Η διάφανη κολλητική ταινία, μία εφεύρεση του Αμερικανού Ρίτσαρντ Ντρου (Richard Drew) λανσαρίστηκε στην Αμερική το 1930, στην «καρδιά» της Μεγάλης Υφεσης. Το προϊόν πολύ γρήγορα έγινε ανάρπαστο, καθώς ελάχιστα νοικοκυριά και επιχειρήσεις ήταν σε θέση να αντικαταστήσουν τα παλιά αντικείμενα. Η κολλητική ταινία Scotch, που χρησιμοποιήθηκε από τραπεζίτες για την επιδιόρθωση σκισμένων χαρτονομισμάτων μέχρι αγρότες για το «σφράγισμα» ραγισμένων αυγών, μετατράπηκε σχεδόν σε είδος πρώτης ανάγκης στη χειρότερη οικονομική ύφεση της σύγχρονης ιστορίας. Η κρίση, όπως έχει αποδειχθεί πολλές φορές τα τελευταία χρόνια, έχει απελευθερώσει την καινοτομία και τη δημιουργικότητα. Οι περιπτώσεις των βιομηχανιών Lariplast και Πλαστικά Θράκης, που ξεκίνησαν να παράγουν μάσκες προστασίας φανερώνουν πώς οι επιχειρήσεις –στο μέτρο βέβαια του εφικτού– μπορούν να προσαρμοστούν στα νέα δεδομένα που, αυτή τη φορά, δημιούργησε η πανδημία. Η λίστα, όμως, των εταιρειών που κάνουν την κρίση ευκαιρία, ευτυχώς, μεγαλώνει.
Σύμμαχος η νανοτεχνολογία
Η Nanophos, που ιδρύθηκε το 2005, παράγει προϊόντα νανοτεχνολογίας. Πρόκειται για έναν επιστημονικό κλάδο που δημιουργεί πολύ μικρά σωματίδια ύλης με μέγεθος 100 νανόμετρα (nm). Ενα νανόμετρο είναι ένα δισεκατομμυριοστό του μέτρου, δηλαδή, όπως εξηγούν από την εταιρεία, εάν η γη ήταν όσο ένα μέτρο, τότε το νανόμετρο θα ήταν όσο ένα μήλο! Το «μυστικό» όμως, βρίσκεται στο ιδιαίτερα μικρό μέγεθος, καθώς όταν ένα κοινό υλικό μικραίνει σε επίπεδο νανοκλίμακας τότε παρουσιάζει πρωτότυπες και μοναδικές ιδιότητες, σε σχέση με τα μόρια ή τα ευμεγέθη, κλασικά υλικά, όπως εξηγούν οι επιστήμονες της NanoPhos.
Πώς, όμως, η ελληνική εταιρεία, που εδρεύει στο Τεχνολογικό και Πολιτιστικό Πάρκο Λαυρίου και δημιουργεί προϊόντα που επιτρέπουν, μεταξύ άλλων, την αδιαβροχοποίηση πορωδών επιφανειών και υφασμάτων ή μετατρέπουν συγκεκριμένες επιφάνειες σε αυτοκαθαριζόμενες έδωσε την απάντησή της στην κρίση την COVID-19; «H πανδημία του SARS-CoV-2 μας βρήκε μάλλον προετοιμασμένους. Η ανάπτυξη έξυπνων υλικών νανοτεχνολογίας δεν περιορίστηκε μόνο σε αντισηπτικά gel χεριών, αλλά σε μία ολοκληρωμένη σειρά προϊόντων για την απολύμανση και υγιεινή των χώρων και του περιβάλλοντος στο οποίο ζούμε» εξηγεί στην «Κ» ο δρ Ιωάννης Αραμπατζής, δ/νων σύμβουλος της NanoPhos. Η εταιρεία έχει προχωρήσει, στο Τεχνολογικό και Πολιτιστικό Πάρκο Λαυρίου, στην ανάπτυξη γραμμής βιομηχανικής παραγωγής καθαριστικών σκευασμάτων γέλης με μικροβιοκτόνες και αντισηπτικές ιδιότητες, δυναμικότητας 10.000 λίτρων ημερησίως.
