Ενα μαύρο γατί πετιέται από τους θάμνους, έρχεται προς το μέρος μου και αρχίζει να τρίβεται στα πόδια μου. «Είναι ο Κίρα. Στα κελτικά σημαίνει “σκουρομάλλης”. Είναι μέλος της γατο-οικογένειάς μας», μου εξηγεί η Σοφία Ευριπιώτη. Η 21χρονη, φοιτήτρια στο τμήμα Κοινωνικής Ανθρωπολογίας και Ιστορίας του Πανεπιστημίου Αιγαίου, έχει αναλάβει αυτόν τον καιρό τη φροντίδα του χαδιάρη Κίρα και περίπου δέκα ακόμα στειρωμένων ημιδεσποζόμενων γάτων. Είναι ένα από τα νέα της «καθήκοντα» από τις αρχές Μαρτίου, όταν αναγκάστηκε λόγω lockdown να φύγει από τη Λέσβο, όπου σπουδάζει, και να επιστρέψει στο σπίτι της: στο Χατζηκυριάκειο Ιδρυμα Παιδικής Προστασίας στον Πειραιά.
Το ιστορικό ίδρυμα δημιουργήθηκε από τον Ιωάννη Χατζηκυριακό και τη σύζυγό του Μαριγώ το 1889. Εκτοτε η λειτουργία του είναι αδιάλειπτη και η προσφορά του στον τομέα της παιδικής μέριμνας και προστασίας ανεκτίμητη: παρέχει ολοκληρωμένη φροντίδα και υποστήριξη σε κορίτσια ηλικίας από 6 ετών των οποίων οι οικογένειες αντιμετωπίζουν κοινωνικά και οικονομικά προβλήματα. Τους προσφέρει στέγη, ενδιαίτηση, ιατροφαρμακευτική περίθαλψη, εκπαίδευση, συμβουλευτική και συναισθηματική υποστήριξη, επιμορφωτικές και εξωσχολικές δράσεις, καλύπτει τα έξοδά τους αν φοιτούν σε ΑΕΙ και ΤΕΙ, ενώ ταυτόχρονα βοηθά οικονομικά ακόμα και απόφοιτες που αντιμετωπίζουν χρόνια προβλήματα υγείας και δεν μπορούν να εργαστούν. Ογδόντα δύο κορίτσια ζουν σήμερα εδώ. Η Σοφία είναι μέσα σε αυτή την «αγκαλιά» από τα δώδεκά της χρόνια. «Είμαι άλλος άνθρωπος πια, σκέφτομαι και αντιδρώ διαφορετικά. Εχω μάθει τι σημαίνει προσφορά και θέλω να γίνω κοινωνική λειτουργός, για να μπορέσω να προσφέρω κι εγώ με τη σειρά μου».
Με την Αναστασία Κατσιλιέρη, διευθύντρια του ιδρύματος, και την Εύα Καλυμνιού, προϊσταμένη της Κοινωνικής Υπηρεσίας, περπατάμε μαζί στον ολάνθιστο, γεμάτο τριαντάφυλλα κήπο γύρω από το τεράστιο κτίριο που κάποτε στέγαζε παιδιά και υπαλλήλους. Το ιδιαίτερης αρχιτεκτονικής νεοκλασικό λαβώθηκε σοβαρά στον σεισμό του 1999 και οι εργασίες αποκατάστασής του δεν έχουν ακόμα ολοκληρωθεί το οικοτροφείο και οι διοικητικές υπηρεσίες έχουν εγκατασταθεί προσωρινά σε λυόμενα σπίτια, στον περιβάλλοντα χώρο. «Οποτε μπαίνω στην εσωτερική αυλή του είναι σαν να ακούω γέλια και βήματα», λέει η κ. Καλυμνιού που εργάζεται εδώ 33 χρόνια.
