Αποψη: Η αριστεία στην εποχή της Μετάπολης

Αποψη: Η αριστεία στην εποχή της Μετάπολης

7' 3" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

Τα Πρότυπα και Πειραματικά Σχολεία στο σύγχρονο κόσμο ασχολούνται με την ανάδειξη των ικανοτήτων κάθε παιδιού. Κι αυτό επιτυγχάνεται με τον εκσυγχρονισμό των  υλικών με τα οποία οικοδομείται η γνώση και το ήθος. Με βάση την αποδοχή αυτή κάθε Σχολείο πρέπει να είναι συγχρόνως Πρότυπο και Πειραματικό. Ο μόνος τρόπος για να το επιτύχουμε αυτό είναι η διακονία της Αριστείας.

Σκοπός της αριστείας είναι να εμπεδωθεί στα ελληνικά σχολεία η καλλιέργεια των ανθρωπιστικών αξιών και οι ιδέες της δημιουργικότητας για την επιστημονική, οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη του τόπου μας.

Θέτουμε τους σκοπούς αυτούς, διότι με τις ιδέες μας και τις δράσεις μας προσπαθούμε να θεμελιώσουμε μια φιλοσοφία στην οποία θα αντικατοπτρίζονται τα πνευματικά ιδανικά και οι υπέρτατες και υπερβατικές ανησυχίες που πρέπει να αποτελέσουν οδηγό για την πνευματική μας ζωή, την καινοτομία και τη δημιουργικότητα. Έτσι μόνο θα μπορέσουμε να οικοδομήσουμε μια κοινωνία με ηθική ανθοφορία, πνευματική ευρωστία και οικονομική ευμάρεια.

Με οδηγούς τον Περικλή, τον Πλάτωνα, τον Σωκράτη, τον Ισοκράτη, τον Αριστοτέλη και ολόκληρη την αρχαία ελληνική γραμματεία, με την αριστεία μπορούμε να οικοδομήσουμε τους πνευματικούς μας ηγέτες και να καλλιεργήσουμε τον στοχασμό και την επιστημονική φαντασία κάθε ανθρώπου.

Με συστρατευμένη και απελευθερωμένη την πνευματική ηγεσία του τόπου θα μπορέσουμε να αναγνώσουμε και να κατανοήσουμε τα ατομικά και ομαδικά όνειρα όλων των ελληνοπαίδων. Θα σχεδιάσουμε τον οδοιπορικό μας χάρτη και θα κατασκευάσουμε τον καθρέφτη στον οποίο θα μπορούμε να βλέπουμε το πρόσωπό μας.

Με τα προγράμματα ΑΡΙΣΤΕΙΑΣ δεν στοχεύουμε μόνο στη γνώση. Στοχεύουμε στην ένωση της θεωρίας με την πράξη. Στοχεύουμε στη συναρμογή των επιστημών και των τεχνών.

Με τον τρόπο αυτό θα οικοδομήσουμε την επιστήμη των επιστημών, που δεν είναι άλλη από τη μοναδική και υπέροχη αρμονία του νου και της ψυχής προς το σύμπαν, την οποία οι Πυθαγόρειοι θεωρούσαν το άδυτο της φιλοσοφίας, της γνώσης, της ενσυναίσθησης και της αλληλεγγύης μεταξύ των ανθρώπων. Αυτό άλλωστε ήταν το βαθύ και ουσιαστικό περιεχόμενο της αρχαίας ελληνικής παιδείας.

Το φαινόμενο της πλημμυρίδος και της αμπώτιδος θα ταίριαζε πάρα πολύ για τους όρκους και τις επιορκίες που συχνά διατυπώνονται στο πλαίσιο των συζητήσεων για την ΠΑΙΔΕΙΑ ΑΡΙΣΤΕΙΑΣ στην Ελλάδα.

Η πλειονότητα των εκπαιδευτικών, των πολιτικών και των γονέων στην Ελλάδα ορκίζονται ότι η ΠΑΙΔΕΙΑ ΑΡΙΣΤΕΙΑΣ μπορεί να αποτελέσει την ατμομηχανή της ανάπτυξης, της καινοτομίας, της παιδείας και του πολιτισμού.

Δεν θέλω στο σημείο αυτό να υπεισέλθω στις λεπτομέρειες της Αριστοτελικής κλιμάκωσης της Αριστείας, που αποτελεί ένα ειδικό θέμα το οποίο μπορεί να αναπτυχθεί σε ειδικό συνέδριο. Όμως θα ήθελα να αναφέρω ότι αυτός ο προβληματισμός του Αριστοτέλη είναι και η κινητήρια δύναμη για το σύνολο των εκπαιδευτικών των Εκπαιδευτηρίων ΓΕΙΤΟΝΑ, που στόχο έχουν όχι μόνο την ανάδειξη των αρίστων, αλλά και την αξιοποίηση του πνευματικού δυναμικού κάθε μαθητή στο μέγιστο δυνατό βαθμό.

