Ο Νίκος Τόδουλος, αρχηγός αναβάσεων της ΕΟΑΑ, γράφει για τη δική του σχέση με τη φύση, με αφορμή τους περιορισμούς της πανδημίας.
Καμμία από τις 42 μέρες εγκλεισμού στο σπίτι μου, στον Υμηττό δεν ήταν ίδια. Εστελνα μήνυμα με τον κωδικό «6», κάθε πρωί στις 9 το πρωί ακριβώς, και έβγαινα με το ποδήλατο στο βουνό. Με κρύο, βροχή, αέρα, ζέστη, ήλιο, συννεφιά, χωματόδρομους, πέτρες, λάσπη, βράχινα μονοπάτια, τεχνικές διαδρομές, μονότονη άσφαλτο, ιδρώτα, δύσκολες ανάσες, σκληρές ανηφόρες, ευχάριστες κατηφόρες, πόνους στα πόδια και την μέση. Οι ώρες αυτές ήταν τα πάντα, σκέψεις συναισθήματα, απορίες, ερωτήσεις, απαντήσεις, διαλογισμός, νέες ιδέες. Ώρες για αυτομεμψία και εσωτερική αναζήτηση.
Η τελευταία κορυφή που ανέβηκα φέτος ήταν στις 12 Μαρτίου, η κορυφή Ρόκα στα θρυλικά Τζουμέρκα (στην ιδιαίτερή μου πατρίδα). Μια χειμερινή τεχνική και αναρριχητική διαδρομή με θέα μέχρι το Ιόνιο πέλαγος. Μια ηλιόλουστη μέρα με καλούς φίλους, σχοινοσύντροφους ζωής. Χάρηκα που έζησα αυτές τις τελευταίες στιγμές πριν το lockdown με αυτούς τους λίγους φίλους που έχουμε στο παρελθόν ζήσει μαζί πολλές συγκινήσεις σε διάφορα βουνά του κόσμου. Αναμνήσεις που ίσως ανήκουν σε κάποια άλλη εποχή, πιο ανέμελη, χωρίς περιορισμούς και κανόνες. Με χειραψίες και αγκαλιές. Τις τελευταίες εβδομάδες η ανθρώπινη παρουσία σε όλες τις βουνοκορφές σε ολόκληρο τον πλανήτη ήταν από ελάχιστη εως ανύπαρκτη. Έτσι παρέμεινε και ο απομονωμένος και περήφανος ορεινός όγκος των Τζουμέρκων, ζώντας και αυτός στιγμές περίσσειας μοναξιάς.
Το να είσαι ορειβάτης-αναρριχητής σε συνθήκες lockdown είναι πολύ δύσκολο. Είμαστε τόσο συνηθισμένοι στην ελευθερία που μας προσφέρουν τα βουνά, όσο και για να σκαρφαλώνουμε με πληγωμένα δάχτυλα και ιδρωμένα χέρια βραχώδεις ορθοπλαγιές. Ο αναγκαστικός εγκλεισμός είναι σαν να πρέπει να αρνηθούμε την ίδια μας την φύση, την ίδια μας την ύπαρξη. Και προσωπικά εγώ τώρα είμαι αναγκασμένος να ζήσω και να λειτουργήσω εκτός του φάσματος της δικής μου πραγματικότητας. Η αίσθηση της περιπέτειας και του απρόσμενου που μας επιφυλάσσουν τα βουνά δεν μας συναρπάζει απλά… μας μαγνητίζει χωρίς να μπορούμε να αντισταθούμε. Γιατί στο τέλος μας μένουν μόνο υπέροχες αναμνήσεις παρά τις δυσκολίες και την κούραση.
Για πολλούς από εμάς το να ζεις μια κοινωνικά απομακρυσμένη ζωή είναι επιλογή, ανεξαρτήτως πανδημίας. Έτσι ήταν πάντα και για μένα. Αλλά όχι ο εγκλεισμός. Το ίδιο ισχύει και για τους άλλους φίλους τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό. Φίλοι ορειβάτες από όλες τις γωνιές του πλανήτη που επικοινωνούσαμε, μοιραζόμασταν ανησυχίες και σχεδιάζαμε εκπληκτικά project – από τον λαβύρινθο των ισλανδικών παγετώνων έως τα αρχέγονα μονοπάτια του Μπουτάν και από την απομονωμένη Αρκτική έως τις κορφές των Άνδεων στην Παταγονία. Νέες περιπέτειες, για να προστεθούν σε όλες τις προηγούμενες. Από τη Νότια Αφρική μέχρι το Αρχιπέλαγος Svalbard.
