ΒΡΥΞΕΛΛΕΣ – ΑΝΤΑΠΟΚΡΙΣΗ. Τη Λευκή Βίβλο της για την αντιμετώπιση των στρεβλώσεων που προκαλούν οι επιδοτήσεις τρίτων χωρών στην ενιαία αγορά παρουσίασε χθες η Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Το έγγραφο τίθεται σε δημόσια διαβούλευση, που θα διαρκέσει έως τις 23 Σεπτεμβρίου 2020, με σκοπό να συμβάλει στην κατάρτιση των νομοθετικών προτάσεων που θα καταθέσει τελικά η Κομισιόν στο ζωτικό αυτό πεδίο. Η Λευκή Βίβλος είναι μέρος της «Νέας Βιομηχανικής Στρατηγικής για την Ευρώπη», την οποία προκήρυξε η Επιτροπή στις 10 Μαρτίου – και προϊόν της αυξημένης εγρήγορσης σε ευρωπαϊκό επίπεδο για τη θωράκιση των στρατηγικών επιχειρήσεων της Ε.Ε. από αθέμιτο ανταγωνισμό και απόπειρες εξαγορών από τρίτες χώρες. Οπως σημειώνεται στο σχετικό ανακοινωθέν της Επιτροπής, «οι επιδοτήσεις που χορηγούνται από κυβερνήσεις τρίτων χωρών σε εταιρείες στην Ε.Ε. φαίνεται ότι έχουν αυξανόμενο αρνητικό αντίκτυπο στον ανταγωνισμό στην ενιαία αγορά, αλλά δεν εμπίπτουν στον έλεγχο των κρατικών ενισχύσεων της Ε.Ε. Παρατηρείται αυξανόμενος αριθμός περιπτώσεων στις οποίες ξένες επιδοτήσεις φαίνεται να έχουν διευκολύνει την εξαγορά εταιρειών της Ε.Ε. ή να έχουν στρεβλώσει τις επενδυτικές αποφάσεις, τις δραστηριότητες στην αγορά ή τις πολιτικές τιμολόγησης των δικαιούχων τους ή να έχουν στρεβλώσει την υποβολή προσφορών στο πλαίσιο διαδικασίας σύναψης δημοσίων συμβάσεων, εις βάρος μη επιδοτούμενων εταιρειών».
Η Κομισιόν εντοπίζει «κανονιστικό κενό» στη ρύθμιση περιπτώσεων όπου οι ξένες επιδοτήσεις γίνονται όχημα διευκόλυνσης εξαγορών ευρωπαϊκών εταιρειών ή άμεσης στήριξης θυγατρικών ξένων εταιρειών που δραστηριοποιούνται στην Ε.Ε. Οι υφιστάμενοι κανόνες εμπορικής άμυνας, σημειώνεται, αφορούν μόνο τις εξαγωγές εμπορευμάτων από τρίτες χώρες.
H Λευκή Βίβλος προτείνει λύσεις και νέα εργαλεία για την κάλυψη αυτού του κενού. Σχετικά με την παροχή επιδοτήσεων από τρίτες χώρες σε εταιρείες που δραστηριοποιούνται στην ενιαία αγορά, προτείνεται η Επιτροπή και οι αρμόδιες εθνικές αρχές να εξετάζουν ανά περίπτωση την ισορροπία θετικών (δημιουργία θέσεων εργασίας, συμβολή στην πράσινη μετάβαση κ.ά.) και αρνητικών επιπτώσεων που προκύπτουν. Σε περίπτωση που υπερισχύουν οι αρνητικές επιπτώσεις, η εθνική εποπτική αρχή θα μπορεί να επιβάλει επανορθωτικά μέτρα, μεταξύ των οποίων και επιστροφή της επιδότησης στην κυβέρνηση που τη χορήγησε.