Ο Ηράκλειτος εξήρε την αξία της προσωπικότητας έναντι των κοινών θνητών λέγοντας: «Εἶς ἐμοὶ μύριοι, ἐὰν ἄριστος ἦι» δηλαδή ο ένας για μένα ισοδυναμεί με δέκα χιλιάδες, αν είναι άριστος.

Ο Πλάτωνας, γνωστός και ως ιδεολόγος της αριστοκρατίας, με την έννοια όχι των υλικών αγαθών, αλλά των πνευματικών, αρνήθηκε την πολιτική ισότητα και διακήρυξε την άποψη να κυβερνούν οι άριστοι (οι κρείττονες) και να κυβερνώνται οι ήσσονες. Γι’ αυτό στο περιεχόμενο των Νόμων του είναι απόλυτα σαφής: «Οίμαι τον κρείττονα μεν άρχειν, τον δε ήττω άρχεσθαι» και συνδυάζει την πνευματική με την ηθική υπεροχή.

Ο Σταγειρίτης φιλόσοφος, ο Αριστοτέλης, στα Πολιτικά του σημειώνει ότι: Σε όλες τις κοινωνίες υπάρχει «το άρχον», που από τη φύση του μπορεί να αντιλαμβάνεται, να προβλέπει και να κατευθύνει –δηλαδή να διοικεί– και «το αρχόμενο», που έχει τη δυνατότητα να εκτελεί.

Ο Ισοκράτης, απευθυνόμενος με επιστολή του στον βασιλέα της Κύπρου Νικοκλέα, τον προτρέπει να δίνει ελευθερία λόγου σε όσους σκέφτονται ορθώς.

Σύμφωνα δε με τον Περικλή, οι άξιοι για να κυβερνήσουν επιλέγονται ανάλογα με την αρετή τους. «Από αρετής προτιμάται». Μάλιστα διασαφηνίζει με απόλυτα ξεκάθαρο τρόπο ότι η αρετή αυτή έχει διαφορετικό περιεχόμενο απ’ ό,τι στα αριστοκρατικά καθεστώτα. Και τούτο διότι στηρίζεται όχι στην ευγενική καταγωγή, αλλά στην αρετή που ταυτίζεται με τις ατομικές του ικανότητες και το ήθος του κάθε ατόμου.

Και στα δημοκρατικά πολιτεύματα η αρετή είναι ταυτόσημη με τις ατομικές ικανότητες και διδάσκεται. Από τον Όμηρο μέχρι τον Μένανδρο και από τον Μένανδρο μέχρι το Ιερόν Ευαγγέλιο οι προτροπές για την αριστεία παιανίζουν.

Στην Ιλιάδα η συμβουλή που έδωσε ο Ιππόλοχος από τη Λυκία στον γιο Γλαύκο πριν φύγει για την Τροία ήταν «Αιέν αριστεύειν και υπείροχον έμμεναι άλλων», δηλαδή πάντα να αριστεύεις και να ξεπερνάς τους άλλους.

Και ο κωμικός Αθηναίος ποιητής Μένανδρος, οι γονείς του οποίου φρόντισαν να του δώσουν μόρφωση και σωστή ανατροφή, έλεγε: «Ως χαρίεν εστ’ άνθρωπος, όταν άνθρωπος η», δηλαδή πόσο ωραίο πράγμα είναι ο άνθρωπος, όταν είναι άνθρωπος.

Και επισφραγίζω τις θέσεις μου για την αριστεία με την ευαγγελική ρήση: «Καὶ Ἰησοῦς προέκοπτε σοφίᾳ καὶ ἡλικίᾳ καὶ χάριτι παρὰ Θεῷ καὶ ἀνθρώποις».

Μακάρι, κυρίες και κύριοι, τα παιδιά όλου του κόσμου να μεγαλώνουν, να γίνονται σοφά και να λάμπουν από ανθρωπιά.

Και για να το επιτύχουμε αυτό χρειάζεται τα πανεπιστήμιά μας να ασχοληθούν συστηματικά με τα χαρακτηριστικά του δασκάλου της αριστείας.

Στο βάθος αυτής της απέραντης ενότητας κρύβεται μια μεγάλη βεβαιότητα που μπορεί να διατυπωθεί με τη φράση: Τα χαρισματικά παιδιά αποτελούν τη μοναδική επένδυση για το μέλλον της ανθρωπότητας, για το μέλλον κάθε χώρας». Και η βεβαιότητα απορρέει και τεκμηριώνεται από τις αμέτρητες έρευνες και τα τεκμηριωμένα επιστημονικά πορίσματα τα οποία έχουν δημοσιευτεί μέχρι σήμερα από τα μεγαλύτερα ερευνητικά κέντρα του κόσμου.

Όμως εκείνο το οποίο πρέπει να προσδιοριστεί στην Ελλάδα δεν είναι μόνο οι χαρισματικοί μαθητές. Έχουμε υποχρέωση, για να φτάσουμε στην προώθηση και αξιοποίηση των χαρισματικών παιδιών, να αρχίσει το εκπαιδευτικό μας σύστημα να ανιχνεύει και να ενθαρρύνει την προοπτική της επιτυχίας κάθε παιδιού. Κι αυτό θα το επιτύχουμε μόνο αν βγούμε από την πλάνη να κάνουμε όλους τους μαθητές ίδιους.