Ωστόσο, εκτός από τα αντισηπτικά gel χεριών και το φαρμακευτικό κομμάτι, το δυνατό σημείο της εταιρείας είναι τα έξυπνα «προϊόντα», όπως τα SurfaShield, τα οποία βασίζονται σε νανοκρυσταλλικό διοξείδιο του τιτανίου. Πώς ακριβώς λειτουργούν; «Αγκυρώνουν» σε καθημερινές επιφάνειες εφαρμογής (πάγκους, πόμολα, επιφάνειες inox, υφάσματα) και ενεργοποιούνται από το φυσικό ή τεχνητό φως, επιφέροντας αντιμικροβιακές ιδιότητες. Πρόκειται για ένα αόρατο υμένιο, το οποίο δεν απομακρύνεται ακόμη και με τη χρήση καθαριστικών και δρα συνεχόμενα για περισσότερο από ένα μήνα, ενεργοποιούμενο από το φως.
«Οσο κι αν φαίνεται απίθανο, πόμολα, μπουτονιέρες ανελκυστήρων και πάγκοι καθημερινής χρήσης αποτελούν ίσως τις πιο επιμολυσμένες επιφάνειες. Εχει αποδειχθεί ότι ένα μπουτόν ασανσέρ μπορεί να είναι σχεδόν 40 φορές πιο επιμολυσμένο από ένα καπάκι δημόσιας τουαλέτας. Ακόμη κι αν η επιφάνεια απολυμανθεί μία ή δύο φορές την ημέρα, το μικροβιακό φορτίο δεν απομακρύνεται παρά μόνον με τη χρήση πρωτοποριακών υλικών νανοτεχνολογίας, τα οποία δρουν συνεχώς σαν ασπίδα υγιεινής προστασίας επιφανειών. Μέσα σε έξι λεπτά, η πιο επιβαρυμένη επιφάνεια θα μπορούσε να γίνει υγιεινή» σημειώνει ο Νίκος Ταμπούρης, δ/ντής Τεχνολογικής Ανάπτυξης της NanoPhos.
Η ελληνική πατέντα των εφαρμογών αντιμικροβιακής επικάλυψης νανοτεχνολογίας χρησιμοποιείται σε οθόνες Συστημάτων Ελεγχόμενης Στάθμευσης στη Βαρκελώνη, γεγονός που έχει οδηγήσει, το τελευταίο διάστημα, σε αύξηση των εξαγωγών της εταιρείας της τάξεως του 40%. Τα ειδικά αυτά προϊόντα, που είναι δυνατόν να εφαρμοστούν σε κάθε είδους γυάλινη επιφάνεια, όπως, για παράδειγμα τα ΑΤΜ των τραπεζών, επιτρέπουν την αύξηση της διαπερατότητας του γυαλιού, το οποίο μετατρέπεται σε αυτοκαθαριζόμενο, υπερυδρόφιλο και αντιστατικό.
Τα προηγούμενα χρόνια, η NanoPhos είχε επικεντρωθεί στην ανάπτυξη εφαρμογών για βιομηχανικά και κατασκευαστικά υλικά (π.χ. προϊόντα συντήρησης οικοδομικών επιφανειών από βρύα, λειχήνες και μούχλα), για την ποντοπόρο ναυτιλία και για την αύξηση παραγωγής ενέργειας από φωτοβολταϊκά στοιχεία. Διαβλέποντας στην κρίση του κορωνοϊού την ευκαιρία, προσαρμόστηκε στα νέα δεδομένα, δημιουργώντας προϊόντα υγιεινής προστασίας. Γι’ αυτό, όπως αναφέρουν τα στελέχη της, ιδίως τον Μάρτιο και τον Απρίλιο, η εταιρεία πραγματοποίησε προσλήψεις.
