Η χώρα μας, όπως και το σύνολο των άλλων χωρών, βίωσε και εξακολουθεί να βιώνει μια μεγάλη περιπέτεια. Στο πλαίσιο της προσπάθειας της πολιτείας για τον περιορισμό της εξάπλωσης του επικίνδυνου, με υψηλή μεταδοτικότητα κορωνοϊού, ελήφθησαν περιοριστικά μέτρα τα οποία φρέναραν την ανάπτυξη που είχε αρχίσει να διαφαίνεται μετά την εποχή των μνημονίων και της αυστηρής επιτήρησης. Η επάνοδος στην κανονικότητα όπως την ξέραμε δεν έχει γίνει και από ό,τι φαίνεται θα αργήσει πολύ να γίνει, ειδικά αν επαληθευτούν όσοι προβλέπουν ένα νέο κύμα από το φθινόπωρο, η δε νέα κανονικότητα στο επιχειρείν βρίθει ακόμα πολλών περιορισμών αλλά και πολλών αντιφάσεων.
Η πλειονότητα των πολιτών, επιδεικνύοντας υψηλό αίσθημα ατομικής και κοινωνικής ευθύνης, έμεινε σπίτι πειθαρχώντας συνειδητά στις οδηγίες των υπευθύνων, με αποτέλεσμα η χώρα μας να αντιμετωπίσει την υγειονομική αυτή κρίση με ελάχιστες απώλειες σε σχέση με άλλες χώρες, οι οποίες και καλύτερες υποδομές και πιο εύρωστες οικονομίες έχουν. Η επιχειρηματικότητα, όμως, βγαίνει λαβωμένη από αυτή την περιπέτεια, παρά τα μέτρα που ελήφθησαν και συνεχίζονται να λαμβάνονται από την πολιτεία για την αντιμετώπιση των συνεπειών της πανδημίας και την ομαλή επάνοδο στην οικονομική κανονικότητα.
Η επόμενη μέρα ξημέρωσε με αβεβαιότητα για το τι μέλλει γενέσθαι στην επιχειρηματικότητα, ειδικά στη μικρομεσαία. Με δεδομένο ότι οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις επέδειξαν ανθεκτικότητα στην πολυετή οικονομική κρίση που ξεκίνησε το 2008, διατήρησαν στην πλειονότητά τους τις θέσεις εργασίας και συνέβαλαν στην επίτευξη των δημοσιονομικών στόχων, είναι αυτές που πρέπει να στηριχθούν από την πολιτεία στη μετά COVID-19 εποχή με στοχευμένα μέτρα, τα οποία όμως δεν πρέπει να είναι οριζόντια, γιατί τα οριζόντια μέτρα δεν ωφελούν μόνο αυτούς που πρέπει. Ειδικότερα, κατ’ αρχήν πρέπει να μπει στο μικροσκόπιο η μέχρι τώρα φορολογική και ασφαλιστική συμπεριφορά των επιχειρήσεων, έτσι ώστε να οδηγήσει σε μια πιο δίκαιη και αποτελεσματική βοήθεια στις επιχειρήσεις εκείνες που πραγματικά έχουν ανάγκη και θα τη χρησιμοποιήσουν για την ανάκαμψη, την ανάπτυξη, τη διατήρηση και μελλοντικά την αύξηση των θέσεων εργασίας. Κατά την άποψή μου, αλλά και πολλών άλλων, αυτό χρειάζεται να γίνει διότι δεν μπορούν να ωφελούνται το ίδιο οι επιχειρήσεις εκείνες που τα προηγούμενα δύσκολα χρόνια ήταν απολύτως συνεπείς στις φορολογικές υποχρεώσεις τους και οι επιχειρήσεις οι οποίες δεν έχουν προσφέρει ή έχουν προσφέρει ελάχιστα στα φορολογικά έσοδα ή επιδείκνυαν και συνεχίζουν να επιδεικνύουν συνεχώς παραβατική συμπεριφορά. Ομοίως, δεν μπορούν να αντιμετωπίζονται με τον ίδιο τρόπο οι επιχειρήσεις που απασχολούν προσωπικό και το ασφαλίζουν κανονικά και οι επιχειρήσεις οι οποίες απασχολούν προσωπικό με δήθεν μειωμένη απασχόληση ή απασχολούν ανασφάλιστο προσωπικό. Εν κατακλείδι, δεν μπορούν να αντιμετωπίζονται με τον ίδιο τρόπο οι επιχειρηματίες και οι «επιχειρηματίες».