Ο στόχος του δασκάλου σε όλες τις βαθμίδες της εκπαιδευτικής διαδικασίας είναι να καταφέρει να δημιουργήσει τις κατάλληλες συνθήκες για να αναδειχθούν οι δεξιότητες του κάθε μαθητή του. Και πάνω σε αυτή την αξιωματική θεώρηση για τις παραμέτρους της αριστείας επιτρέψτε μου να σας αναφέρω μια μικρή ιστορία: Δίδασκα στην Ε’ Δημοτικού και είχα στο τμήμα μου 50 μαθητές. Για να μπορέσω να ενθαρρύνω το σύνολο των μαθητών μου και να μη διακρίνονται μόνο οι 5 μαθητές στους 50 οργάνωσα την εργασία που θα διεκπεραίωναν οι μαθητές μου μέσα στην τάξη μετά τη διδασκαλία σε τρία επίπεδα:

Α) απλή προσέγγιση του νέου γνωστικού αντικειμένου (λευκή σελίδα)

Β) ένα βήμα εμβάθυνσης στο γνωστικό αντικείμενο (κίτρινη σελίδα)

Γ) ο ύψιστος βαθμός κατανόησης της διδακτικής ενότητας (γαλάζια σελίδα)

Όποιος μαθητής τελείωνε τη λευκή σελίδα την παρέδιδε σε εμένα και έπαιρνε την κίτρινη.  Όποιος ολοκλήρωνε την κίτρινη έπαιρνε τη γαλάζια σελίδα. Με τον τρόπο αυτό αξιοποιούσα το πνευματικό δυναμικό κάθε παιδιού και δεν εξομοίωνα τους μαθητές μου.  Συζητούσα βέβαια ιδιαιτέρως με τα παιδιά που έμειναν σταθερά στη λευκή σελίδα.  Ένας από αυτούς ήταν και ο Κωνσταντίνος. Στο διάλειμμα τον πλησίασα και του είπα: «Κωνσταντίνε, βλέπω ότι όταν απευθύνω ερωτήσεις για τη νέα ύλη που σας δίδαξα συμμετέχεις και απαντάς πολύ σωστά, γιατί όμως στη γραπτή εργασία μένεις μόνο στη λευκή σελίδα; Πιστεύω ότι αν συγκεντρωθείς περισσότερο, θα δεις ότι μπορείς να φτάσεις στη γαλάζια σελίδα. Την άλλη μέρα μου έφερε έναν κλειστό φάκελο. Τον άνοιξα και διάβασα:

 

Βοήθησέ με να ανεβώ

και εγώ θα ανέβω κι άλλο.

Την ύπαρξή μου να τιμώ

γονείς μου και δασκάλους.

 

Τη μικρή αυτή ιστορία την ανέφερα για να τονίσω την αναγκαιότητα, ότι πρέπει να μας ενδιαφέρει η μοναδικότητα του κάθε παιδιού και να πάψει να μας ενδιαφέρει μόνο αν θα μεταγγίσουμε τον δικό μας εαυτό σε όλους τους μαθητές μας.

Πρέπει, στην προσπάθειά μας να αναλύσουμε την αποτελεσματικότητα των χαρισματικών παιδιών στο μέλλον, να λάβουμε σοβαρά υπόψη μας όλους τους παράγοντες δημιουργικότητας των ευφυών ατόμων του παρελθόντος.

Το ταλέντο τρέφεται με το δικό του φαγητό και αναπνέει μόνο καθαρό αέρα. Όσα ταλέντα πέρασαν από το αναμμένο καμίνι φωτεινών δασκάλων έχτισαν το δικό τους καμίνι και μεταλαμπάδευσαν τη σοφία τους με αναμμένους πυρσούς.

Η υπομονή, η γνώση και η μεθοδικότητα είναι τα κλειδιά για να φωτίσεις το ταλέντο και να το κάνεις να καταυγάσει με το δικό του φως τις επιστήμες και τον πολιτισμό.

Για να μπορέσουμε να διαγνώσουμε αν κάποιο παιδί έχει φτάσει στο όριο των ικανοτήτων του απαιτείται μια σειρά θεμάτων που είναι οργανωμένα κατ’ αύξουσα δυσχέρεια. Και τα προβάλλει όλα αυτά όχι ο ειδήμων ερευνητής, αλλά ο καλός δάσκαλος.

* Ο Ελευθέριος Γείτονας είναι Πρόεδρος του Σωματείου Π.Α.Ι.Δ.Ε.Ι.Α. ΑΡΙΣΤΕΙΑΣ και Πρόεδρος & Διευθύνων Σύμβουλος των Εκπαιδευτηρίων ΓΕΙΤΟΝΑ

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή