Ξεκινάει και επισήμως αύριο η μεγάλη διαπραγμάτευση για το νέο ευρωπαϊκό Ταμείο Ανάκαμψης, με τη δημοσιοποίηση της πρότασης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για το νέο εργαλείο και για το πολυετές δημοσιονομικό πλαίσιο (τον προϋπολογισμό της Ε.Ε. για την περίοδο 2021-27). Η κοινή πρόταση Γαλλίας – Γερμανίας, την οποία παρουσίασαν την περασμένη Δευτέρα ο Εμανουέλ Μακρόν και η Αγκελα Μέρκελ, για την παροχή 500 δισ. ευρώ ως επιχορηγήσεις στις πιο βαριά πληγείσες χώρες, έδωσε νέα δυναμική στις διαβουλεύσεις.
Χθες, σε συνέντευξή του στο αυστριακό πρακτορείο ειδήσεων, ο Μάρτιν Σέλμαϊρ, πρώην επικεφαλής του επιτελείου του Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ και νυν εκπρόσωπος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στη Βιέννη, αποκάλυψε ότι το σχέδιο της Κομισιόν θα κινηθεί σε παρεμφερές μήκος κύματος: θα αποτελείται από ένα Ταμείο Ανάκαμψης 500 δισ. ευρώ, το οποίο θα παρέχει κυρίως επιχορηγήσεις – μένει να αποφασιστεί αν θα είναι 60/40 ή 70/30 ο δείκτης επιχορηγήσεων – δανείων, σύμφωνα με τον Γερμανό αξιωματούχο (ανώτερος αξιωματούχος της Επιτροπής διέψευσε, πάντως, την ακρίβεια των στοιχείων αυτών).
Οι πόροι, όπως προβλέπει και το γαλλογερμανικό σχέδιο, θα αντληθούν με την έκδοση ομολόγων από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, με την αποπληρωμή τους να βασίζεται σε αύξηση των ιδίων πόρων του πολυετούς δημοσιονομικού πλαισίου της Ε.Ε. (μέσω ενός φόρου επί των πλαστικών ειδών, της φορολόγησης των εκπομπών άνθρακα και της νέας διασυνοριακής προσαρμογής άνθρακα).
Οι αντιδράσεις των «4»
Η πρόεδρος της Επιτροπής, που ήταν πλήρως ενήμερη για τις διαβουλεύσεις Μέρκελ – Μακρόν, πρέπει παράλληλα να εξευμενίσει τους «φειδωλούς 4» (Ολλανδία, Αυστρία, Δανία και Σουηδία) και άλλες χώρες του ευρωπαϊκού Βορρά, που βλέπουν με σκεπτικισμό πτυχές της γαλλογερμανικής πρότασης. Το Σαββατοκύριακο, διέρρευσε ένα λιτό non-paper με τις κοινές θέσεις των «4», στο οποίο αναφέρουν ότι, παρόλο που αποδέχονται την ανάγκη δημιουργίας του ειδικού ταμείου, διαφωνούν με «εργαλεία και μέτρα που οδηγούν σε αμοιβαιοποίηση του χρέους» ή με προτάσεις που οδηγούν σε «σημαντική αύξηση» του ΠΔΠ. Υπενθυμίζεται πως η τελευταία πρόταση –του πρόεδρου του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Σαρλ Μισέλ– για τον νέο προϋπολογισμό, που είχε κατατεθεί τον περασμένο Φεβρουάριο, ήταν οριακά κάτω από το 1,1 τρισ. ευρώ, συνεπώς η γαλλογερμανική πρόταση, αλλά και το σχέδιο που περιέγραψε ο Μ. Σέλμαϊρ, συνεπάγονται αύξηση σχεδόν 50% του μεγέθους του.
Οι «φειδωλοί» επαναλαμβάνουν το αίτημά τους για τη διατήρηση των «διορθωτικών μηχανισμών» (rebates), που κρατούν χαμηλά την καθαρή συνεισφορά τους στο ΠΔΠ. Τοποθετούνται επίσης εκ νέου υπέρ της χορήγησης δανείων αντί επιχορηγήσεων και σημειώνουν ότι η στήριξη από το νέο ταμείο πρέπει να συνοδεύεται από «ισχυρή δέσμευση σε μεταρρυθμίσεις και στο δημοσιονομικό πλαίσιο» της Ε.Ε.
