Ο πρόεδρος της Τουρκίας Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν επιχειρεί μια επανεκκίνηση των σχέσεων με τις ΗΠΑ με δωρεά προστατευτικού υγειονομικού υλικού, ανοίγματα στο Κογκρέσο και προτάσεις για οικονομική συνεργασία. Το διακύβευμα είναι μεγάλο, καθώς η χώρα προσπαθεί να εξασφαλίσει τη στήριξη της ομοσπονδιακής τράπεζας των ΗΠΑ, ώστε να αποφύγει την προσφυγή στο Διεθνές Νομισματικό Ταμείο. Η Fed, ωστόσο, τηρεί σιγήν ιχθύος ως προς τις πιθανότητες ένταξης της Τουρκίας στις γραμμές ανταλλαγής νομισμάτων (swap) για την αντιμετώπιση της συναλλαγματικής κρίσης που αντιμετωπίζει η χώρα.
Από την πλευρά της, η αμερικανική κυβέρνηση βλέπει μία πιθανή ευκαιρία να πείσει τον Τούρκο πρόεδρο να μην ενεργοποιήσει τα ρωσικά πυραυλικά συστήματα S-400. Παρά τις προσπάθειες, όμως, του προέδρου Ντόναλντ Τραμπ να αποφύγει την προβλεπόμενη από τη νομοθεσία CAATSA (και νομοθετημένη στο Κογκρέσο) επιβολή κυρώσεων εναντίον της Τουρκίας για την αγορά τους, η κυβέρνηση Ερντογάν αρνείται να κάνει πίσω στη λειτουργία των ρωσικών πυραυλικών συστημάτων S-400.
Ο Αμερικανός πρέσβης στην Αγκυρα Ντέιβιντ Σάτερφιλντ επιβεβαίωσε την Πέμπτη ότι η Τουρκία είναι σε επαφή με τη Fed για τη συμμετοχή της στo πρόγραμμα swap, αλλά τόνισε ότι οι προϋποθέσεις συμμετοχής της είναι οικονομικές, όχι πολιτικές. Οπως είπε σε διαδικτυακό πάνελ του Atlantic Council, «υπάρχουν κάποια κριτήρια που ορίζονται από τη Federal Open Market Committee για την πιθανή επιλεξιμότητα των χωρών, τα οποία είναι κριτήρια και προϋποθέσεις χρηματοοικονομικά και νομισματικά, όχι σχετιζόμενα με την πολιτική».
Η Fed διατηρεί γραμμές swap με την ΕΚΤ και τις κεντρικές τράπεζες της Αγγλίας, της Ιαπωνίας, της Ελβετίας και του Καναδά, ενώ έχει επανενεργοποιήσει εννέα από τις προσωρινές γραμμές στήριξης που είχε θέσει σε λειτουργία κατά τη μεγάλη χρηματοπιστωτική κρίση. Συνολικά θα διαθέσει 450 δισ. δολάρια στις Αυστραλία, Βραζιλία, Δανία, Νότια Κορέα, Μεξικό, Νορβηγία, Νέα Ζηλανδία, Σιγκαπούρη και Σουηδία.
Για έξι μήνες
Οι κεντρικές τράπεζες ανταλλάσσουν το νόμισμά τους με δολάρια για μία περίοδο μέχρι και τριών μηνών στην τρέχουσα ισοτιμία, εξομαλύνοντας τις συναλλαγματικές πιέσεις και προσφέροντας ρευστότητα στην αγορά τους. H Fed έχει ανακοινώσει ότι θα διατηρήσει τις γραμμές swap για έξι μήνες, με στόχο να αποφύγει τα προβλήματα που μπορεί να δημιουργήσουν στην αμερικανική αγορά οι έντονες πιέσεις στις διεθνείς αγορές δολαρίου.
Ωστόσο, δεν έχει περιλάβει σε αυτές τις γραμμές την Τουρκία, ενώ μία τέτοια απόφαση μπορεί να ληφθεί μόνο από το διοικητικό της συμβούλιο, με βάση τα κριτήρια της Επιτροπής FOMC, τα οποία σε προηγούμενες περιπτώσεις περιελάμβαναν τις δολαριακές ανάγκες, την εκτίμηση του κινδύνου αλλά και την ανεξαρτησία της ενδιαφερόμενης κεντρικής τράπεζας. Η Fed αρνήθηκε να επιβεβαιώσει ότι είναι σε επαφές με την Τουρκία για το θέμα, ενώ δεν σχολίασε τις πληροφορίες περί μιας συμφωνίας με τις ΗΠΑ για οικονομική στήριξη της χώρας.
