To Αγιο Δισκοπότηρο της ιατρικής επιστήμης ήταν ανέκαθεν το ελιξήριο της μακροζωίας. Η δρ Τζούλι Μάτισον, επικεφαλής του Εθνικού Ινστιτούτου για τη Γήρανση των ΗΠΑ, πιστεύει ότι αυτό το ελιξίριο βρίσκεται μπροστά στα μάτια μας: Η μακροζωία, λέει, εξαρτάται άρρηκτα από τη διατροφή και κομβικό ρόλο διαδραματίζει ο θερμιδικός περιορισμός, δηλαδή η μείωση της ποσότητας τροφής που προσλαμβάνουμε και όχι απλώς η εξάλειψη κάποιων λιπαρών ή υπερθερμιδικών τροφίμων.
Πλήθος ερευνών σε ζώα, από σκουλήκια μέχρι πιθήκους, έχει αποδείξει ότι ο θερμιδικός περιορισμός είναι η καλύτερη θεραπεία για τις φθορές που προκαλεί η γήρανση.
Ηδη, από τη δεκαετία του 1980, δύο μακροχρόνιες έρευνες, η μία του αμερικανικού Εθνικού Ινστιτούτου για τη Γήρανση και μία του Πανεπιστημίου του Ουισκόνσιν, μελέτησαν την επίδραση του θερμιδικού περιορισμού στη γήρανση πιθήκων Ρέζους, με τους οποίους μοιραζόμαστε το 93% του γενετικού μας υλικού και τη διαδικασία γήρανσης. Τα πρώτα ίχνη των γηρατειών στους πιθήκους εμφανίζονται μετά τα 15 χρόνια, με κάμψη της πλάτης, χαλάρωση των μυών και του δέρματος και λεύκανση του τριχώματος. Η εμφάνιση νοσημάτων, όπως οι καρδιοπάθειες, ο καρκίνος και ο διαβήτης, πολλαπλασιάζεται με την πάροδο των ετών. «Είναι εξαιρετικά μοντέλα για τη μελέτη της γήρανσης», τονίζει η γεροντολόγος του Πανεπιστημίου του Ουισκόνσιν, Ρόζαλιν Αντερσον.
Αμφότερες οι μελέτες έδειξαν ότι τα ζώα που λάμβαναν κατά 30% λιγότερη τροφή, χωρίς να υποσιτίζονται ή να λιμοκτονούν, είχαν πολύ πιο νεανική εμφάνιση, με περισσότερο τρίχωμα φυσιολογικού χρώματος και λιγότερη χαλάρωση, συγκριτικά με τα ζώα που λάμβαναν κανονική διατροφή. Ταυτόχρονα ήταν και πιο υγιή. Οι καρκίνοι είχαν μειωθεί κατά 50%, όπως και τα καρδιολογικά προβλήματα, ενώ φυσιολογικά παρέμειναν και τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα τους. Συνολικά, μέσα στα είκοσι χρόνια που διήρκεσε η έρευνα, μόνο 13% των πιθήκων με θερμιδικό περιορισμό πέθαναν από αίτια που συνδέονται με τη γήρανση. Το αντίστοιχο ποσοστό στην ομάδα πλήρους διατροφής ήταν 37%.
Η δρ Αντερσον τονίζει ότι το σημαντικό συμπέρασμα της έρευνας είναι ότι η διαχείριση της διαδικασίας γήρανσης στα πρωτεύοντα είναι εφικτή. Η γήρανση, δηλαδή, μπορεί να αποτελέσει στόχο ιατρικών παρεμβάσεων και θεραπείας. Αν η έναρξή της καθυστερήσει, τότε θα αργήσει και η εμφάνιση όλων των συνεπειών που τη συνοδεύουν. «Η ολοκληρωτική θεραπεία του καρκίνου δεν θα μείωνε τους θανάτους από άλλα αίτια όπως καρδιαγγειακά προβλήματα, άνοια ή διαβήτη. Αν όμως “θεραπεύσεις” τη γήρανση, τότε εξαλείφεις όλα τα άλλα», τονίζει η δρ Αντερσον.
Ασφαλώς ο θερμιδικός περιορισμός είναι πολύ δυσκολότερος στον άνθρωπο. Ωστόσο, μελέτες έδειξαν ότι οι άνθρωποι που τον εφαρμόζουν έχουν ευεργετικά αποτελέσματα για τη χοληστερίνη τους, τα μόρια που συνδέονται με τη δημιουργία όγκων μειώνονται κατά 25% και περιορίζεται σημαντικά και η ανθεκτικότητα στην ινσουλίνη, που οδηγεί στον διαβήτη.
Ο θερμιδικός περιορισμός, συμφωνούν οι ερευνητές, είναι μια εντελώς «αθώα» και πολλά υποσχόμενη μέθοδος για τη βελτίωση της υγείας και την ενίσχυση της μακροζωίας παρότι κανείς δεν γνωρίζει πώς επιτυγχάνεται αυτό.