Η ουσιαστική στήριξη των επιχειρήσεων, ειδικά των μικρομεσαίων, μπορεί να γίνει με αναπτυξιακού χαρακτήρα φορολογικά και ασφαλιστικά κίνητρα με στόχευση στις παραγωγικές επενδύσεις, οι οποίες υλοποιούνται γρήγορα και μπορούν να διασφαλίσουν τις υφιστάμενες και να δημιουργήσουν και νέες θέσεις εργασίας. Για παράδειγμα, πέραν του υφιστάμενου αναπτυξιακού νόμου, να μπορούν οι επιχειρήσεις να σχηματίζουν ειδικό αφορολόγητο αποθεματικό, από τα αδιανέμητα κέρδη, με υποχρέωση πραγματοποίησης παραγωγικού χαρακτήρα επενδύσεων.
Ομως, μόνο τα μέτρα που έχει λάβει και συνεχίζει να λαμβάνει η πολιτεία, από μόνα τους δεν φθάνουν. Η επόμενη μέρα απαιτεί από τους επιχειρηματίες να λάβουν σημαντικές αποφάσεις αναφορικά με ποιο δρόμο θα ακολουθήσουν για την επιτάχυνση της ανάπτυξης, άρα την αύξηση της αξίας των επιχειρήσεων. Η καταγραφή των εκ των έσω ορμώμενων παθογενειών θα οδηγήσει στη λήψη μέτρων για τη σταδιακή εξάλειψή τους, ο δε επανασχεδιασμός της πολιτικής της επιχείρησης, εφόσον κριθεί απαραίτητο, πρέπει να γίνει συνεκτιμώντας το αντικείμενο δραστηριότητας, τα κεφάλαια, την ποιότητα και το κόστος αγαθών και υπηρεσιών, το ανθρώπινο δυναμικό, μη εξαιρουμένης της διοίκησης, τους πελάτες, την πιστωτική πολιτική και τον ανταγωνισμό. Ολα αυτά πρέπει να γίνουν αντικειμενικά, να μην πρυτανεύσουν τυχόν συναισθηματικά κριτήρια, γιατί μόνο με αυτόν τον τρόπο μπορούν να εξαχθούν ασφαλή συμπεράσματα αναφορικά με τη βιωσιμότητα και την προοπτική περαιτέρω ανάπτυξης της επιχείρησης.
Τέλος, επισημαίνεται ότι η πολιτεία, για να μπορέσει να στηρίξει με τον τρόπο που πρέπει να στηρίξει την επιχειρηματικότητα στη μετά COVID-19 εποχή, χρειάζεται πόρους, πέραν τυχόν πόρων που θα εισρεύσουν πιθανόν από την Ευρωπαϊκή Ενωση.
Πρέπει, λοιπόν, να δοθεί άμεση προτεραιότητα στη διεύρυνση της φορολογικής βάσης, διεύρυνση η οποία μπορεί να επιτευχθεί από τον περιορισμό αρχικά και την εξάλειψη στη συνέχεια των φαινομένων της παραοικονομίας και της φοροδιαφυγής.
* Ο κ. Γιώργος Α. Κορομηλάς είναι πρόεδρος του Ινστιτούτου Οικονομικών και Φορολογικών Μελετών.