Εδώ και επτά δεκαετίες το κλασικό μυθιστόρημα «Ο Αρχοντας των Μυγών», του Ουίλιαμ Γκόλντινγκ, πουλάει εκατομμύρια αντίτυπα, μεταφράζεται ξανά και ξανά, διδάσκεται σε σχολεία και πανεπιστήμια· θεωρείται, γενικώς, ένα αριστούργημα της σύγχρονης λογοτεχνίας. Σχολικός διευθυντής ο ίδιος και μάλλον όχι από τους… επιεικείς, ο Γκόλντινγκ συνέθεσε την ιστορία μιας ομάδας αγοριών τα οποία επιζούν ενός αεροπορικού δυστυχήματος, για να βρεθούν μόνα σε κάποιο απομακρυσμένο νησί του Ειρηνικού. Η συνέχεια γνωστή: τα παιδιά δημιουργούν τη δική τους «δημοκρατία», παίζουν, κυνηγούν κ.τ.λ., μέχρι που τα πράγματα παίρνουν άγρια τροπή. Αυτή η καταβύθιση στη σκοτεινή πλευρά της ανθρώπινης φύσης, η οποία μάλιστα εντοπίζεται στα (θεωρητικά αθώα) παιδιά, είναι που κάνει συναρπαστικό το βιβλίο, όχι όμως απαραίτητα και πιστευτό.
Τουλάχιστον όχι από τον Ολλανδό ιστορικό Ρούτγκερ Μπρέγκμαν, ο οποίος στο τελευταίο του πόνημα με τίτλο «Human kind: A hopeful history» επιχειρεί να αντικρούσει την ουσία του έργου του Γκόλντινγκ, αποκαλύπτοντας παράλληλα και μια πολύ αληθινή ιστορία, η οποία έχει μεγάλες ομοιότητες αλλά και βασικές διαφορές με εκείνη του κλασικού μυθιστορήματος. Ηταν τόση, δε, η εντύπωση που προκάλεσε αυτό το άγνωστο μέχρι τώρα στιγμιότυπο, που ξέσπασε μάχη για την απόκτηση των κινηματογραφικών δικαιωμάτων· τελικά, αυτά κατέληξαν στη New Regency, το χολιγουντιανό στούντιο που δημιούργησε και το οσκαρικό «12 χρόνια σκλάβος».
Ο Ρούτγκερ Μπρέγκμαν χρησιμοποιεί… φιλοσοφικά την ιστορία των παιδιών της Τόνγκα.
Ο πραγματικός «Αρχοντας των Μυγών» συνέβη το 1965 στην Πολυνησία και συγκεκριμένα στο νησιωτικό κράτος της Τόνγκα, το οποίο επί δεκαετίες υπήρξε βρετανικό προτεκτοράτο. Εκεί, ένα ωραίο πρωί, έξι έφηβα αγόρια αποφάσισαν πως το φαγητό του σχολείου δεν ήταν του γούστου τους και αποφάσισαν να πάνε για ψάρεμα στα ανοιχτά. Μαζί τους στην (κλεμμένη) βάρκα πήραν μόνο μερικά τσαμπιά μπανάνες και καρύδες, όχι όμως χάρτη ή πυξίδα. Μένοντας στη θάλασσα μέχρι τη νύχτα, έκαναν το λάθος να αποκοιμηθούν. Το ξύπνημα τους βρήκε να παραδέρνουν στο μέσον μιας καταιγίδας, η οποία διέλυσε το πανί τους αφήνοντάς τα τελικά αποπροσανατολισμένα στη μέση του πουθενά. Επί οκτώ ημέρες έπλεαν, επιβιώνοντας μόνο με το νερό της βροχής, μέχρι που είδαν στον ορίζοντα την πολυπόθητη στεριά.
Δεκαπέντε μήνες μετά και ενώ τα παιδιά θεωρούνταν πια οριστικά χαμένα –μέχρι και οι κηδείες τους έγιναν–, ο καπετάν Πίτερ Γουόρνερ, γόνος μιας εύπορης οικογένειας από την Αυστραλία, εντόπισε μια παράξενη στήλη καπνού με τα κιάλια του. Ερχόταν από το ερημωμένο νησάκι Ατα και όταν πλησίασε εκεί, είδε έκπληκτος έναν γυμνό μακρυμάλλη νεαρό να πηδά στη θάλασσα. Οπως του διηγήθηκαν τα έξι αγόρια, κατάφεραν να επιβιώσουν στο σπιθαμιαίο νησί, οργανώνοντας την καθημερινότητά τους με τρόπο που θυμίζει έντονα τον κινηματογραφικό «Ναυαγό».
Ο Ρούτγκερ Μπρέγκμαν έφερε στο φως όχι μόνο την ιστορία, αλλά και τους αληθινούς πρωταγωνιστές, τα παιδιά και τον καπετάνιο, οι οποίοι μέχρι σήμερα μοιράζονται μια σπουδαία φιλία. Αυτός ακριβώς ο δεσμός, που υπήρξε τόσο καθοριστικός για την επιβίωση, αποτελεί και την καρδιά του βιβλίου – επιχειρήματός του: εκεί που ο επινοημένος «Αρχοντας των Μυγών» μιλά για εξουσιαστικές έχθρες και παράνοια, οι ζωντανοί νεαροί της Τόνγκα αποτελούν παράδειγμα αλληλοστήριξης και επινοητικότητας· όταν ένας από αυτούς έσπασε το πόδι του, οι υπόλοιποι του έφτιαξαν αυτοσχέδιο νάρθηκα με ξύλα και τον περιποιούνταν σαν βασιλιά. Αντί των άγριων ενστίκτων και των φόνων, εκεί η ημέρα κυλούσε με γυμναστική και τραγούδια, συνοδεία μιας κιθάρας φτιαγμένης από το κέλυφος μιας πελώριας καρύδας.
Με την επιστροφή τους στην πατρίδα, πάντως, ο (ακόμα) έξαλλος ιδιοκτήτης της κλεμμένης βάρκας τους έκανε μήνυση, με αποτέλεσμα να βρεθούν στη φυλακή! Από εκεί τους έσωσε ξανά ο κάπτεν Γουόρνερ, προσλαμβάνοντάς τους, μάλιστα, ως πλήρωμα στο σκάφος του. «Τελικά, η ανθρώπινη φύση ίσως δεν είναι τόσο εγγενώς σκοτεινή», παρατηρεί ο Μπρέγκμαν, χρησιμοποιώντας την ιστορία των παιδιών και αρκετές ακόμα, ώστε να «αποδείξει» πως αρετές όπως η καλοσύνη, η ανθρωπιά και η αλληλεγγύη κάνουν πολύ πιο συχνά την εμφάνισή τους στην κοινωνία.