Επιστημονικό… δαιμόνιο
«Το ελληνικό επιστημονικό… δαιμόνιο έχει τη δυνατότητα να προσαρμόζει το βάθος και τη δυναμική της γνώσης στις ανάγκες που δημιουργούνται για την επίλυση καθημερινών προβλημάτων, όπως η ενίσχυση της υγιεινής, με τρόπο απλό και χειροπιαστό. Η τεχνολογική ανάπτυξη αποκτάει ξεχωριστή αξία όταν μετατρέπει την καθημερινότητα σε ασφαλέστερη, πιο υγιεινή και με λιγότερα προβλήματα», σχολιάζει ο κ. Αραμπατζής.
Στροφή από τον σχεδιασμό νυφικών στην παραγωγή προστατευτικών μασκών
Η Ολγα Καραβερβέρη, επικεφαλής του οίκου μόδας Karaververis, που έχει συνδέσει το όνομά του με τις υψηλής ποιότητας δημιουργίες νυφικών και ρούχων, δύσκολα θα μπορούσε να φανταστεί πριν από μερικούς μήνες ότι θα χρειαζόταν, «για το καλό της πατρίδας», όπως λέει, να κατεβάσει ρολά στην εταιρεία που μετράει περίπου μισό αιώνα ζωής. «Εχουμε τρεις πυλώνες δραστηριότητας, τον γάμο – βάφτιση, τον σχεδιασμό και την παραγωγή ρούχων και τις εκδηλώσεις – events.
Λόγω της πανδημίας, όλες οι παραγγελίες από το εξωτερικό για τη διοργάνωση γάμων σε ελληνικά νησιά, για τις οποίες προετοιμαζόμασταν όλον τον χειμώνα, ανεστάλησαν», σημειώνει στην «Κ». Αποφάσισε όμως να μην καθίσει με σταυρωμένα χέρια, συμβάλλοντας στην κάλυψη της μεγάλης ζήτησης για μάσκες, που θα κορυφωθεί σταδιακά από αύριο Δευτέρα, με τη χαλάρωση των περιοριστικών μέτρων. «Κατά την περίοδο του lockdown, που ανεστάλη η παραγωγή ρούχων και “πάγωσαν” τα ραντεβού για δοκιμές νυφικών, αποφασίσαμε να αξιοποιήσουμε τη μικρή μονάδα παραγωγής μας, όπως και την τεχνογνωσία που διαθέτουμε, για να προχωρήσουμε στη δημιουργία υφασμάτινων προστατευτικών μασκών, που αποτελούν ένα προϊόν ιδιαίτερα απαραίτητο», εξηγεί η κ. Καραβερβέρη. «Αρχικά προχωρήσαμε σε ορισμένες δωρεές και στη συνέχεια η κόρη μου προέβη στην οργάνωση της παραγωγής και της διανομής των μασκών. Η συγκεκριμένη διαδικασία θα συνεχιστεί για όσο χρειαστεί, ελπίζουμε να μην διαρκέσει επί μακρόν», προσθέτει. Η μονάδα του οίκου Karaververis έχει παραγωγική δυναμικότητα περίπου 3.000 μασκών την ημέρα και προμηθεύει κυρίως φαρμακεία, εταιρείες και μεγάλα ιδρύματα.
«Κατά την περίοδο του lockdown, που ανεστάλη η παραγωγή ρούχων και “πάγωσαν” τα ραντεβού για δοκιμές νυφικών, αποφασίσαμε να αξιοποιήσουμε τη μικρή μονάδα παραγωγής μας για να προχωρήσουμε στη δημιουργία υφασμάτινων προστατευτικών μασκών, που αποτελούν ένα προϊόν ιδιαίτερα απαραίτητο», εξηγεί η κυρία Καραβερβέρη.
Σε αντίθεση όμως με εταιρείες μόδας του εξωτερικού, που προχωρούν στη δημιουργία πιο σύνθετων σχεδιαστικά μασκών, η επικεφαλής του οίκου Karaververis αποκλείει τη συγκεκριμένη επιλογή. «Δεν θα ήθελα να σκεφτώ τη μάσκα προστασίας ως ένα “trend” στοιχείο. Δεν πρόκειται για μόδα, αλλά αποτελεί ένα προϊόν το οποίο ήρθε στη ζωή μας για την περίοδο της πανδημίας και μόνο. Σε κάθε περίπτωση, η κρίση ίσως να αποτελεί αφορμή για να στηρίξουμε τα ελληνικά προϊόντα και την εγχώρια βιοτεχνία», τονίζει.
