Τις προάλλες, περιμένοντας να βγω σε ένα Κρητικό τηλεοπτικό κανάλι για να μιλήσω για τον κορωνοϊό, άκουσα μια καταπληκτική είδηση. Στην Κρήτη, λέει, ζει ένας άνθρωπος που, την ημέρα που το άκουσα, είχε κλείσει σαράντα τέσσερις ημέρες θετικός στον κορωνοϊό. Του είχαν κάνει επτά φορές εξετάσεις και είχαν βγει όλες θετικές. Βρισκόταν όλες αυτές τις ημέρες κλεισμένος σε καραντίνα και δεν του περνούσε με τίποτε. Χωρίς να έχει συμπτώματα. Δεν υπάρχει εξήγηση για το φαινόμενο αυτό.
Πολλοί πιστεύουν ότι η κρίση που ζούμε είναι τόσο μεγάλη και πρωτοφανής επειδή ο ιός αυτός είναι πάρα πολύ επιθετικός και επικίνδυνος. Από ό,τι φαίνεται, δεν είναι ακριβώς έτσι τα πράγματα. Το πρόβλημα δεν είναι η φύση του ιού -το πρόβλημα είναι ότι είναι καινούργιος. Είναι τόσο πολλά τα πράγματα που δεν ξέρουμε για το πώς λειτουργεί, πώς μεταδίδεται, τι προκαλεί στον ανθρώπινο οργανισμό και πώς τον αντιμετωπίζουμε. Αυτή είναι η αιτία της κρίσης, και ένα από τα σημαντικότερα προβλήματα για το πώς αντιλαμβανόμαστε αυτό που μας συμβαίνει και για το πώς διαμορφώνουμε τις προσδοκίες μας για το μέλλον.
Ας πούμε, ελάχιστοι από τους βαριά άρρωστους με Covid-19 που καταλήγουν στο νοσοκομείο είναι καπνιστές. Κανείς δεν ξέρει γιατί. Κανείς δεν ξέρει γιατί πεθαίνουν περισσότεροι άνδρες από ό,τι γυναίκες. Κανείς δεν έχει καταλάβει γιατί οι χώρες της ανατολικής Ευρώπης εμφανίζουν πολύ λιγότερους νεκρούς από τις πιο ανεπτυγμένες δυτικές. Μήπως επειδή στις περισσότερες από αυτές (και στην Ελλάδα) στο παρελθόν ήταν υποχρεωτικό το εμβόλιο κατά της φυματίωσης, ενώ στις δυτικές όχι; Κάποιοι διατυπώνουν αυτή τη θεωρία. Αλλά δεν ξέρουμε ακόμα.
Δεν ξέρουμε επίσης το γιατί άλλοι υγιείς νέοι ηλικίας κάτω των 45 περνούν την ασθένεια ήπια ή και χωρίς να το καταλάβουν, και άλλοι, εξίσου υγιείς, νοσούν βαριά και καταλήγουν στις μονάδες εντατικής θεραπείας, ή και στο θάνατο. Ενώ στην αρχή οι επιστήμονες νόμιζαν ότι η Covid-19 είναι μια ασθένεια που προκαλεί σοβαρές πνευμονίες, σιγά σιγά διαπιστώνουν ότι αφ’ ενός η πνευμονία που προκαλεί είναι συχνά πολύ ασυνήθιστη, με διαφορετικά συμπτώματα από άλλες πνευμονίες, με αποτέλεσμα ασθενείς να φτάνουν στο νοσοκομείο σε πολύ χειρότερη κατάσταση από ό,τι δείχνουν τα συμπτώματά τους, αλλά αφ' ετέρου και ότι η ασθένεια αυτή σε κάποιες περιπτώσεις επιτίθεται και στα νεφρά, την καρδιά, το συκώτι, το αίμα ή και τον εγκέφαλο. Αλλά όχι πάντα.
Σε ένα εργοστάσιο επεξεργασίας τροφίμων στο Μιζούρι την περασμένη εβδομάδα έκαναν τεστ σε όλους τους εργάτες, και τους 2.800. Ξέρετε πόσοι από αυτούς βρέθηκαν θετικοί στον κορωνοϊό; Το 13%. 373 άνθρωποι. Και ξέρετε πόσοι από αυτούς είχαν εμφανίσει το οποιοδήποτε σύμπτωμα; Κανένας. Μηδέν.