Η επιδημία προκάλεσε εύλογη αναστάτωση στο Χατζηκυριάκειο Ιδρυμα, όπως και σε κάθε ελληνική οικογένεια. Οι άνθρωποί του έδρασαν άμεσα, εφαρμόζοντας τις διαδικασίες προστασίας των παιδιών και του προσωπικού. «Συγκροτήσαμε επιτροπή παρακολούθησης της κατάστασης και εφαρμογής των μέτρων. Είμαστε σε συνεχή επικοινωνία με τον ΕΟΔΥ και την Υπηρεσία Πολιτικής Προστασίας. Μετακινήσαμε 52 κορίτσια στις οικογένειές τους, εξασφαλίζοντάς τους καλές και ασφαλείς συνθήκες – ακόμα και με τάμπλετ ή λάπτοπ τις εφοδιάσαμε, ώστε να έχουν πρόσβαση στην εξ αποστάσεως εκπαίδευση, ενώ σε κάποιες περιπτώσεις δόθηκαν και επιδόματα για την περίοδο της καραντίνας. Τα κορίτσια που έμειναν εδώ επικοινωνούν καθημερινά τηλεφωνικά ή μέσω βιντεοκλήσεων με τους δικούς τους. Διαμορφώσαμε στους χώρους του οικοτροφείου ειδικό χώρο νοσηλείας για πιθανά κρούσματα COVID-19. Oργανώσαμε το προσωπικό σε ομάδες, ώστε σε περίπτωση ανάγκης να υπάρχει δυνατότητα εναλλαγής και αντικατάστασης υπαλλήλων. Χορηγήσαμε τις άδειες ειδικού σκοπού και απομακρύναμε άτομα που ανήκουν σε ευπαθείς ομάδες. Και, φυσικά, φροντίσαμε να υπάρχει επάρκεια αγαθών: από τρόφιμα μέχρι είδη ατομικής υγιεινής και απολύμανσης», με ενημερώνει η κ. Κατσιλιέρη.
Πέρα από την πρακτική δυσκολία του εγχειρήματος, υπάρχει και η οικονομική: το ίδρυμα βασίζεται «στην καλοσύνη των άλλων», δηλαδή σε δωρεές. «Ελπίζουμε να εξακολουθήσουν να μας στηρίζουν όσοι βρίσκονται δίπλα μας εδώ και χρόνια…».
«Υπήρξαμε δίκαιοι»
«Επρεπε να δράσουμε άμεσα και, ταυτόχρονα, με δεδομένο ότι κάποια κορίτσια θα έφευγαν, οφείλαμε να σκεφτούμε πολλά πράγματα. Οι οικογένειες αυτές έχουν προβλήματα –κάποιες παροδικά, κάποιες μόνιμα– αλλά έχουμε μάθει να συνεργαζόμαστε μαζί τους. Μπροστά στην απειλή του κορωνοϊού όλοι μαζί λειτουργήσαμε χωρίς φοβίες και υπήρξαμε δίκαιοι, πιστεύω», προσθέτει η Εύα Καλυμνιού.
Η 21χρονη Σοφία Ευριπιώτη ζει στην «αγκαλιά» του Χατζηκυριάκειου από τα 12 της. ΝΙΚΟΣ ΚΟΚΚΑΛΙΑΣ
Η ζωή του ιδρύματος άλλαξε πολύ στη διάρκεια της καραντίνας. «Τα κορίτσια μας είναι ηρωίδες! Γιορτάσαμε γενέθλια με τον κορωνοϊό, μάθαμε ποδήλατο με τον κορωνοϊό, κάναμε μαθήματα και διαβάσαμε βιβλία, αναγκαστήκαμε να εφεύρουμε μια νέα ρουτίνα. Για πρώτη φορά τα παιδιά έχουν τη δυνατότητα να μπαίνουν στην κουζίνα και να φτιάχνουν γλυκά μαζί με τις μαγείρισσές μας. Το γυμναστήριο που άνοιγε μόνο με την παρουσία της γυμνάστριας είναι πλέον ανοιχτό από το πρωί. Ανατράπηκε, δηλαδή, το “πρωτόκολλο”. Κάνουμε σινεφίλ βραδιές: είδαμε τα βραβευμένα με Οσκαρ “Παράσιτα”, που τους άρεσε πολύ, και το “Slumdog Millionaire” – δικές τους επιλογές. Προσπαθούμε να στηρίξουμε ψυχολογικά τα τέσσερα κορίτσια μας που δίνουν Πανελλήνιες και έχουν άγχος: την Πετρούλα, την Ειρήνη, την Τσέλσι και την Οφρη. Με τις σπουδές και την επαγγελματική τους αποκατάσταση ολοκληρώνεται ο κύκλος της προσφοράς μας. Στόχος μας είναι να εκπληρώσουμε τον ρόλο ενός γονέα που νοιάζεται για την ανατροφή του παιδιού του και φιλοδοξεί να προσφέρει στην κοινωνία χρήσιμα μέλη και πάνω απ’ όλα καλούς ανθρώπους», λέει εμφανώς συγκινημένη η προϊσταμένη της Κοινωνικής Υπηρεσίας.