Η κ. Καραβερβέρη αποτελεί τη δεύτερη γενιά που βρίσκεται στο τιμόνι του οίκου μόδας, ενώ με τη δραστηριότητα της οικογενειακής επιχείρησης, που ιδρύθηκε τη δεκαετία του 1970, ασχολείται και η τρίτη γενιά.
Σε αντίθεση με την Ελλάδα, όπου η στροφή στη δημιουργία μασκών από οίκους μόδας δεν είναι ιδιαίτερα διαδεδομένη, στο εξωτερικό στην παραγωγή ενός αξεσουάρ που γίνεται όλο και πιο απαραίτητο εμπλέκονται ολοένα και περισσότεροι σχεδιαστές και εταιρείες. Σε αυτές ανήκουν οι εταιρείες Prada, LVMH, που έχει τα brands Louis Vuitton και Dior, Kering (Balenciaga και Saint Laurent), ενώ και η Lamborghini έχει προχωρήσει στην παραγωγή μασκών.
Aσπίδες προσώπου made in Greece για τα νοσοκομεία
Ακόμη μία εταιρεία που εντόπισε κενό όσον αφορά την κάλυψη άμεσων αναγκών που προκάλεσε η πανδημική κρίση είναι η Tetraform. H μικρή αυτή οικογενειακή επιχείρηση, με έδρα το Κιλκίς και προσωπικό 12 ατόμων, κατάφερε τις τελευταίες ημέρες να γίνει παγκοσμίως γνωστή, επειδή, απλώς, άλλαξε… ρότα. Από το 2002, που ιδρύθηκε, η Tetraform δραστηριοποιείται στον τομέα της θερμοδιαμόρφωσης πλαστικών, της βιομηχανικής εκτύπωσης, της μεταξοτυπίας και της κατασκευής πλαισίων ελαστικών, με βασικούς πελάτες τις γαλακτοκομικές εταιρείες, κατασκευαστές εμπορικών ψυγείων, διαφημιστικές εταιρείες, καθώς και φαρμακεία και εταιρείες καλλυντικών.
Ο κορωνοϊός, όμως, ενίσχυσε τη ζήτηση για ασπίδες προστασίας προσώπου που είναι αναγκαίες για το εξειδικευμένο ιατρονοσηλευτικό προσωπικό και για εργαζομένους που έρχονται σε συχνή επαφή με πολίτες, υγιείς ή μη. Εχοντας επεξεργαστεί τα δεδομένα αυτά και ύστερα από συζητήσεις με τον πρόεδρο του Πανελλήνιου Ιατρικού Συλλόγου Αθανάσιο Εξαδάκτυλο, ο ιδρυτής της Tetraform Νίκος Τσεκλίδης αποφάσισε να αλλάξει την παραγωγή της μονάδας του και να προχωρήσει στη δημιουργία ασπίδων προστασίας προσώπου. Οπως έχει αναφέρει σε ρεπορτάζ της η «Καθημερινή» (29.04.2020), ύστερα από μια αρχική διστακτικότητα, το πραγματικό «σήμα εκκίνησης» δόθηκε όταν το Πανεπιστημιακό Γενικό Νοσοκομείο Θεσσαλονίκης ΑΧΕΠΑ παρήγγειλε τις πρώτες 2.500 προσωπίδες. Εκτοτε, η παραγωγή αυξάνεται συνεχώς. Από τις αρχές του Απριλίου, που τέθηκε σε ενέργεια το σχέδιο, μέχρι και σήμερα, έχουν κατασκευαστεί περισσότερες από 100.000 προσωπίδες, με την εταιρεία να είναι σε θέση να παράγει 6.000 τεμάχια σε ημερήσια βάση.