Δεν ξέρουμε ούτε καν από πότε υπάρχει αυτό το πράγμα. Τις προάλλες Γάλλος γιατρός στο Παρίσι είπε να ρίξει μια ματιά σε δείγματα από ασθενείς με πνευμονία που είχε τους προηγούμενους μήνες και βρήκε ένα δείγμα θετικό στον κορωνοϊό σε ασθενή που είχε κάνει εξετάσεις τον Δεκέμβριο. Βεβαίως, κανείς δεν τον είχε εξετάσει για SARS-Cov-2, επειδή κανείς δεν γνώριζε ότι αυτό το πράγμα υπάρχει. Τα πρώτα επιβεβαιωμένα κρούσματα στην πόλη Γουχάν της Κίνας θα ανακοινώνονταν λίγες ημέρες αργότερα. Πλέον πολλοί θεωρούν ότι ο ιός κυκλοφορούσε χωρίς να το πάρουμε χαμπάρι από τις αρχές του χειμώνα σε όλο τον κόσμο.
Το να υπάρχουν τόσα πολλά άγνωστα πράγματα για το νέο κορωνοϊό δεν είναι περίεργο. Όλα τα λοιμώδη νοσήματα είναι περίπλοκα μυστήρια με αλλόκοτες πτυχές που μπορεί να χρειαστούν δεκαετίες για να εξηγηθούν από την επιστήμη. Στην πανδημία της ισπανικής γρίπης που ξέσπασε το 1918 και μέσα σε τρία χρόνια σκότωσε 40 εκατομμύρια ανθρώπους, ας πούμε, διαπιστώθηκε πως άνθρωποι που ήταν ακριβώς 28 χρονών είχαν πολύ μεγαλύτερη πιθανότητα να πεθάνουν από την αρρώστια, από ό,τι άνθρωποι οποιασδήποτε άλλης ηλικίας. Η θεωρία που διατύπωσαν επιστήμονες 95 χρόνια μετά (!) είναι ότι οι άνθρωποι που είχαν γεννηθεί το 1890 είχαν πετύχει ως βρέφη μια μικρότερης κλίμακας επιδημία μιας άλλης γρίπης, της Ρώσικης. Σύμφωνα με τη θεωρία, όσοι είχαν περάσει εκείνη τη γρίπη ως μωρά, είχαν πολύ μεγαλύτερη πιθανότητα να πεθάνουν από την υπερβολική αντίδραση του ανοσοποιητικού τους συστήματος σε μια επόμενη μόλυνσή τους από άλλο, συγγενικό στέλεχος γρίπης. Το 1918, βεβαίως, κανένας δεν το ήξερε αυτό.
Η επιστήμη, αντίθετα με τα θρησκευτικά (και τα πολιτικά) δόγματα δεν υποστηρίζει ότι έχει όλες τις λύσεις και τις απαντήσεις μαγικά και στιγμιαία έτοιμες. Η δουλειά της είναι να κάτσει να τις βρει, κι αυτό είναι κάτι πολύ πιο χρονοβόρο και επίπονο από ό,τι φαντάζονται πολλοί. Ο δημόσιος διάλογος ασχολείται με το πόσο γρήγορα θα επανέλθουμε στην κανονικότητα και πότε θα αρχίσουν να έρχονται τουρίστες και αν το 2021 η ανάπτυξη θα είναι 7% ή 9% αλλά στην πραγματικότητα αυτό το ακόμα ελάχιστα γνωστό νοσηρό πράγμα εξακολουθεί και υπάρχει ανάμεσά μας, δεν εξαφανίζεται μαγικά, και το μέσο διάστημα που χρειάζεται για να φτιαχτεί ένα ασφαλές εμβόλιο γενικά είναι 10-15 χρόνια (το παγκόσμιο ρεκόρ ταχύτητας είναι 4 χρόνια -το έχει το εμβόλιο για τις μαγουλάδες), και οι 12-18 μήνες που λένε είναι το αισιόδοξο σενάριο, σχεδόν μια ευχή, βασικά, για κάτι που, αν συμβεί, θα είναι ένα πρωτοφανές και κολοσσιαίο επιστημονικό επίτευγμα. Θα το κατορθώσουν οι επιστήμονες; Δεν αποκλείεται καθόλου. Όπως δεν αποκλείεται να βρεθεί και μια αποτελεσματική φαρμακευτική αγωγή, ή να καταλάβουμε σύντομα γιατί σκοτώνει περισσότερο άνδρες, μη καπνιστές, ηλικωμένους και, κάποιους άλλους, τυχαία. Σε όλες αυτές τις ερωτήσεις, όμως, αυτό που πρέπει να κρατάμε στο μυαλό μας καθώς σταδιακά ξεμυτίζουμε, δειλά, σε έναν διαφορετικό έξω κόσμο, είναι μία απάντηση, δυο λέξεις που λίγο-πολύ συνοψίζουν ό,τι χρειάζεται να πει κανείς για το μυστηριώδες αίτιο όσων ζούμε όλοι μαζί στη Γη σήμερα:
Δεν ξέρουμε.