Δόντια αλιγάτορα, κορμός, αποικίες τερμιτών και πρωτόγονα φυτά, αθέατα τεκμήρια 18 εκατομμυρίων ετών που προέκυψαν από ανασκαφές παρουσιάζει το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Απολιθωμένου Δάσους Λέσβου, γιορτάζοντας ψηφιακά τη Διεθνή Ημέρα των Μουσείων με ψηφιακές δράσεις.
Απαιτήθηκαν τουλάχιστον 25 επιστήμονες και τέσσερα χρόνια επίπονης εργασίας για να συναρμολογηθούν 10.000 κομμάτια, να συντηρηθούν, ώστε να αναδειχθεί το πρώτο εύρημα που αφορά σε απολιθωμένο κορμό υποτροπικού καρποφόρου δένδρου ηλικίας 18 εκατομμυρίων ετών από το Απολιθωμένο Δάσος. «Πρόκειται για μοναδικό στο είδος του μουσειακό έκθεμα, καθώς διατηρεί ακέραιο το ριζικό σύστημα του δένδρου», εξηγεί στην «Κ» ο καθηγητής Νικόλας Ζούρος, διευθυντής του μουσείου.
Ακόμα ένα εντυπωσιακό, αθέατο μέχρι στιγμής, έκθεμα που μπορεί κανείς να δει στη σελίδα του μουσείου και στα μέσα κοινωνικής δικτύωσής του, είναι τα δόντια αλιγάτορα που έζησε στην περιοχή των Λαψάρνων στη Δυτική Λέσβο πριν από 18,5 εκατομμύρια χρόνια. Οι «Διπλοκυνόδοντες» ήταν σχετικά μικρόσωμοι αλιγάτορες με μήκος περίπου 2 μ. και οστέινα λέπια που καλύπτουν εξωτερικά τον λαιμό, την πλάτη, την κοιλιά και την ουρά τους. Ζούσε στη λίμνη του Γαβαθά και τρεφόταν με μικρά υδρόβια ζώα, ψάρια, καρκινοειδή και μαλάκια. Τα κωνικά μυτερά δόντια τους ήταν εξειδικευμένα για να συλλαμβάνουν και θανατώνουν τη λεία τους. Αποτελούσαν τους δεινότερους κυνηγούς στην υποτροπική λίμνη. «Πρόκειται για ιδιαίτερα σπάνια ευρήματα καθώς αποτελούν μόλις τη δεύτερη αναφορά παρουσίας της τάξης των κροκοδείλιων στην Ελλάδα και η μοναδική για την περίοδο του Κάτω Μειοκαίνου» εξηγεί η παλαιοντολόγος του μουσείου, δρ Κατερίνα Βασιλειάδου.
Το Απολιθωμένο Δάσος Λέσβου περιλαμβάνει μια ιδιαίτερα μεγάλη ποικιλία φυτών, που ανήκουν στη μεγάλη τους πλειονότητα στα κωνοφόρα και τα ανθοφόρα φυτά. Στο Πάρκο της Πλάκας, νότια του οικισμού του Σιγρίου, βρέθηκαν φύλλα σπάνιας φτέρης, μέλος μιας οικογένειας πρωτόγονων φυτών. Αποτελεί ιδιαίτερα σπάνιο εύρημα η παρουσία πτερυδόφυτου και συγκεκριμένα της σπάνιας φτέρης που ονομάζεται Προνέφριο (Pronephriun striacum). Τα Πτεριδόφυτα εμφανίστηκαν πριν από περίπου 360 εκατομμύρια χρόνια και κυριάρχησαν στην επιφάνεια της γης την περίοδο του Λιθανθρακοφόρου.
Η παρουσία εντόμων
Ακόμα ένα σπάνιο μουσειακό έκθεμα το οποίο τεκμηριώνει την παρουσία εντόμων στην περιοχή του Απολιθωμένου Δάσους, είναι ο απολιθωμένος κορμός κωνοφόρου δένδρου, στο εσωτερικό του οποίου διακρίνονται βιοδηλωτικά ίχνη ξυλοφάγων εντόμων (σ.σ. τερμίτες ξύλου). Λευκού χρώματος δευτερογενή φλεβίδια χαλαζία διατρέχουν τη μάζα του κορμού, τα οποία αποτελούν μάρτυρες της συνέχισης της ηφαιστειακής δραστηριότητας στην περιοχή με τη διαδικασία απολίθωσης του δένδρου. Μεταξύ άλλων, σε μία από τις πλουσιότερες απολιθωματοφόρες θέσεις στη Δυτική Λέσβο έχει αποκαλυφθεί μεγάλος αριθμός μεμονωμένων κλαδίσκων και κορμών δαφνίδων και κανελόδενδρων. Οι κλαδίσκοι έσπασαν από την εκτόνωση των αερίων κατά τη διάρκεια ηφαιστειακής έκρηξης. Ανάλογες ηφαιστειακές εκρήξεις δημιουργούν κατακλυσμιαίες πυροκλαστικές ροές, που κινούνται με ταχύτητες εκατοντάδων χιλιομέτρων την ώρα.
Τα πυροκλαστικά υλικά κινήθηκαν πάνω στις πλαγιές του ηφαιστειακού κώνου με κατεύθυνση προς τα δυτικά, παρασύροντας τη βλάστηση. Οι κορμοί και τα κλαδιά των δένδρων διατάχθηκαν και στη συνέχεια παρασύρθηκαν από ένα ρεύμα λάσπης και στάχτης.
Από την προσεκτική ανάδειξη των ευρημάτων αποκαλύπτεται μεγάλος αριθμός εντυπωσιακών κλαδίσκων. Η διάταξή τους στον χώρο παρέχει πληροφορίες για τη διαδικασία της ηφαιστειακής έκρηξης και την απολίθωση.