«Φοβούνται τα παιδιά ακούγοντας για την επιδημία;» ρωτώ τις δύο κυρίες. «Δεν τους κρύψαμε τίποτα. Εχουν πρόσβαση στο Διαδίκτυο, στο ραδιόφωνο και στην τηλεόραση. Κουβεντιάζουμε πολύ. Τα μικρά μας παρακολουθούσαν τις ενημερώσεις του κ. Τσιόδρα και μιλούν για θύματα. Αντεπεξέρχονται θαυμάσια κι αυτό μας γεμίζει ικανοποίηση», απαντά η Αναστασία Κατσιλιέρη.
«Εχουμε μάθει πολλά από αυτή τη δοκιμασία», καταλήγει η Εύα Καλυμνιού. «Την έννοια της ενσυναίσθησης: παλιές μας μαθήτριες τηλεφωνούν από διάφορα μέρη της Ελλάδας για να μάθουν πώς είμαστε, πώς τα καταφέρνουμε. Αλλά και της αλληλεγγύης, της αξιοπρέπειας και του “μαζί”: και εμείς, οι άνθρωποι του Χατζηκυριάκειου Ιδρύματος, και οι οικογένειες των κοριτσιών έχουμε αποφασίσει να είμαστε ενωμένοι σαν μια γροθιά, να κάνουμε ό,τι καλύτερο γι’ αυτό που και οι δύο αγαπάμε πολύ: τα παιδιά. Στην πράξη δεν κρίνονται όλα;».
«Να κρατήσουμε ζωντανά τα όνειρα»
Η Μαρία Μηλιδώνη και η Νίκη Πετράτου ζουν σε σπίτια γεμάτα παιδιά. Δεν τα έχουν γεννήσει, αλλά τους προσφέρουν ό,τι μια «κανονική» μαμά: αγάπη, μόρφωση, παιχνίδι. Ως Μητέρα SOS και Θεία SOS, αντίστοιχα, στο Παιδικό Χωριό SOS Βάρης, φροντίζουν ώστε αυτά τα παιδιά, που για διάφορους λόγους δεν μπορούν να ζήσουν με τους βιολογικούς τους γονείς, να μεγαλώσουν σ’ ένα περιβάλλον ασφάλειας που θα καλύπτει όλες τις φυσικές, ψυχοσυναισθηματικές και κοινωνικές τους ανάγκες. Ακόμα και εν μέσω επιδημίας.
Πριν από μία δεκαετία η Μαρία Μηλιδώνη εντάχθηκε στην οικογένεια των Παιδικών Χωριών SOS. «Δεν αρκεί να αγαπάς τα παιδιά. Πρέπει να έχεις υπομονή και ψυχικό απόθεμα για να το κάνεις. Διαφορετικά, σε ένα χρόνο, σε δύο το πολύ, θα φύγεις, δεν θα αντέξεις. Υπάρχει όμως και η άλλη πλευρά: τα παιδιά σού δίνουν ενέργεια, δεν σου αφήνουν χρόνο να σκεφτείς τα προβλήματά σου. Ξαναζείς τη χαμένη σου παιδική αθωότητα, αλλά με την ωριμότητα της ηλικίας σου», λέει, έχοντας πάντα τον νου της στα μικρά που παίζουν πιο πέρα.
«Δράσαμε άμεσα για την προστασία των παιδιών και του προσωπικού», τονίζει η Αναστασία Κατσιλιέρη (αριστερά), διευθύντρια του Χατζηκυριάκειου Ιδρύματος Παιδικής Προστασίας, στον Πειραιά. ΝΙΚΟΣ ΚΟΚΚΑΛΙΑΣ
Οι τελευταίοι μήνες δοκιμάζουν τις ψυχικές αντοχές μικρών και μεγάλων. Η Μαρία, σε ένα σπίτι με τέσσερα αγόρια και ένα κορίτσι (έντεκα έως δεκαεπτά ετών), έπρεπε να φροντίσει όχι μόνο για την εφαρμογή των μέτρων προστασίας αλλά και τη στήριξη των παιδιών, ώστε να νιώσουν ασφαλή και προστατευμένα. «Είναι η μεγαλύτερη κρίση που έχουμε αντιμετωπίσει. Ο κορωνοϊός μπήκε απότομα στη ζωή μας και οι αλλαγές που έπρεπε να γίνουν ήταν επείγουσες». Οι άνθρωποι των Παιδικών Χωριών SOS όμως τα κατάφεραν. Μέσα σε μια-δυο μέρες προετοιμάστηκαν και διαμόρφωσαν νέους κανόνες. «Οι πρώτες εβδομάδες ήταν πιο δύσκολες. Τα παιδιά στρεσαρίστηκαν με την αλλαγή στην καθημερινότητά τους. Κάνω ό,τι μπορώ ώστε να απαλύνω την ανησυχία τους. Μελετάμε, παίζουμε, χορεύουμε, μαγειρεύουμε μαζί. Και, κυρίως, μιλάμε πολύ, έπειτα από συνεννόηση με τους ψυχολόγους και τους κοινωνικούς λειτουργούς. Τους λέω ότι η ζωή φέρνει απρόβλεπτα πράγματα κι ότι το πιο σημαντικό είναι ο ένας να σέβεται τις ανάγκες του άλλου».
