Ιδού το διακύβευμα: πέντε κλάδοι της ελληνικής οικονομίας –καταλύματα, εστίαση, ταξιδιωτικά πρακτορεία, αεροπορικές και ακτοπλοϊκές μεταφορές– συνδράμουν στην ελληνική οικονομία με ετήσια έσοδα της τάξεως των 19-20 δισ. ευρώ. Πρόκειται για περίπου 117.000 επιχειρήσεις στις οποίες απασχολούνται πάνω από 570.000 εργαζόμενοι, οι οποίες παράγουν πάνω από το 60% των ετήσιων εσόδων τους μέσα στο τετράμηνο Ιουνίου – Σεπτεμβρίου.
Το ποια θα είναι η οικονομική δραστηριότητα αυτών των επιχειρήσεων μέσα στις επόμενες 120 ημέρες, σε πολύ μεγάλο βαθμό θα κρίνει τη συνολική πορεία της οικονομίας φέτος, αλλά σε μεγάλο βαθμό και την πορεία της ανεργίας. Διότι δεν «παίζονται» μόνο τα έσοδα που τιμολογούν απευθείας αυτές οι επιχειρήσεις.
Επηρεάζεται σημαντικό κομμάτι των εσόδων και σε άλλους κρίσιμους τομείς όπως το χονδρικό και το λιανικό εμπόριο αλλά και συνολικά η εφοδιαστική αλυσίδα.
Οι σίγουρες απώλειες
Η ζημιά έχει ήδη γίνει. Μόνο τα ξενοδοχεία και τα εστιατόρια «τζιράρουν» στο πρώτο πεντάμηνο του έτους κοντά στα δύο δισ. ευρώ, όπως προκύπτει από τα τριμηνιαία στοιχεία που έδωσε στη δημοσιότητα η ΕΛΣΤΑΤ, αποτυπώνοντας την πορεία των εσόδων για τις επιχειρήσεις που έβαλαν «λουκέτο» με κρατική εντολή για να αντιμετωπιστεί η πανδημία. Με κλειστά ξενοδοχεία, ταβέρνες και εστιατόρια μετά το πρώτο 15νθήμερο του Μαρτίου, είναι πλέον δεδομένο ότι ο αντίστοιχος τζίρος καταλυμάτων και εστίασης κατά το φετινό διάστημα Ιανουαρίου – Μαΐου, δεν πρόκειται να ξεπεράσει τα 500-600 εκατ. ευρώ. Ηδη έχει «σβήσει» τζίρος 1,5 δισ. μόνο από τους δύο συγκεκριμένους κλάδους. Αν προστεθεί και η ζημία στα τουριστικά γραφεία, στο λιανεμπόριο, στις αεροπορικές και στις ακτοπλοϊκές συγκοινωνίες, στις υπηρεσίες, καθώς και στις χερσαίες μεταφορές, τότε η συνολική απώλεια εσόδων εκτιμάται ήδη σε τουλάχιστον 4 δισ. ευρώ με πολύ μετριοπαθείς υπολογισμούς.
Μια πρώτη εικόνα για το μέγεθος της καταστροφής στις εβδομάδες της πανδημίας και του lockdown, θα έχουν οι αρχές στο τέλος Ιουνίου με την υποβολή των δηλώσεων ΦΠΑ από τις εταιρείες με διπλογραφικά βιβλία (σ.σ. αυτές δηλώνουν περίπου το 70% του συνολικού τζίρου της χώρας), ενώ το μέγεθος της καταστροφής για όλη την περίοδο του lockdown θα αποτυπωθεί στο τέλος Ιουλίου, όταν θα υποβάλουν δηλώσεις ΦΠΑ και οι εκατοντάδες χιλιάδες επαγγελματίες με τα απλογραφικά βιβλία.
Λόγω της κρισιμότητας της κατάστασης, στη στατιστική αποτύπωσή της αναμένεται να συνδράμει και η ΕΛΣΤΑΤ αποτυπώνοντας τη μεταβολή των εσόδων κατά τη φετινή χρονιά για το σύνολο των επιχειρήσεων της χώρας. Ηδη έκανε τη συγκεκριμένη μελέτη μόνο για τις επιχειρήσεις που έκλεισαν με κρατική εντολή (και όχι τις πληττόμενες), καταγράφοντας απώλειες τζίρου 560 εκατ. ευρώ μόνο για το δεύτερο δεκαπενθήμερο του Μαρτίου.
