Στις 30 Απριλίου 2020 δημοσίευσα στη στήλη αυτή ένα κείμενο με τίτλο: «Ηθικά διλήμματα την εποχή του κορωνοϊού». Ανάμεσα στα άλλα διλήμματα, ανέφερα και την περίπτωση της «καταστρατήγησης» της ιδιωτικότητας των πολιτών που έγινε επίσημα στην Κίνα και στη Νότια Κορέα, προκειμένου να περιορίσουν και να αντιμετωπίσουν την πανδημία. Τα εισαγωγικά στην καταστρατήγηση είναι απαραίτητα γιατί όλες οι κυβερνητικές ενέργειες στις χώρες αυτές έγιναν με την αποδοχή των πολιτών τους.
Ας αφήσουμε προς το παρόν τις δύο χώρες αυτές και ελάτε να δούμε πώς θα είναι οι επόμενοι μήνες στη χώρα μας. Σιγά σιγά ξαναγυρίζουμε, με περιορισμούς, στην κανονικότητά μας. Ο ιός θα είναι μαζί μας για αρκετό καιρό, μέχρι να βρεθεί το εμβόλιο ή / και αποτελεσματική θεραπεία. Πρέπει, λοιπόν, να μάθουμε να ζούμε με την πιθανότητα να υπάρξουν και άλλα κρούσματα. Το πισωγύρισμα στην καραντίνα πρέπει να το αποκλείσουμε γιατί έτσι δεν υπάρχει περίπτωση να επανέλθουμε στην κανονική ζωή μας και θα οδηγηθούμε στην οικονομική καταστροφή με ανυπολόγιστες συνέπειες ακόμα και σε ανθρώπινες ζωές. Τι μας μένει λοιπόν, σαν μοναδική εναλλακτική λύση; Η όσο το δυνατόν ταχύτερη ιχνηλάτηση των κρουσμάτων, ώστε να περιορίσουμε την εξάπλωση. Εδώ υπεισέρχεται η τεχνολογία. Μόνο με την ψηφιακή τεχνολογία μπορούμε να έχουμε την απόλυτη ιχνηλάτηση των κρουσμάτων ώστε να προλάβουμε τη ραγδαία εξάπλωση.
Δεν είναι δικός μου αφορισμός. Σε μια πρόσφατη μελέτη που υπογράφουν εννέα ερευνητές διαφόρων ειδικοτήτων του University of Oxford που δημοσιεύθηκε στο έγκυρο περιοδικό Science στις 8 Μαΐου 2020, το συμπέρασμα των ερευνητών είναι πολύ ξεκάθαρο: «…Δεδομένης της μολυσματικότητας του SARS-CoV-2 και του υψηλού ποσοστού μεταδόσεων από προσυμπτωματικά άτομα, ο έλεγχος της επιδημίας με χειροκίνητο εντοπισμό επαφής είναι ανέφικτος. Η χρήση μιας εφαρμογής ανίχνευσης επαφών που δημιουργεί μια μνήμη επαφών εγγύτητας και ειδοποιεί αμέσως τις επαφές θετικών περιπτώσεων θα ήταν αρκετή για να σταματήσει η επιδημία εάν χρησιμοποιείται από αρκετά άτομα, ιδίως όταν συνδυάζεται με άλλα μέτρα όπως η φυσική απόσταση. […] Η άμεση ανίχνευση επαφών μπορεί να μειώσει το ποσοστό των περιπτώσεων που πρέπει να απομονωθούν και τις επαφές που πρέπει να τεθούν σε καραντίνα για να επιτευχθεί ο έλεγχος μιας επιδημίας…».
Μη βιαστείτε να υποθέσετε ότι κάνω τον «λαγό» για την επιβολή του Μεγάλου Αδελφού. Θα το δούμε και αυτό το θέμα, αλλά πρώτα θέλω με απλό τρόπο να σας περιγράψω πως προσπαθούν οι επιστήμονες να λύσουν αυτό το πρόβλημα χωρίς να δημιουργούν προβλήματα παραβίασης της προσωπικής μας ζωής. Οι δύο μεγάλες εταιρείες Apple και Google συμφώνησαν να συνεργαστούν προκειμένου να δώσουν λύση στο πρόβλημα. Στις 25.5.2020, σε χρόνο-ρεκόρ οι δύο εταιρείες παρέδωσαν το ΑΡΙ (Application Programming Interface) για δημιουργία εφαρμογών σε όλες τις υγειονομικές αρχές του κόσμου, προσδοκώντας ότι η κάθε χώρα θα αναπτύξει τη δική της εφαρμογή. Η ενέργεια αυτή των δύο ανταγωνιστών είναι εξαιρετικά σημαντική γιατί απλούστατα έχουν όλοι αντιληφθεί ότι χωρίς την ψηφιακή ιχνηλάτηση δεν είναι δυνατόν να ελεγχθεί η εξάπλωση του ιού, παρά μόνο με διαρκή καραντίνα η οποία φυσικά δεν είναι αποδεκτή από την κοινότητα.