Ο Νίκος κατεβάινει τον παγετώνα Brentei
Στην ερώτηση «γιατί σκαρφαλώνουμε τα βουνά;» η πιο γνωστή και συνάμα σωστή απάντηση στα χρονικά, είναι του Βρετανού ορειβάτη George Herbert Leigh Mallory. Με δυο λέξεις γιατί «απλά υπάρχουν». Δεν υπάρχει τίποτα άλλο να αναλύσει κανείς. Για μένα όμως η ορειβασία και η ενασχόληση με τις ορεινές δραστηριότητες δεν είναι ένα χόμπι, δεν είναι ένας τρόπος να γεμίσω την μέρα μου, δεν είναι μια δραστηριότητα εξαναγκαστική για να χάσω κιλά και να διατηρήσω την φόρμα μου. Είναι φιλοσοφία και καθολικός τρόπος ζωής, η δεύτερη φύση μου. Γιατί μέσα από την ορειβασία μαθαίνουμε να θέτουμε και να κατακτούμε στόχους, να λειτουργούμε με ομαδικό πνεύμα, συντροφικότητα και αλληλεγγύη και αλληλοβοήθεια. Αυτή η δυνατότητα να τριγυρνάμε, να σκαρφαλώνουμε και να περπατάμε στα βουνά που τόσο αγαπάμε είναι το κύριο συστατικό για τον αυτοπροσδιορισμό μας και για την σωματική και ψυχική μας υγεία. Η αναγκαστική απώλεια αυτού του συστατικού μέχρι σήμερα μας στοίχισε έχοντας επιπτώσεις στις εσωτερικές μας ισορροπίες και στην λειτουργία μας σαν χαρακτήρες.
Η ορειβασία δημιουργεί ήθος, σφυρηλατεί χαρακτήρες και μέσα από αυτή μαθαίνουμε να αγαπάμε και να σεβόμαστε τη φύση. Μας βοηθάει να βγάλουμε προς τα έξω τον καλύτερο μας εαυτό, να κατανοήσουμε το αιώνιο μεγαλείο και τα μεγάλα μυστήρια της, ενώ εμείς ασήμαντοι, παραμένουμε πάντα μικροί και εφήμεροι. Οι άνθρωποι στα απομονωμένα ορεινά μέρη παραμένουν πιο αυθεντικοί και γενναιόδωροι. Οι διαχρονικές αυτές αξίες μας, και αυτές τις ζόρικες μέρες παραμένουν σημαντικές, πιο ισχυρές και πιο επίκαιρες από ποτέ. Η φλόγα του ορειβατικού πνεύματος θα πρέπει να παραμείνει αναμμένη μέσα μας γιατί τους δύσκολους καιρούς που θα ακολουθήσουν θα το χρειαστούμε περισσότερο από ποτέ.
Με το ποδήλατο στο Everest.
Πολλοί «θέλουν» να πάνε στα βουνά αλλά λίγοι τολμούν γιατί είναι δύσκολο να συνδυάσεις την αγάπη για την εξερεύνηση και την περιπέτεια με έναν «συμβατικό» τρόπο ζωής. Εγώ πιστεύω ότι όταν θέλεις κάτι πραγματικά μέσα στην ψυχή σου βρίσκεις τρόπο να το κάνεις. Υπάρχουν χίλιες δικαιολογίες για να αναβάλεις κάτι και μόνο μία για να το κάνεις… να το θέλεις όσο τίποτα άλλο. Στην Ελλάδα όλους εμάς που ασχολούμαστε με αυτές τις δραστηριότητες μας χαρακτηρίζουν γραφικούς και τρελούς. Εμένα προσωπικά η ενασχόληση με την φύση μου φαίνεται φυσιολογική και όλα αυτά που καθημερινά βιώνουμε παλαβά. Στις πόλεις οι άνθρωποι που κυκλοφορούν μηχανικά σαν ρομπότ στους πολυσύχναστους δρόμους, χωρίς να αντιλαμβάνονται γύρω τους και δεν ανταλλάσσουν ποτέ μεταξύ τους ούτε μία ματιά, μια λέξη, ένα νεύμα. Αντίθετα στα βουνά μια φιλική και σύντομη κουβέντα, ένα νεύμα φευγαλέο αλληλοχαιρετισμού είναι τόσο συνηθισμένο. Βέβαια όλα αυτά είναι στο δικό μου μυαλό, στο μυαλό ενός ιδιαιτέρου χαρακτήρα που κόλλησε σε αυτό που διάβασε στο γυμνάσιο και σαν σφραγίδα αποτυπώθηκε στο μυαλό του.
«Όλοι οι άνθρωποι ονειρεύονται, αλλά όχι με τον ίδιο τρόπο. Εκείνοι που ονειρεύονται τη νύχτα μέσα στις σκονισμένες γωνιές του μυαλού τους, ξυπνούν την ημέρα για να ανακαλύψουν ότι όλα ήταν μια ματαιότητα. Αλλά αυτοί που ονειρεύονται την ημέρα είναι άνθρωποι επικίνδυνοι, γιατί τολμούν να κάνουν πραγματικότητα το όνειρο, και το όνειρο γίνεται πραγματικότητα μόνο όταν ονειρευόμαστε με ματιά ανοικτά…» Λωρενς της Αραβίας η αλλιώς – Τ.Ε.Lawrence.
Η ομορφιά της ενασχόλησης με τα βουνά είναι ότι υπάρχουν πάντα τόσα πολλά να κάνουμε, με τόσους διαφορετικούς τρόπους σε τόσα πολλά διαφορετικά μέρη. Ο κόσμος μας είναι απλά γεμάτος από βουνά και ορθοπλαγιές. Το πρόβλημα με την αναρρίχηση είναι ότι είναι τόσο ζωογόνος, που είναι δύσκολο να το στερείται κανείς Αυτήν τη στιγμή, στο lockdown, οι αναρριχητές κοιτάζουμε τα βράχια, τα βουνά τις κόψεις, τις ορθοπλαγιές και νομίζουμε ότι χάνουμε την τέχνη μας. Είμαστε μια πάστα ανθρώπων γεννημένοι άγριοι, με την ανάγκη να είμαστε εκεί έξω, ανάμεσα στη φύση και να αισθανόμαστε το «δάγκωμα» του βράχου κάτω από το δέρμα μας, να εξερευνούμε νέα μέρη και πόσο μπορούμε να αντέξουμε. Προς το παρόν, όλα αυτά θα πρέπει να περιμένουν. Αλλά αυτό το γεννημένο άγριο χαρακτηριστικό τρέχει βαθιά μέσα στο αίμα μας, και θα βρούμε την λύση ο καθένας μας με τον δικό του τρόπο.
Τώρα βρισκόμαστε φοβισμένοι και συγκλονισμένοι από την αβεβαιότητα και τις δραματικές αλλαγές που θα ακολουθήσουν στις ζωές μας. Η επόμενη μέρα θα χρειαστεί θέληση, χαρακτήρα, υπομονή και επιμονή. Αξίες που διδαχθήκαμε και γιγαντώθηκαν στα βουνά. Με πυξίδα αυτές τις αξίες, προτεραιότητα μας είναι να είμαστε ενωμένοι, να σταθούμε δυνατοί και όρθιοι για να «βαδίσουμε» με σθένος και προπάντων χωρίς φόβο στα δύσκολα μονοπάτια που μας επιφυλάσσει το αβέβαιο μέλλον. Μονοπάτια και νέες διαδρομές που αναγκαστικά θα χαράξουμε και θα ακολουθήσουμε όλοι μας, στην εποχή του Υδροχόου, ο καθένας μέσα στην δική του νέα «κανονικότητα».
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΑΚΟΜΑ: Tα φυλαχτά των Ινουίτ