονός που ακύρωσε την «πραγματική» του διεξαγωγή και πραγματοποιήθηκε πλήρως και μόνον μέσω Διαδικτύου ήταν η διοργάνωση Art Basel Χονγκ Κονγκ, μια φουάρ που συνήθως καταλαμβάνει δύο ορόφους ενός τεράστιου συνεδριακού κέντρου, και πέρυσι συγκέντρωσε 88.000 επισκέπτες. Οι διοργανωτές, με πολύ γρήγορα αντανακλαστικά, έδωσαν την ευκαιρία στους περισσότερους από 230 εκθέτες –γκαλερί από όλο τον κόσμο– να παρουσιάσουν τους καλλιτέχνες τους όχι σε έναν ανοιχτό ιστότοπο αλλά σε διαδικτυακές «αίθουσες» με περιορισμένη πρόσβαση από πιστοποιημένους χρήστες. Και οι γκαλερίστες ανταποκρίθηκαν.
«Είχαμε προγραμματίσει τη συμμετοχή μας», λέει ο Αρσέν Καλφαγιάν στην τηλεφωνική μας συνομιλία, «κι έτσι μπήκαμε στην πλατφόρμα. Η εμπειρία μας δεν ήταν διόλου αρνητική, έγιναν μάλιστα και μερικές πωλήσεις κυρίως από γνωστούς μας πελάτες. Λάβαμε επίσης ερωτήσεις, αρκετοί θέλησαν να μας γνωρίσουν, αλλά αυτό δεν συνέβη στην έκταση που γίνεται όταν υπάρχει φυσική παρουσία», σχολιάζει. Οι Κalfayan Galleries έχουν εδώ και χρόνια δημιουργήσει ένα διεθνές πρόγραμμα παρουσιάσεων για τους καλλιτέχνες που εκπροσωπούν, συνεπώς διαθέτουν ένα σύστημα ηλεκτρονικής επικοινωνίας με τον ευρύ χώρο της τέχνης αλλά και τους πελάτες τους. «Αυτό το σύστημα όμως χρειάζεται να εξελιχθεί», λέει ο κ. Καλφαγιάν, «διότι ίσως αποτελέσει το νέο εργαλείο προώθησης της δουλειάς μας. Βεβαίως –ίσως και επειδή ανήκω σε μεγαλύτερη γενιά– εξακολουθώ να προβληματίζομαι εάν η ψηφιακή παρουσίαση μπορεί να υποκαταστήσει την άμεση επαφή του ανθρώπου με το εικαστικό έργο. Πιστεύω ότι το κοινό της τέχνης είναι έτοιμο να δει εικόνες μέσω του Διαδικτύου, αλλά δυσκολεύεται να κάνει αγορές», καταλήγει.
Πάντως, την προσεχή εβδομάδα η γκαλερί θα αποκτήσει παρουσία στο Διαδίκτυο (www.kalfayangalleries.com) το επιμελητικό project ΗΟΜΕmade επιδιώκοντας να επικοινωνήσει με το κοινό που μένει σπίτι και να μας παρουσιάσει νέο υλικό, έργα σε εξέλιξη, σκέψεις καλλιτεχνών.