Κληρονομιά δουλείας και στέρησης

Κληρονομιά δουλείας και στέρησης

3' 2" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

Η έκρηξη οργής που προκάλεσε η δολοφονία του Αφροαμερικανού Τζορτζ Φλόιντ από αστυνομικό στη Μινεάπολη μεταδόθηκε σε πολλές πόλεις των ΗΠΑ και στο εξωτερικό. Σε αμερικανικές και ευρωπαϊκές πόλεις –κυρίως στη Βρετανία και στο Βέλγιο– διαδηλωτές αποκαθήλωσαν σύμβολα της δουλείας και της αποικιοκρατίας ή απαίτησαν από τις Αρχές να το πράξουν. Το ξέσπασμα των Αφροαμερικανών και η συμπαράσταση μεγάλου αριθμού συμπατριωτών τους, καθώς και πολιτών άλλων χωρών, είχαν αφορμή πολλαπλά πρόσφατα κρούσματα αστυνομικής βίας και ρατσισμού – οι αιτίες, όμως, είναι πολύ βαθιές. Από το 1619 έως το τέλος της δουλείας, με τροποποίηση του συντάγματος το 1865, οι μαύροι ήταν «κτήμα» των λευκών· έκτοτε, παρέμειναν, με λίγες εξαιρέσεις, αποκλεισμένοι από τη «χώρα των ευκαιριών». Οταν αυτοί οι άνθρωποι μιλούν για «συστημικό ρατσισμό», δεν εννοούν μόνο την καθημερινότητά τους, αλλά τις ίδιες τις δομές μιας κοινωνίας που τους κρατεί στο περιθώριο και εξαντλεί κάθε μέσο για να τους ελέγχει. Εως πρόσφατα, λίγοι ενδιαφέρονταν για το γεγονός ότι οι Αφροαμερικανοί ζουν κυρίως σε υποβαθμισμένες περιοχές, απολαμβάνουν λιγότερες ευκαιρίες, εμπλέκονται σε εγκλήματα και φυλακίζονται σε δυσανάλογα μεγάλο ποσοστό απ’ ό,τι άλλες φυλετικές ομάδες και έχουν χαμηλότερο προσδόκιμο ζωής. Προφανώς, υπάρχουν πολλά προβλήματα στην κοινότητά τους, αλλά ουδείς δικαιούται να ξεχνάει τα εμπόδια που αντιμετώπισαν οι πρόγονοί τους και την κληρονομιά της στέρησης ελευθερίας και επιλογών.

Το 1967, ο μεγάλος ηγέτης των Αφροαμερικανών, Μάρτιν Λούθερ Κινγκ, ρωτήθηκε από λευκό δημοσιογράφο: «Τι συμβαίνει με τον Νέγρο; Ολες οι άλλες ομάδες που ήρθαν εδώ ως μετανάστες πέτυχαν, έστω με δυσκολίες». (Το προσβλητικό σήμερα «νέγρος» ήταν ανεκτό ακόμη.) Ο Κινγκ απάντησε: «Οι λευκοί Αμερικανοί πρέπει να γνωρίζουν ότι ουδεμία άλλη εθνική ομάδα υπήρξε δούλος στην Αμερική… Επίσης, η αμερικανική κοινωνία στιγμάτισε τον νέγρο λόγω του χρώματος του δέρματός του». Οταν οι δούλοι απελευθερώθηκαν, δεν τους δόθηκε καμία βοήθεια, πρόσθεσε. «Την ίδια ώρα, η Αμερική χάριζε εκατομμύρια στρέμματα στις δυτικές και μεσοδυτικές πολιτείες. Που σημαίνει ότι υπήρχε βούληση να δοθεί οικονομική βάση σε φτωχούς λευκούς από την Ευρώπη αλλά όχι σε φτωχούς Αφρικανούς που ήρθαν εδώ άθελά τους, αλυσοδεμένοι, που αναγκάστηκαν να εργαστούν χωρίς πληρωμή για 244 χρόνια». Ο Κινγκ είπε ότι συμφωνούσε με την προτροπή οι Αφροαμερικανοί να κάνουν ό,τι μπορούσαν προκειμένου να βελτιώσουν την κατάστασή τους. «Οι νέγροι, όμως, είναι ξυπόλυτοι λόγω όλων των χρόνων της καταπίεσης και ως αποτέλεσμα μιας κοινωνίας που συνειδητά στιγμάτιζε το χρώμα τους ως κάτι άχρηστο και ταπεινωτικό», είπε. Αυτή η αίσθηση είναι ακόμη ισχυρή στους Αφροαμερικανούς, κυρίως όταν η φτώχεια και άλλα προβλήματα αποτελούν «εξήγηση» για βάναυσες αστυνομικές πρακτικές και τον κοινωνικό αποκλεισμό.

Τον 18ο αιώνα, όταν οι λευκοί άποικοι επαναστάτησαν, απαιτώντας την ελευθερία τους από τη Βρετανία, δεν τους προβλημάτισε ότι οι ίδιοι στερούσαν την ελευθερία των δούλων τους. Το 1774, ένας σκλάβος στη Βοστώνη ρώτησε τους επαναστάτες: «Δεν θα λυπηθείτε τους καημένους, απελπισμένους, σκλαβωμένους Αφρικανούς; Οι οποίοι, παρότι δικαιούνται τα ίδια φυσικά δικαιώματα με εσάς, αναστενάζουν στα δεσμά τους». Τότε, το 20% του πληθυσμού ήταν δούλοι. Οταν οι λευκοί κέρδισαν την ελευθερία τους, το 1776, οι δούλοι όχι μόνο παρέμειναν στα δεσμά τους, αλλά, στη διάρκεια του αγώνα των λευκών, μαζί με τους ιθαγενείς υπέστησαν ακόμη μεγαλύτερη βία, παρατηρεί ο ιστορικός T.H. Been στο βιβλίο «The Will of the People» (όπου αναφέρεται και το μάταιο αίτημα του Βοστωνέζου δούλου). Οι πρώτοι σκλάβοι που απελευθερώθηκαν, έπειτα από αιματηρό αγώνα, ήταν στην Αϊτή, το 1804. Η Γαλλία αναγνώρισε την ανεξαρτησία τους μόλις το 1825, με αντάλλαγμα αποζημίωση 150 εκατ. φράγκων – βάρος που καθήλωσε το νέο κράτος στη φτώχεια.

Η κατάσταση στις ΗΠΑ είναι ρευστή και επικίνδυνη. Ομως, ίσως για πρώτη φορά φαίνονται με τέτοια σαφήνεια τα βαθύτερα προβλήματα της κοινωνίας. Παραδόξως, εν μέσω πολλαπλών κρίσεων, παρουσιάζεται ευκαιρία για μια ειλικρινή συζήτηση πάνω σε ένα θεμελιώδες πρόβλημα της Αμερικής.

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή