Πριν από λίγες ημέρες συμπληρώθηκαν 26 χρόνια από τον θάνατο του Γιώργου Γεννηματά, του ανθρώπου που στη διάρκεια της θητείας του στο υπουργείο Υγείας θεσμοθέτησε μία από τις σημαντικότερες τομές στη δημόσια υγεία με την καθιέρωση του Εθνικού Συστήματος Υγείας.
Οραματιστής στην πράξη, όχι μόνο στα λόγια, από τους πολιτικούς που άφησαν σημαντικό έργο, το οποίο απέκτησε διαχρονικά χαρακτηριστικά και έτυχε ευρείας διακομματικής αναγνώρισης, πέθανε στις 25 Απριλίου 1994, σε ηλικία μόλις 55 ετών. Εφυγε άδικα και πολύ νωρίς. Ακούγεται τετριμμένο, αλλά είναι αληθές. Είχε πολλά να δώσει. Αλλά ακόμη και έτσι, πρόλαβε να αφήσει ανεξίτηλο το στίγμα του.
Δημοφιλής στον χώρο του κόμματός του, του ΠΑΣΟΚ, του οποίου υπήρξε συνιδρυτής, αλλά και σεβαστός από τους αντιπάλους του στην Κεντροδεξιά, όπως και στην Αριστερά. Η κόρη του, Φώφη, ανέφερε μεταξύ άλλων: «Tο όνομά σου είναι στα χείλη όλων των Ελλήνων, με σεβασμό, με αγάπη. Τι θα συνέβαινε σήμερα, λένε, αν ο Γιώργος Γεννηματάς δεν είχε στεριώσει το ΕΣΥ. Είναι το μεγάλο μας όπλο στον πόλεμο με την πανδημία. Μια μεγάλη κατάκτηση για όλους». Εχει δίκιο. Και ως κόρη –σημαντικότερο– αλλά και ως πολιτικός, δικαιούται να είναι υπερήφανη για έναν άνθρωπο που ήταν ταγμένος στην υπηρεσία του δημοσίου συμφεροντος.
Ο Μπόρις Τζόνσον, ο συντηρητικός πρωθυπουργός της Βρετανίας, επανειλημμένως εκθειάζει το Εθνικό Σύστημα Υγείας της χώρας του. Σε κάθε δήλωσή του τονίζει την ανάγκη «να προστατεύσουμε το ΕΣΥ μας».
Σε πρόσφατη συνέντευξή του στην «Κ», ο Κυριάκος Μητσοτάκης τόνισε με αφοπλιστική ειλικρίνεια ότι απέκτησε μεγαλύτερη εμπιστοσύνη στο Εθνικό Σύστημα Υγείας και, παρά την κριτική που έχει ασκήσει, αναγνώρισε ότι «αναδείχθηκαν μέσα σε αυτή την κρίση και οι δυνατότητές του, αλλά και οι αδυναμίες του. Εχω βάλει, λοιπόν, ένα στοίχημα με τον εαυτό μου, όχι μόνο τώρα, αλλά και μακροπρόθεσμα: να αποκτήσουμε ένα ΕΣΥ το οποίο θα είναι σημείο αναφοράς, όχι μόνο για τη χώρα, αλλά και πανευρωπαϊκά. Νομίζω το αξίζουμε, το αξίζουν οι γιατροί μας, το αξίζουν οι νοσηλευτές μας, το αξίζουν πάνω απ’ όλα οι Ελληνες πολίτες, οι οποίοι δικαιούνται να έχουν δωρεάν πρόσβαση σε ένα ποιοτικό σύστημα υγείας».
Παρά τα προβλήματα και τις δυσλειτουργίες, το οικοδόμημα του ΕΣΥ αποτελεί πυλώνα στήριξης και ελπίδας για τη δοκιμαζόμενη ελληνική κοινωνία. Ο Γεννηματάς εργάσθηκε σκληρά για να το καθιερώσει. Συγκρούσθηκε με συμφέροντα, αγωνίσθηκε για να βελτιωθούν οι συνθήκες περίθαλψης, να δημιουργηθούν κέντρα υγείας, να εκσυγχρονιστούν τα νοσοκομεία. Aλλαξε πράγματα και έκτισε κάτι εξαιρετικά σημαντικό, το οποίο άντεξε στον χρόνο.
Εργασιομανής και σεμνός, ενέπνευσε τους ανθρώπους της υγείας, βρέθηκε δίπλα τους, αφουγκράσθηκε τα προβλήματα και τα κενά και προσπάθησε να διορθώσει αρκετά από αυτά. Πάντα τόνιζε την ανάγκη να ακούν οι πολιτικοί τη γνώμη των ειδικών, ιδιαίτερα στον χώρο της υγείας –«αλίμονο αν αφήσουμε τους τεχνοκράτες να αποφασίζουν μόνοι τους, αλίμονο αν αποφασίζουμε εμείς οι πολιτικοί ερήμην των τεχνοκρατών, χωρίς τη γνώμη τους»–, κάτι που επιβεβαιώνεται σήμερα με τον πιο περίτρανο τρόπο.
Ο Γεννηματάς άφησε στον χώρο της υγείας ένα σημαντικό αποτύπωμα, όντως ένα κομμάτι από τον εαυτό του. Δεν είναι πολλές οι περιπτώσεις πολιτικών, όλων των παρατάξεων, για τους οποίους μπορεί να πει κανείς ότι έκαναν το όραμα πράξη. Οτι τόλμησαν κάτι δύσκολο και πρωτοπόρο, και στην πορεία δικαιώθηκαν από τη ζωή και το έργο τους αναγνωρίστηκε καθολικά.
Τον Ιανουάριο του 1992 ανακάλυψε ότι πάσχει από καρκίνο. Μετέβη στη Νέα Υόρκη και υπεβλήθη σε εγχείρηση. Τον γνώρισα εκεί, κατά τη διάρκεια της νοσηλείας του. Του πήρα συνέντευξη, αλλά μιλήσαμε και ανθρώπινα. Αν και καταπονημένος, σε γοήτευε. Τον άκουγα με δέος. Εβγαζε μια σπάνια για πολιτικό ειλικρίνεια. Πίστευε στο κράτος πρόνοιας και θεωρούσε την παροχή υγειονομικής περίθαλψης υπέρτατο αγαθό, στο οποίο όλοι πρέπει να έχουν πρόσβαση. Μου είχε τονίσει ότι το ΕΣΥ θα πρέπει να είναι ένα ζήτημα που θα ενώνει και όχι να διχάζει. Ενα τέταρτο του αιώνα αργότερα, μπορεί να πει κανείς με σιγουριά ότι το κατάφερε.
Δεν είναι τυχαίο ότι σήμερα το αποτύπωμα που άφησε ο Γιώργος Γεννηματάς στον τομέα της δημόσιας υγείας τιμάται με τον πιο συμβολικό τρόπο: πολλά νοσηλευτικά ιδρύματα της χώρας φέρουν το όνομά του.