Η ζήτηση για τις ασπίδες της Tetraform αναμένεται να ενταθεί και από εργαζομένους των κλάδων της εστίασης ή της αισθητικής, όσο τα μέτρα περιορισμού χαλαρώνουν.
Γιατί όμως η απόφαση αυτή της Tetraform διεθνοποίησε, ώς ένα βαθμό, τη δραστηριότητα της βορειοελλαδίτικης εταιρείας; Η απάντηση βρίσκεται στις προδιαγραφές των ασπίδων της εταιρείας, οι οποίες διαθέτουν σήμανση CE mark που συναντάται σε πολύ λίγες περιπτώσεις αντίστοιχων προϊόντων παγκοσμίως. Ως εκ τούτου, οι βασικοί ανταγωνιστές της εταιρείας είναι κινεζικές εταιρείες, χωρίς όμως αυτό να αποτρέπει τη λήψη παραγγελιών από χώρες όπως η Γερμανία, η Κύπρος και η Σερβία.
Η ζήτηση για τις ασπίδες της Tetraform, που έχουν βάρος μόλις 70 γραμμαρίων και πωλούνται στη λιανική από 4 έως 7 ευρώ, αναμένεται να ενταθεί και από εργαζομένους των κλάδων της εστίασης ή της αισθητικής όσο τα μέτρα περιορισμού σε Ελλάδα και εξωτερικό χαλαρώνουν, όπως αναφέρουν από την εταιρεία. Ως αποτέλεσμα, οι ρυθμοί ανάπτυξης αναμένεται να είναι πρωτόγνωροι για την Tetraform, η οποία, σε διαφορετική περίπτωση, θα ήταν μια από τις εκατοντάδες επιχειρήσεις που θα είχε προχωρήσει, εάν όχι σε αναστολή, σε δραματικό περιορισμό της δραστηριότητάς της.
Ωστόσο, λίγους μήνες προτού η εταιρεία ανοίξει την πόρτα στην επιχειρηματική ευκαιρία που δημιούργησε η πανδημία, είχε προχωρήσει σε μια άλλη σημαντική αλλαγή, της οποίας τα αποτελέσματα είναι απτά σήμερα.
Μέσω ενός έργου, που ολοκληρώθηκε στις αρχές Απριλίου 2020, η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Ανασυγκρότησης και Ανάπτυξης (EBRD), με την υποστήριξη της Ευρωπαϊκής Ενωσης, μέσω του Ευρωπαϊκού Κόμβου Επενδυτικών Συμβουλών της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων (ΕΤΕπ), παρείχε ολοκληρωμένες συμβουλευτικές υπηρεσίες, προκειμένου η Tetraform να ανασχεδιάσει τη στρατηγική των πωλήσεών της. Οπως αναφέρει σε ενημέρωσή της η EBRD, μέχρι τα μέσα του 2019 οι πωλήσεις της εταιρείας πραγματοποιούνταν μόνο «από στόμα σε στόμα». Τον Ιούνιο του 2019, η Tetraform λάνσαρε την καινούργια της ιστοσελίδα και προσέλαβε έναν υπεύθυνο πωλήσεων, έχοντας ανάγκη από συμβουλές ειδικών για να αναπτύξει μια πιο δομημένη στρατηγική πωλήσεων και να αυξήσει τον κύκλο εργασιών της.
Η εταιρεία ετοιμάζεται, ήδη, για την επόμενη, πολυπόθητη, ημέρα, όταν θα ανακαλυφθεί μια ολοκληρωμένη φαρμακευτική αγωγή ή το εμβόλιο για τον κορωνοϊό και συνεπώς η ζήτηση για τις ασπίδες της θα υποχωρήσει. Οπως αναφέρει ο κ. Τσεκλίδης, η αλλαγή των προδιαγραφών θα επιτρέψει τα εν λόγω προϊόντα να χρησιμοποιηθούν ως εξοπλισμός προστασίας τεχνιτών, αγροτών, χειροτεχνών κ.λπ.