Η οργή των ρυθμιστικών αρχών προς τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα φαίνεται τελευταίως να έχει καταλαγιάσει. Οι μεγάλες τράπεζες την τελευταία δεκαετία προσπαθούσαν να βρουν τον βηματισμό τους μετά το ξέσπασμα της χρηματοπιστωτικής κρίσης του 2008, όμως η καταστροφή που επέφερε η πανδημική κρίση δοκίμασε την ανθεκτικότητα ενός κλάδου που αναδιαμορφωνόταν.
Ανέδειξε παράλληλα και τα ευαίσθητα σημεία των παγκόσμιων αγορών. Από την άλλη, οι τράπεζες φαίνεται ότι θα καρπωθούν όλα τα οφέλη που θα προκύψουν από την κρίση αυτή. Το 2008, τα πιστωτικά ιδρύματα που ήταν ανεπαρκώς κεφαλαιοποιημένα θεωρούνταν οι κακοί της χρηματοπιστωτικής κρίσης. Aυτή τη φορά, τον ρόλο αυτό διαδραματίζουν τα αμοιβαία κεφάλαια αλλά και άλλα επενδυτικά εργαλεία που είχαν χρησιμοποιηθεί ευρύτατα τα τελευταία 12 χρόνια.
Οι τράπεζες όμως παραμένουν σχετικά ανεπηρέαστες από την ανάγκη που παρατηρείται σε παγκόσμιο επίπεδο για μετρητά. Αυτή που έκανε το μεγαλύτερο ατόπημα είναι η ΑΒΝ AMRO Bank, η οποία ενέγραψε ζημίες ύψους 200 εκατ. δολ. επειδή ένας πελάτης της είχε οικονομικά προβλήματα. Ωστόσο, η ζημία δεν είναι τόσο σημαντική σε σύγκριση με την εκατοντάδων δισ. πανωλεθρία που υπέστη η Morgan Stanley αλλά και άλλοι χρηματοπιστωτικοί οργανισμοί κατά τη διάρκεια της κρίσης του 2008.
Αυτές που πρέπει να δεχθούν τα εύσημα είναι οι ρυθμιστικές αρχές, καθώς ξόδεψαν πολλά χρόνια ώστε να καταφέρουν να καταστήσουν τις τράπεζες πιο ανθεκτικές. To σκεπτικό τους ήταν ότι τα επενδυτικά κεφάλαια είχαν τη δυνατότητα να αναλάβουν επισφαλή χρέη, διότι έχουν λιγότερα δάνεια και δεν συγκεντρώνουν καταθέσεις.
Αυτό σημαίνει δηλαδή ότι η πτώση τους δεν θα επέφερε κραδασμούς σε όλο το σύστημα.
Εως το τέλος του 2018 το μερίδιο των τραπεζών σε χρηματοπιστωτικά περιουσιακά στοιχεία έπεσε κάτω από το 40% από 45%, μία δεκαετία νωρίτερα. To χρέος που διακρατούσαν οι «ενδιάμεσοι χρηματοοικονομικοί οργανισμοί» την ίδια περίοδο διπλασιάστηκε στα 114 τρισ. δολ., αντιπροσωπεύοντας το 30% του συνολικού χρέους. Η πανδημία έδειξε πόσο ευάλωτο είναι όλο το σύστημα.
Ενα μεγάλο μέρος του ιδιωτικού χρέους έχει ήδη αρχίσει να ταλαντεύεται. Σύμφωνα με το ΔΝΤ, τα ομόλογα που αξιολογούνται από τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα στη βαθμίδα ΒΒΒ –τη χαμηλότερη δηλαδή– αντιπροσωπεύουν περίπου το ήμισυ όλων των εταιρικών ομολόγων που βρίσκονται σε επενδυτική βαθμίδα στις ΗΠΑ και στην Ευρώπη. Κάποιοι επενδυτές αναγκάστηκαν να πουλήσουν περιουσιακά στοιχεία όταν εταιρείες όπως η Ford Motor και η Kraft Heinz υποβαθμιστήκαν από τους οίκους αξιολόγησης.
Για αυτό και οι τράπεζες έσπευσαν να υποστηρίξουν τις αγορές. Ανακοίνωσαν προγράμματα αγοράς εταιρικών ομολόγων αξίας πολλών δισ. δολ. προκειμένου να ενισχύσουν την αγορά. Μέχρι και η Fed αγόρασε ομόλογα που αξιολογούνται στη βαθμίδα «σκουπίδια». Τέτοιες παρεμβάσεις απέτρεψαν τον πανικό. Ομως, όπως έδειξε και η προηγούμενη χρηματοπιστωτική κρίση, όσοι επωφελούνται από την κατάσταση αυτή θα πληρώσουν τελικά το τίμημα. Μεγάλα επενδυτικά κεφάλαια όπως η BlackRock θα αναγκαστούν να εφαρμόσουν αυστηρότερους κανόνες και να υποβληθούν σε εξονυχιστικούς ελέγχους.
Οι τράπεζες, ωστόσο, ακόμη αντιμετωπίζουν πολλές προκλήσεις. Η επιβολή περιοριστικών μέτρων θα αυξήσει τον όγκο των μη εξυπηρετούμενων δανείων, γεγονός που θα «ροκανίσει» τα κεφάλαιά τους. Επίσης, τα πολύ χαμηλά επιτόκια αναμένεται να συρρικνώσουν περαιτέρω την κερδοφορία τους.
Ωστόσο, αν και ο τραπεζικός κλάδος υπήρξε υπαίτιος για το ξέσπασμα της προηγούμενης κρίσης, τώρα αναδεικνύεται σε χρήσιμο εργαλείο για την αντιμετώπισης της κρίσης που προκάλεσε η επέλαση της πανδημίας. Από την άλλη, το βραβείο που θα λάβουν θα είναι η συμπάθεια των ρυθμιστικών αρχών.