Μιλάμε για εφαρμογές (Apps) σε smart phones. Στην Ελλάδα το 81% των κινητών τηλεφώνων είναι smart phones, πράγμα που διευκολύνει την εφαρμογή της ψηφιακής ιχνηλάτησης. Ελάτε να δούμε πώς λειτουργεί το σύστημα.
Φανταστείτε ότι βρίσκεστε σε ένα καφενείο, σε ένα περιβάλλον όπου όλοι οι υπόλοιποι θαμώνες σάς είναι εντελώς άγνωστοι, αλλά η μεγαλύτερη πλειονότητα (το σύστημα για να είναι αποτελεσματικό απαιτεί να συμμετέχει το 60% του πληθυσμού), όπως και εσείς, έχετε ενεργοποιήσει την Εφαρμογή Ιχνηλάτησης (ΕΙ). Τα τηλέφωνά σας κατά τακτά διαστήματα (έστω 5 λεπτά) ανταλλάσσουν μέσω Bluetooth Τυχαία Εφήμερα Μηνύματα (ΤΕΜ), με όλα τα κινητά τηλέφωνα που βρίσκονται σε μια ακτίνα 2 μέτρων. Τα ΤΕΜ δεν έχουν απολύτως καμία πληροφορία για το πού βρίσκεται το κάθε τηλέφωνο (ή ο ιδιοκτήτης του), αλλά μόνο την ταυτότητα του τηλεφώνου και ένα τυχαίο μήνυμα. Ολα αυτά τα ΤΕΜ συγκεντρώνονται σε μια βάση πληροφοριών όπου διατηρούνται για 14 ημέρες (περίοδο επώασης του ιού) και μετά αυτοκαταστρέφονται.
Αν κάποιος από τους θαμώνες του καφενείου παρουσιάσει συμπτώματα του COVID-19 και με εξέταση επιβεβαιωθεί η μόλυνση, τότε μπορούν να αναζητηθούν, να εντοπιστούν και προ παντός να ειδοποιηθούν άμεσα όσοι βρέθηκαν κοντά του (σε ακτίνα 2 μέτρων) από τα ΤΕΜ που έστειλε το τηλέφωνό του, όχι μόνο στο καφενείο αλλά και όπου αλλού βρέθηκε ο ασθενής τις τελευταίες 14 μέρες. Ετσι ελέγχεται πλήρως η περαιτέρω εξάπλωση της μόλυνσης και περιορίζονται για εξέταση και καραντίνα μόνο αυτοί που πιθανότατα να έχουν μολυνθεί.
Η αποτελεσματικότητα του συστήματος βρίσκεται στο γεγονός ότι αν εφαρμοστεί σε παγκόσμια κλίμακα, μπορεί να λύσει και το πρόβλημα των ταξιδιών και του τουρισμού. Ακριβώς για τον λόγο αυτό, η ανάμειξη της Apple και Google που καλύπτουν το 100% των έξυπνων τηλεφώνων είναι ουσιαστική.
Το πόσο αποτελεσματική είναι η άμεση ιχνηλάτηση των επαφών, φάνηκε στην Κίνα όπου εφαρμόστηκε με επιτυχία ένα παρόμοιο σύστημα και έτσι τα κρούσματα και οι θάνατοι ήταν συγκριτικά πολύ λίγα σε σχέση με τον υπόλοιπο κόσμο και παρόλο που συνεχίζουν να έχουν κρούσματα, εντούτοις δεν επιβάλλουν καραντίνα αλλά τα αντιμετωπίζουν με επιτυχία. Πρέπει να σημειωθεί ότι ενώ δεν υπήρξε υποχρεωτική η χρήση της εφαρμογής στην Κίνα, εντούτοις για πρακτικούς λόγους ήταν υποχρεωτική, αφού για να μπεις σε δημόσιο χώρο, στα μέσα μαζικής μεταφοράς ή να μετακινηθείς σε άλλη γειτονιά ήταν υποχρεωτική η χρήση της εφαρμογής.