Τα συναλλαγματικά διαθέσιμα της Κεντρικής Τράπεζας της Τουρκίας έχουν εξανεμιστεί στην προσπάθειά της να στηρίξει την τουρκική λίρα. Σύμφωνα με πρόσφατες εκτιμήσεις, υπολογίζονται σε 26,4 δισ. δολάρια, πολύ χαμηλά σε σχέση με τις υποχρεώσεις της στο εξωτερικό. Πηγή της «Κ» στην Ουάσιγκτον εκτιμά ότι η θέση της Τουρκίας είναι δύσκολη, διότι μπορεί να αποτελεί μία μεγάλη αγορά, αλλά δεν διαθέτει ανεξάρτητους θεσμούς ή τα εχέγγυα του μεγάλου πλουτοπαραγωγικού πλούτου άλλων χωρών που συμμετέχουν στο πρόγραμμα, όπως για παράδειγμα της Βραζιλίας.
Ωστόσο, στο Κογκρέσο παρακολουθούν από κοντά τις εξελίξεις, και γερουσιαστές όπως ο Μπομπ Μενέντεζ έχουν επικρίνει δημοσίως την τάση του προέδρου Τραμπ να κάνει φίλους αυταρχικούς ηγέτες και να προσπαθεί να τους διευκολύνει. Η πρωτοβουλία της Τουρκίας να προσφέρει προστατευτικό υγειονομικό υλικό στις ΗΠΑ την περασμένη εβδομάδα θεωρείται σίγουρα μία «επίθεση φιλίας». Και μπορεί αυτό να μην είναι αρκετό για να πείσει την τεχνοκρατική Fed, αλλά ο πρόεδρος Ερντογάν ευελπιστεί ότι θα αναγκάσει το Κογκρέσο να χαλαρώσει τις πιέσεις για την εφαρμογή των κυρώσεων για την παραλαβή των S-400.
Είναι χαρακτηριστικό ότι η αποστολή του υλικού συνοδευόταν από μία επιστολή του, με την οποία ζητεί να εκτιμήσει το Κογκρέσο (και τα μέσα) περισσότερο τη στρατηγική σχέση της Τουρκίας με τις ΗΠΑ. Τον περασμένο Δεκέμβρη, η Γερουσία ψήφισε με σχεδόν απόλυτη πλειοψηφία 98 ψήφων τις κυρώσεις, όχι μόνο επειδή η επιλογή της Τουρκίας να δώσει χρήματα στη Ρωσία για όπλα θέτει σοβαρά ζητήματα ασφάλειας για το ΝΑΤΟ, αλλά γιατί ανοίγει την όρεξη και σε άλλους πιθανούς ενδιαφερόμενους.
Και οι δύο πλευρές αναγνωρίζουν πάντως ότι οι S-400 αποτελούν το μεγαλύτερο αγκάθι στις διμερείς σχέσεις. Και η μεν κυβέρνηση Τραμπ επιχειρεί να βρει έναν συμβιβασμό, με τον Αμερικανό πρέσβη στην Αγκυρα να δηλώνει διπλωματικά ότι «το ζήτημα χρειάζεται να επιλυθεί ώστε να αναδειχθεί η σχέση στο επίπεδο που θα ήθελε ο πρόεδρος Τραμπ και όλοι μας». Από την πλευρά του, ωστόσο, ο εκπρόσωπος του Τούρκου προέδρου Ιμπραήμ Καλίν δήλωσε στο ίδιο πάνελ ότι η ενεργοποίηση των S-400 θα προχωρήσει κανονικά και ότι καθυστέρησε ένα μήνα λόγω του κορωνοϊού. Πρόσθεσε, μάλιστα, τη θέση που όπως είπε έχει μεταφέρει πολλές φορές στα τηλεφωνήματά του με τον Αμερικανό πρόεδρο ο Ερντογάν, ότι «ενδιαφερόμαστε να αγοράσουμε Patriot και να αυξήσουμε την αμυντική μας συνεργασία, αλλά αυτά τα πράγματα μπορούν να συμβούν μόνο αν απομακρύνουμε τα εμπόδια και σταματήσουμε να βάζουμε προϋποθέσεις για τη βελτίωση των σχέσεων».