Σχετικά με τη διασύνδεση επιδοτήσεων και εξαγορών, προτείνεται η Κομισιόν να ελέγχει αν η χρηματοδοτική στήριξη που λαμβάνει μια εταιρεία από κυβέρνηση τρίτης χώρας τής παρέχει αθέμιτο πλεονέκτημα έναντι άλλων πιθανών μνηστήρων τής υπό εξαγορά επιχείρησης. «Συναλλαγές δεν θα μπορούν να περαιώνονται ενόσω εκκρεμεί ο έλεγχος της Επιτροπής», σημειώνεται, ενώ αν δεν ικανοποιηθούν οι όροι που θα θέσει η Κομισιόν στην υπό διερεύνηση εταιρεία, η εξαγορά θα μπλοκάρεται.
Ενα τρίτο μέτωπο όπου η υπομονή της Ε.Ε., ειδικά απέναντι σε χώρες όπως η Κίνα, έχει φθάσει στα όριά της, είναι οι δημόσιες συμβάσεις. Οι επιδοτήσεις από κυβερνήσεις τρίτων χωρών στην περίπτωση αυτή δίνουν τη δυνατότητα στις εταιρείες που καταθέτουν προσφορές να κινηθούν «σε τιμές χαμηλότερες από τις τιμές της αγοράς ή ακόμη και κάτω του κόστους». Η Λευκή Βίβλος προτείνει έναν μηχανισμό βάσει του οποίου «η αρμόδια αναθέτουσα αρχή και η αρμόδια εποπτική αρχή θα αξιολογούν εάν υφίσταται ξένη επιδότηση και κατά πόσον έχει επηρεάσει αθέμιτα τη διαδικασία», με πιθανή κατάληξη τον αποκλεισμό της εταιρείας από αυτή.
Τέλος, η Λευκή Βίβλος καταπιάνεται με το ζήτημα της ενίσχυσης με κοινοτικούς πόρους εταιρειών που λαμβάνουν ξένες επιδοτήσεις, προβλέποντας έναν αντίστοιχο μηχανισμό ελέγχου με αυτόν που προτείνεται για τις δημόσιες συμβάσεις. Επιπλέον, τονίζεται ότι είναι σημαντικό οι διεθνείς χρηματοπιστωτικοί οργανισμοί που υλοποιούν έργα τα οποία στηρίζονται από τον προϋπολογισμό της Ε.Ε., όπως η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων, να εφαρμόζουν την ίδια προσέγγιση.
Η εκτελεστική αντιπρόεδρος Μαργκρέτε Βεστάγκερ, αρμόδια για την Πολιτική Ανταγωνισμού, δήλωσε σχετικά ότι η Λευκή Βίβλος «εγκαινιάζει μια σημαντική συζήτηση σχετικά με τον τρόπο αντιμετώπισης των επιπτώσεων που προκαλούν οι ξένες επιδοτήσεις. Η ενιαία αγορά έχει κομβική σημασία για την ευημερία της Ευρώπης και λειτουργεί αποτελεσματικά μόνο αν υπάρχουν ίσοι όροι ανταγωνισμού». Η κ. Βεστάγκερ ανέφερε επίσης ότι οι υφιστάμενοι κανόνες για την επιτήρηση (screening) των ξένων άμεσων επενδύσεων στην Ε.Ε. εστιάζουν αποκλειστικά σε θέματα ασφάλειας και δημόσιας τάξης – όχι αθέμιτου ανταγωνισμού.
Η κ. Βεστάγκερ δήλωσε ακόμα ότι ο έλεγχος ξένων επιδοτήσεων μπορεί να επεκταθεί και σε εταιρείες τρίτων χωρών που έχουν κάνει εξαγορές στο παρελθόν και εξακολουθούν να λαμβάνουν επιδοτήσεις, ειδικά αν «πρόκειται για εξαιρετικά επιζήμιες επιδοτήσεις, όπως αυτές που χρησιμοποιούνται για την κάλυψη του κόστους λειτουργίας» μιας επιχείρησης.
Το διεθνές εμπόριο αποτελεί το 35% του ΑΕΠ της Ε.Ε. και συνδέεται με 35 εκατομμύρια θέσεις εργασίας. Η Ε.Ε. συλλογικά είναι επίσης ο κορυφαίος προορισμός παγκοσμίως για ξένες άμεσες επενδύσεις (7,2 τρισ. ευρώ στα τέλη του 2018), από τις οποίες έχουν προκύψει 16 εκατομμύρια θέσεις εργασίας.