Προσωπικά πιστεύω ότι η εφαρμογή πρέπει να γίνει υποχρεωτική γιατί μόνο έτσι μπορούμε να αντιμετωπίσουμε το πιθανό δεύτερο κύμα ή και τη διασπορά όταν θα πάμε στα νησιά και αλλού. Είμαι βέβαιος ότι όλοι οι υπέρμαχοι των «προσωπικών δεδομένων» θα βγάζουν αφρούς διαβάζοντας αυτό το κείμενο. Θέλω να τους διαβεβαιώσω ότι όλες οι προσπάθειες που γίνονται, είναι στο πλαίσιο προστασίας των προσωπικών δεδομένων των χρηστών και εξασφαλίζουν 100% την ιδιωτικότητα.
Αλλά, θέλω να πάω και ένα βήμα παρακάτω. Αν εγώ, που είμαι 55 χρόνια παντρεμένος, πάω σε ένα μπαρ γεμάτο κόσμο με την κατά 50 χρόνια μικρότερη φιλενάδα μου και χαριεντίζομαι μαζί της, από πού και ως πού είναι προσωπικό δεδομένο –που πρέπει να προστατευθεί– αφού το κάνω δημόσια;
Προσωπικό δεδομένο είναι αυτό που κάνω στο σπίτι μου, ή έστω εν κρυπτώ. «Τα εν οίκω μη εν δήμω». Οτιδήποτε κάνω σε δημόσιο χώρο είναι δημόσιο και σε δημόσια θέα.
Για να το θέσω πιο κυνικά στο πλαίσιο της πανδημίας. Μας ρώτησε κανείς αν είμαστε διατεθειμένοι να θυσιάσουμε την υγεία μας προκειμένου να προστατεύσουμε την ιδιωτικότητά μας; Τι είναι πολυτιμότερο; Η Υγεία ή τα Προσωπικά Δεδομένα;
Εισηγούμαι στις εταιρείες ερευνών της κοινής γνώμης να περιλάβουν στις έρευνές τους την παραπάνω ερώτηση, για να διαπιστώσουμε τι πραγματικά θέλει η πλειοψηφία του κόσμου. Πολύ θα ήθελα να μάθω τι πραγματικά θέλουμε, γιατί υποψιάζομαι ότι σε ορισμένες περιπτώσεις μας «προστατεύουν» από θέματα που δεν τους ζήτησε κανένας.
Επειδή το θέμα του κορωνοϊού κάποια στιγμή θα εκλείψει, μπορούμε να ξαναδιατυπώσουμε την ερώτηση: Τι είναι πολυτιμότερο; Η Ασφάλεια ή τα Προσωπικά Δεδομένα; Αναφέρομαι φυσικά στις κάμερες που υπάρχουν σε όλες τις μεγάλες πόλεις, τις οποίες ξορκίζουμε στην Ελλάδα με πρόφαση τα προσωπικά δεδομένα. Το θέμα θα το συζητήσουμε στο μέλλον. Προς το παρόν σας αφήνω με μια πολύ χαρακτηριστική αμερικανική παροιμία: «Αν το μόνο εργαλείο που διαθέτεις είναι ένα σφυρί, όλα τα προβλήματα σου φαίνονται σαν καρφιά». Εχω πολλές φορές διατυπώσει την άποψή μου, ότι ο δείκτης προστασίας των προσωπικών δεδομένων στην Ελλάδα, είναι πολύ υψηλότερος από όλες τις ευρωπαϊκές χώρες, επιβεβαιώνοντας την παροιμία.
Για τους υπέρμαχους της ελευθερίας, καλό είναι να ακούμε και τις νουθεσίες του Αποστόλου Πέτρου στην Α΄ Επιστολή του: «ὡς ἐλεύθεροι, καὶ μὴ ὡς ἐπικάλυμμα ἔχοντες τῆς κακίας τὴν ἐλευθερίαν».
* Ο κ. Ανδρέας Δρυμιώτης είναι σύμβουλος επιχειρήσεων.