Η νέα πραγματικότητα που βιώνουμε δοκιμάζει διαρκώς την προσαρμοστικότητά μας και την ευελιξία μας, αξίες που ενδεχομένως κρίνουν την πορεία μας προς την κανονικότητα. Δεν θα μπορούσε από αυτό να απέχει και η αγορά εργασίας. Η αντίδραση της πολιτείας στην πανδημία ήταν άμεση και προς δύο κατευθύνσεις. Προτεραιότητα δόθηκε στη στήριξη των επιχειρήσεων, ώστε να επιβιώσουν διατηρώντας τις θέσεις απασχόλησης και στους εργαζομένους, ώστε να αισθανθούν ασφάλεια για την εργασία τους και να ενισχυθούν οικονομικά. Προς αυτό, το κράτος έχει νομοθετήσει περιορισμούς αναφορικά με τις καταγγελίες συμβάσεων εργασίας.
Οι επιλογές που δόθηκαν αφορούν κυρίως τη δυνατότητα τηλεργασίας χωρίς σύνθετες διατυπώσεις, την αναστολή των συμβάσεων εργασίας και επιδότησης των εργαζομένων για διάστημα 45 ημερών, τη δυνατότητα εξόφλησης φορολογικών και ασφαλιστικών υποχρεώσεων με ευνοϊκούς όρους, αλλά και μέτρα που αφορούν την υποστήριξη των οικογενειακών υποχρεώσεων μέσω της άδειας ειδικού σκοπού. Ταυτόχρονα έχει θεσπιστεί μια δομημένη προσπάθεια προστασίας ευπαθών ομάδων στον εργασιακό χώρο και ουσιαστικής υποστήριξης των ανέργων.
Κάθε επιχείρηση με βάση τη δραστηριοποίησή της εφαρμόζει συνδυαστικά τα μέτρα στήριξης. Οσες έχουν διακόψει υποχρεωτικά τη λειτουργία τους έχουν, ενδεχομένως και ως μονόδρομο, την επιλογή της αναστολής των συμβάσεων εργασίας. Οι πληγείσες επιχειρήσεις αγωνιούν να συνδυάσουν τα μέτρα στήριξης με τρόπο που θα ικανοποιήσει τις λειτουργικές τους ανάγκες, υποστηρίζοντας την ταμειακή τους ρευστότητα και την ουσιαστική λειτουργία σε ένα περιβάλλον που μεταλλάχθηκε απότομα.
Είναι γεγονός πως ένα σημαντικό μέρος των επιχειρήσεων αξιοποιεί τα μέτρα περισσότερο με έναν ρεαλισμό που δεν επιβαρύνει τον κρατικό προϋπολογισμό, υποστηρίζοντας ταυτόχρονα, στο μέτρο του δυνατού, τον εργαζόμενο και λιγότερο βάσει ιδίου οφέλους.
Συνεπώς, οι επιχειρήσεις δεν έχουν προβεί σε οριζόντια αναστολή συμβάσεων εργασίας, αλλά έχουν σχεδιάσει τις κινήσεις τους σε σχέση με το επιχειρησιακό τους πλάνο, ενώ ακόμα και στην περίπτωση αναστολής πολλές είναι οι περιπτώσεις πρόσθετης εξ ελευθεριότητας οικονομικής υποστήριξης των εργαζομένων, ώστε να τονωθεί η αγοραστική τους δύναμη και να διατηρηθούν υψηλά τα επίπεδα δέσμευσης, εμπιστοσύνης και παραγωγικότητάς τους. Πέραν των ανωτέρω, οι επιχειρήσεις λαμβάνουν τα μέτρα τους και με γνώμονα την ασφάλεια των εργαζομένων και την ομαλή μετάβαση στην τηλεργασία.
Σίγουρα η εφαρμογή όλων όσων προαναφέρθηκαν δεν είναι εύκολη σε μια πρωτόγνωρη εποχή με προκλήσεις σε πολλαπλά επίπεδα. Μαθαίνουμε και δοκιμάζουμε νέες επιλογές, αξιολογούμε την αποδοτικότητα των πληροφοριακών συστημάτων του κράτους, επικοινωνούμε διαρκώς με συναδέλφους και κρατικούς φορείς ώστε να εντοπίσουμε και να συνδυάσουμε τις κατάλληλες λύσεις. Οι συνθήκες εργασίας άλλαξαν, οι εργασιακοί χώροι συνειδητά άδειασαν, οι επισκέψεις σε δημόσιες υπηρεσίες και εταιρείες μειώθηκαν. Μια δύσκολη νέα πραγματικότητα διαμορφώθηκε, μέσα από την οποία όμως ξεπηδούν αισιόδοξα μηνύματα.
Τα μέτρα στήριξης δίνουν τη δυνατότητα αισιόδοξης σκέψης, καθώς φαίνεται να χτίζουν μια νέα σχέση εμπιστοσύνης μεταξύ κράτους, επιχειρήσεων και κοινωνίας δεδομένου πως προστατεύουν τις θέσεις εργασίας και κατά το δυνατόν τη ρευστότητα των επιχειρήσεων ενώ υποστηρίζουν τις ευπαθείς ομάδες. Συνολικά όμως, όλοι μαθαίνουμε. Αρχικά να προσαρμοζόμαστε, ώστε να λειτουργούμε περισσότερο ψηφιακά, να προστατεύουμε το περιβάλλον μειώνοντας μετακινήσεις που μπορεί να μην ήταν απαραίτητες, να αντιλαμβανόμαστε πως μπορούμε να εργαστούμε από το σπίτι και να είμαστε εξίσου ή και περισσότερο αποτελεσματικοί χρησιμοποιώντας τα κατάλληλα εργαλεία.
Η μέρα μας πλέον ξεκινάει ανοίγοντας την κάμερα του υπολογιστή μας, χαμογελάμε, συγκεντρωνόμαστε στους συνομιλητές μας, προσέχουμε τις αντιδράσεις μας. Είμαστε σε εγρήγορση στις ψηφιακές μας συναντήσεις και αναπτύσσουμε δεξιότητες που αφορούν τόσο στη χρήση της τεχνολογίας όσο και στη συμπεριφορά μας σε ένα ψηφιακό περιβάλλον το οποίο μας φέρνει κοντά, από απόσταση.
Η ανάγκη διαρκούς προσαρμογής και μετασχηματισμού που σχεδιάζουμε και αγωνιούμε να υλοποιήσουμε τα τελευταία χρόνια, επιταχύνεται μέσω μιας πανδημίας που δεν μπορούμε να ελέγξουμε, ωστόσο τη διαχειριζόμαστε δομημένα και πειθαρχημένα.
* Ο κ. Ζώης Σωτηρόπουλος είναι People & Organisation Leader, Partner, PwC Ελλάδας.