Οι 5 μεγάλοι κλάδοι
Με τη σταδιακή επανέναρξη της οικονομικής δραστηριότητας –πλέον η λειτουργία τουλάχιστον στο λιανεμπόριο και στο χονδρεμπόριο που είναι και οι δύο μεγαλύτεροι τομείς βάσει τζίρου έχει αποκατασταθεί πλήρως– η αγωνία μετατοπίζεται στο τι θα γίνει με τους πέντε κρίσιμους κλάδους που συνθέτουν το «τουριστικό πακέτο»:
• Στον κλάδο των ξενοδοχείων δραστηριοποιούνται περίπου 29.368 επιχειρήσεις, οι οποίες απασχολούν περίπου 147.000 εργαζομένους και «τζιράρουν» σε ετήσια βάση κοντά στα 6,7 δισ. (με βάση τα στοιχεία του 2019). Αυτό το ποσό προέρχεται από το άθροισμα των εσόδων που εμφανίζεται στις φορολογικές δηλώσεις και στις δηλώσεις ΦΠΑ. Η μερίδα του λέοντος καταγράφεται στο β΄ τρίμηνο (1,8 δισ. ευρώ) και στο γ΄ τρίμηνο 3,9 δισ. ευρώ. Πάνω από τρία δισ. ευρώ είναι ο καταγεγραμμένος τζίρος στο δίμηνο Ιουλίου – Αυγούστου.
• Στον κλάδο της εστίασης, τα έσοδα του 2017 ήταν περίπου 5,6 δισ. ευρώ, ενώ για το 2019 εκτιμήθηκαν περίπου στα 5,7 δισ. ευρώ με βάση τα στοιχεία της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής, η οποία μετράει στον κλάδο περίπου 82.412 επιχειρήσεις κάθε μορφής. Η εστίαση είναι ένας από τους μεγαλύτερους εργοδότες της χώρας καθώς απασχολεί περίπου 385.000-400.000 απασχολουμένους, περίπου τον ένα στους 10. Εποχικότητα υπάρχει και στην εστίαση καθώς στο β΄ και στο γ΄ τρίμηνο του έτους τζιράρονται τουλάχιστον 3,6 από τα συνολικά 5,7 δισ. ευρώ.
• Οι αεροπορικές μεταφορές έχουν ετήσια έσοδα άνω των 2,6-2,7 δισ. ευρώ και περίπου 4.000 εργαζομένους.
• Στην ακτοπλοΐα απασχολούνται περισσότεροι από 16.000 άνθρωποι με τα έσοδα να πλησιάζουν τα δύο δισ. ευρώ σε ετήσια βάση.
• Στα 2,5-3 δισ. ευρώ ανέρχεται η ετήσια οικονομική δραστηριότητα και των ταξιδιωτικών πρακτορείων –τουλάχιστον 3.500 σε όλη την επικράτεια– με κοντά στους 20.000 εργαζομένους.
Το σύνολο της οικονομίας
Η ελληνική οικονομία και οι περίπου 1,4 εκατ. νομικές μονάδες που δραστηριοποιούνται σε αυτές –από ανώνυμες εταιρείες μέχρι ατομικές επιχειρήσεις ελεύθερους επαγγελματίες και αγρότες– «τζιράρουν» σε ετήσια βάση περίπου 290-300 δισ. ευρώ (σ.σ. 288 δισ. ευρώ ήταν ο συνολικός τζίρος με βάση την απογραφή του 2017) και απασχολούν περίπου 4,2 εκατομμύρια εργαζομένους. Με κριτήριο τα έσοδα, οι 10 μεγαλύτεροι κλάδοι της ελληνικής οικονομίας είναι:
1. Το χονδρικό εμπόριο με μερίδιο 21,4% και έσοδα 62 δισ. (δεν περιλαμβάνονται τα οχήματα).
2. Το λιανικό εμπόριο (και πάλι χωρίς τα αυτοκίνητα) με έσοδα περίπου 42,7 δισ. και μερίδιο 14,8%.
3. Η παροχή ηλεκτρικού ρεύματος και φυσικού αερίου με έσοδα 21,6 δισ. και μερίδιο 7,5 δισ.
4. Η παραγωγή πετρελαϊκών προϊόντων με έσοδα 14 δισ. και μερίδιο 5%.
5. Η βιομηχανία τροφίμων με έσοδα 13,4 δισ. και μερίδιο 4,7%.
6. Οι χρηματοοικονομικές υπηρεσίες (πλην ασφαλιστικών δραστηριοτήτων και συνταξιοδοτικών ταμείων) με 8,4 δισ. και μερίδιο 3%.
7. Το εμπόριο (χονδρικό και λιανικό) οχημάτων με περίπου 7 δισ. έσοδα και μερίδιο 3%.
8. Ο αγροτικός τομέας με έσοδα 6,7 δισ. και μερίδιο 2,3%.