Παιχνίδι με… ραντεβού
Αντίστοιχα τα συναισθήματα και της Νίκης Πετράτου. «Δεν είναι εύκολη η ζωή κεκλεισμένων των θυρών. Ακόμα και το παιχνίδι γινόταν με… ραντεβού. Τα παιδιά του ενός σπιτιού πήγαιναν στο γήπεδο μπάσκετ, του άλλου στην παιδική χαρά κ.ο.κ. προς αποφυγήν του συνωστισμού», λέει. «Αλλά μέσα από αυτή την περιπέτεια τα παιδιά –έστω κι αν συμβιώνουν εδώ και χρόνια– δέθηκαν περισσότερο. Θα δεις τον 18χρονο να περνάει χρόνο με τα πιτσιρίκια: θα παίξουν επιτραπέζια, θα φτιάξουν μαζί κρέπες και χοτ ντογκ. Δεν είναι αδέλφια, αλλά έχουν μια αδελφοσύνη συγκινητική».
«Παραμένουμε σε εγρήγορση και προετοιμαζόμαστε για ένα πιθανό δεύτερο κύμα της επιδημίας», τονίζει ο Επαμεινώνδας Λοράνδος, διευθυντής στο Παιδικό Χωριό SOS Βάρης. «Οι ανάγκες μας είναι πολλές, ακόμα και σε τρόφιμα και σε είδη καθαριότητας και ατομικής υγιεινής. Δεν λαμβάνουμε κρατική επιχορήγηση, εξαρτιόμαστε αποκλειστικά από δωρεές. Εβδομήντα παιδιά φιλοξενούνται στα σπίτια μας. Εδώ είναι η ζωή τους. Δεν έχουν κανέναν άλλον. Οφείλουμε να τους δώσουμε ό,τι ένας γονιός: αξιοπρεπή διαβίωση, μόρφωση, ασφάλεια, σταθερότητα. Να κρατήσουμε ζωντανά τα όνειρά τους. Μη μας ξεχνάτε…».
Προσφορά αγάπης
Το Χατζηκυριάκειο Ιδρυμα Παιδικής Προστασίας δεν λαμβάνει κρατική επιχορήγηση. Οι πόροι του προέρχονται αποκλειστικά από την εκμετάλλευση της ακίνητης περιουσίας του, καθώς και από χρηματικές δωρεές και έσοδα από εκδηλώσεις που οργανώνονται για την ενίσχυση των σκοπών του. Το ίδιο ισχύει και για τα Παιδικά Χωριά SOS (Βάρης, Πλαγιαρίου, Θράκης, Κρήτης), τον Ξενώνα Βρεφών SOS και τη Στέγη Νέων Αθηνών. Τους τελευταίους μήνες πολλές εκδηλώσεις, όπως τα καθιερωμένα ανοιξιάτικα μπαζάρ, ακυρώθηκαν, λόγω πανδημίας. Αρκετές εταιρείες έχουν πραγματοποιήσει σημαντικές προσφορές, κυρίως σε είδη. Ομως οι ανάγκες των παιδιών είναι πολλές. Δείτε πώς μπορείτε να βοηθήσετε (με κάποιο χρηματικό ποσό ή με προσφορές σε καινούργια παιδικά ρούχα και παπούτσια, γραφική ύλη, είδη σπιτιού, ηλεκτρικές συσκευές, τρόφιμα μακράς διαρκείας ή είδη προσωπικής φροντίδας και καθαριότητας) στις ιστοσελίδες www.sos-villages.gr και www.xatzikiriakio.gr.