Οι κοινές θέσεις των «φειδωλών» δεν περιλαμβάνουν συγκεκριμένους αριθμούς, μόνο γενικές θέσεις. Το γεγονός έχει εκληφθεί ως καλό σημάδι για τη διάθεση των «4» να αποδεχθούν, υπό όρους, ένα σχέδιο που θα περιλαμβάνει τα βασικά στοιχεία της γαλλογερμανικής πρότασης. Σύμφωνα με τα λεγόμενα του Μάρτιν Σέλμαϊρ, η πρόταση της Κομισιόν θα περιλαμβάνει τόσο δάνεια (εκτός από επιχορηγήσεις) όσο και μηχανισμούς αιρεσιμότητας – τα βασικά προαπαιτούμενα των «φειδωλών». Ο Γερμανός αξιωματούχος αναφέρει ότι το 50% του νέου ταμείου θα διοχετευθεί μέσω του εργαλείου «ανάκαμψης και ανθεκτικότητας» (recovery and resilience facility). Το εργαλείο αυτό, όπως έχει αναφερθεί μεταξύ άλλων από τον εκτελεστικό αντιπρόεδρο της Επιτροπής Βάλντις Ντομπρόβσκις, θα χρηματοδοτήσει δημόσιες επενδύσεις σε συνδυασμό με μεταρρυθμίσεις ενίσχυσης της διοικητικής ικανότητας και της οικονομικής ανθεκτικότητας των κρατών-μελών, με βάση τις συστάσεις του ευρωπαϊκού εξαμήνου.
Από εκεί και πέρα, στο πλαίσιο της πολυπαραγοντικής διαπραγμάτευσης για το ΠΔΠ, υπάρχουν περιθώρια για να πειστούν οι «φειδωλοί» –με κυριότερη όλων την Ολλανδία– να άρουν τις ενστάσεις τους. Οπως εξηγεί σε ανάλυσή του ο Σαχίν Βαλέ, πρώην μέλος του επιτελείου του Χέρμαν βαν Ρομπέι στην προεδρία του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, το ζήτημα των rebates θα είναι κομβικό: θα πρέπει ουσιαστικά το Βερολίνο να αποφασίσει να προτίθεται να εξαγοράσει τη συναίνεση των «4» αναλαμβάνοντας να εγγυηθεί τη διατήρησή τους και ενδεχομένως να καλύψει μέρος του κόστους τους. Ο Μ. Σέλμαϊρ δηλώνει στη συνέντευξή του στο αυστριακό πρακτορείο ότι στην πρόταση προβλέπεται η διατήρηση των rebates – και ότι «υπάρχει ήδη συμφωνία 90%» μεταξύ των κρατών-μελών για το Ταμείο.
Παρέμβαση Σόιμπλε
Ο βαθμός στον οποίο έχει μετακινηθεί η θέση της Γερμανίας σε σχέση με την ευρωκρίση έγινε αισθητός την Κυριακή, με παρέμβαση του Βόλφγκανγκ Σόιμπλε στην κυριακάτικη Welt. Ο νυν πρόεδρος της γερμανικής Βουλής και πρώην αρχιερέας της δημοσιονομικής πειθαρχίας ως υπουργός Οικονομικών τάχθηκε υπέρ της πρότασης Μέρκελ – Μακρόν, δηλώνοντας ότι είναι αναγκαία η παροχή επιχορηγήσεων αντί δανείων, γιατί η Ευρώπη «αντιμετωπίζει μία ύφεση την οποία δεν έχουμε βιώσει στη διάρκεια της ζωής μας».
Μιλώντας επίσης στη Welt, ο πρόεδρος του Eurogroup Μάριο Σεντένο είπε ότι «θα ήταν καλό» να κατέληγαν οι «27» σε συμφωνία σχετικά με τα «βασικά χαρακτηριστικά» του Ταμείου Ανάκαμψης «πριν από το καλοκαίρι». Αναγνώρισε ωστόσο ότι «θα είναι μια πολύ σύνθετη διαπραγμάτευση στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο».
Στην προαναφερθείσα ανάλυση, ο Σαχίν Βαλέ προειδοποιεί πως «είναι δύσκολο να φανταστεί κανείς, ακόμη και στον καλύτερο όλων των πιθανών κόσμων, ότι η Ε.Ε. θα μπορέσει να εκδώσει νέο χρέος για να χρηματοδοτήσει δαπάνες πριν από το τέλος του 2021». Στο μεσοδιάστημα, τονίζει, είναι κρίσιμο η ΕΚΤ να συνεχίσει να διασφαλίζει τη συνοχή της Ευρωζώνης, «διευρύνοντας το (πρόγραμμα αγοράς ομολόγων) PEPP» στην προσεχή συνάντηση του Δ.Σ. στις αρχές Ιουνίου.